8 Aralık'ta başlayacak Kopenhag İklim Zirvesi öncesi küresel ısınma, Kyoto protokolü ve zirve hakkında merak edilenler...
1992 yılında Rio'da biraraya gelen Dünya liderleri 'küresel ısınma' terimi ilk kez duyuyorlardı. Geçtiğimiz 17 yılda gezegenimiz ısınmaya büyük bir hızla devam etti.
Son yıllarda milyonlarca kişiyi etkileyen doğal afetlerin ardından gelişmiş ülkelerin liderleri Kyoto Protokolüyle attığı adımların devamını getirmek için biraraya geliyorlar.
Önümüzde hafta Kopenhag'ta başlayacak olan İklim Zirvesi'nde gelişmiş ülkelerin tüm dünyanın kaderini belirleyecek kararlara imza atması bekleniyor.
Peki, bu kadar tartışılan küresel ısınma nedir? İşte 10 soruda 'küresel ısınma'...
İklim değişikliği nedir?
İklim değişikliği, insan eliyle atmosfer ve iklim dengesinin bozulması olarak tanımlanıyor. Sera gazları dünyanın atmosferini doğal bir battaniye gibi sarıyor ve insanların yaşaması için uygun olan 15 derece sıcaklıkta sabit tutuyor. Fakat insan eliyle üretlien sera gazları bu battaniyenin kalınlığını gittikçe arttırıyor ve sıcaklığın gezegende hapsolmasını neden oluyor. Dünya'nın sıcaklığının sürekli değiştiği doğru fakat 1800'lerden beri bu artış hızlandı ve sıcaklık artışı 1 dereceyi buldu. Bilim adamaları 2100'e kadar sıcaklığın 1.8 ila 4 derece daha artmasını bekliyor.
-Sera gazları nedir?
Temel olarak ısı tutma özellğine sahip gazlardır. Küresel ısınmanın başlıca nedeni olarak gösterilen gazlar ise; karbondioksit, metan, diazotmonoksit, hidroflorokarbonlar, perflorokarbonlar
-İklim değişikliği neden gerçekleşiyor?
150 yıldır devam eden sanayileşme ve bunun sonucu olarak yakılan çok miktarda petrol ve kömür gibi fosil yakıtlar ikilim değişikliğinin temel nedeni olarak gösteriliyor. Ayrıca kesilen milyonlarca hektar ormanda başlıca nedenler arasında. Kömür ve petrol ürünlerinin yakılması sonucu atmosfere her yıl milyarca metreküp karbondioksit, metan ve azot oksit gazları salınıyor. Kesilen ağaçların yerine yenileri ekilmediği içinde karbondioksidin geri dönüşümü sağlanamıyor. Çöplüklerden yayılan metan gazları, buzdolaplarında ve klimalarda kullanılan hidroflorokarbon gazları atmosfere karışarak iklimin dengesini bozuyor
-İklim değişikliğinin neden olacağı olaylar neler?
Dünya'nın sıcaklığının artması sonucu görülecek ilk etkilerden biri deniz seviyesinin yükselmesi olacak. Kutuplardaki buzulların erimesiyle deniz seviyesi yükselecek. Dünya genelinde 2 derecelik artışın okyanus su seviyeside bir metrelik artışa neden olacağı bilimadamları tarafından açıklandı. Bu seviyedeki bir yükselmenin ise ada ve sahil şehirlerinde yaşayan milyonlarca insanı etkileyceğini biliniyor. İklimde meydana gelen değişikler sonucu Güney Atlantik'te 'süper kasırga' lar başlayacak, ayrıca binlerce tür yokolma tehlikesiyle karşı karşıya kalacak ve kuraklık nedeniyle Afrika'nın büyük kısmı açlık tehtidiyle karşı karşıya kalacak.
-İklim değişikliğinden neden kaygı duyuluyor?
Şu an karşı karşı kaldığımız problem bundan 250 yıl önce buharlı makinelerin keşfedilmesiyle başladı. Sanayi devrimiyle beraber dünyanımızı saran battaniyenin tahmin edilenden çok daha hızlı kalınlaşmasına neden olduk. Bu durum geçmiş 650 bin yıl süresinde meydana gelen en büyük atmosfer değişimine neden oldu. Şu an gaz salınımlarını azaltsak bile her geçen yıl dünya ısınmaya devam edecek. Nobel ödülü sahibi Uluslararası İklim Değişikliği Paneli 2015 yılında kadar salımların azaltılmaması halinde sıcaklık artışının 2 dereceyi bulacağını açıkladı ve Kyoto Protokolü'nün acilen dünya çapında uygulanması çağrısında bulundular.
-Kyoto protokolü nedir?
Protokol sanayi devirminden günümüze kadar karbon gazlarının salınımının sorumluğunu 37 sanayileşmiş ülkeyi ve Avrupa Birliğne yüklüyor.Sanyaileşmiş ülkeler karbon salımlarını 90'lı yılların alıtına indirecekelerini ve salınan sera gazlarının miktarını yüzde 5'in altına indireceklerini taahhüt ediyorlar.1997 yılında imzalanan protokol ancak 2005 yılında yürürlüğr girebildi. Çünkü, protokolün yürürlüğe girebilmesi için, onaylayan ülkelerin 1990'daki atmosfere saldıkları karbon miktarının yeryüzündeki toplam salımın %55'ini bulması gerekmekteydi ve bu orana ancak 8 yılın sonunda Rusya'nın katılımıyla ulaşılabilmişti. Kyoto salımların azaltılması için ilk adım olarak görülüyor ve 2012 de sona eriyor. Kopenhagta'ki iklim zirvesinde liderlerin yeni bir protokol hakkında yol haritası çıkarmaları bekleniyor.
-Kopenhag İklim Zirvesi nedir?
Zirve, Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi'ne imza atan ülkelerin ve birçok sivil toplum kurluşunun katılımıyla 7-18 aralık 2009 tarrihinde Kopenhag'ta gerçekleşecek. 2007 yılında Uluslararası İklim Değişiklği Paneli tarafından yayınlanan 4'üncü rapordaki uyarıların dikkate alınıp Kyoto Protokolü'nden daha kapsamlı ve ciddi önlemler içeren bir anlaşma üstünde fikir birliği sağlanması bekleniyor.
-Zirvede yeni bir anlaşmaya varılması neden önemli?
Günümüzde atmosfere karbon salınımı tehlikeli düzeylerde. Zirvenin ve anlaşmaya varılmasının önemi, salımlar bu şekilde devam ederse insanlığın ciddi bir yıkımla karşı karşıya olması. Geçtiğimiz 5 sene içinde yaşanan sel, kasırga, kuraklık gibi felaketler devletleri önlem almak zorunda bıraktı. Zirvenin en önemli amacı düşük karbon medeniyetine emekleyerek te olsa ilk adımları atmak. Hedeflenen karbon salınım oranın bugünkü salımların 2020 yılına kadar yüzde 40 azaltılması oalrak belirlendi. Uluslararası İklim Değişikliği Paneli'nin açıkladığı verilere göre 2050 yılında kadar karbon salınımlarının yarı yarıya azaltılması gerekiyor yoksa felaket kaçınılmaz olacak.
-İklim değişikilğini önlemin maliyeti ne kadar?
Birleşmiş Milletlerin geçen yıl açıkladığı rakamlar göre gelişmiş ülkeler her yıl milli gelirlerinin yüzde birini ayırdığı takdirde veya nakit 750 milyar dolar bütçe ayrıldığında yeşil bir sanayi yaratılabilcek.
-Kişisel olarak ne yapabiliriz?
Birleşmiş Milletleri'n 'Seal The Deal'(bu işi bitirelim) adlı bir kampanyası bulunuyor.Açılan internet sitesine dünyanın her yanından yollanan fotoğraflı mesajlar yükleniyor ve geleceğimiz için tek bir mesaj veriliyor; 'iklim değişmesin iklim için biz değişelim'.
