HDP İzmir Milletvekilimiz Ertuğrul Kürkçü, 2016 yılında yaşanan darbe girişiminin ardından ilan edilen OHAL ile birlikte polis ve jandarma tarafından yapılan hak ihallerinin artığını belirterek konuyu Meclis gündemine taşıdı. Avrupa Konseyi'nin insan hakları, demokrasi ve hukukun üstünlüğü ilkeleri çerçevesinde güvenlik güçlerine nasıl bir eğitim programı uygulandığını soran Kürkçü, İçişleri Bakanı Süleyman Soylu'ya, "Olağanüstü halin ilan edildiği 20 Temmuz 2016’dan günümüze kadar bakanlığınıza alıkoyma merkezlerinde kaç işkence ve kötü muamele şikayeti ulaştı. Bu şikayetlerden kaçı işleme konuldu. İşkence ve kötü muameleden kaç polis ve jandarma görevden alındı?" sorularını yöneltti.
HDP'li Kürkçü ‘nün İçişleri Bakanı Soylu’nun yanıtlaması istemiyle TBMM Başkanlığı’na verdiği önergenin gerekçesi ve soruları şöyle:
Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisi (AKPM) Avrupa Konseyi Üye Devletler’in Yükümlülüklerin ve Taahhütlerin İzlenmesi Komitesi’nin (Monitoring Committee) 22 Haziran 2004'deki 18. Oturumunda Türkiye'nin 1996'dan beri süre giden izleme sürecine son verilirken AKPM'nin 1380 sayılı kararıyla “izleme sonrası diyalog” çerçevesinde Türkiye’nin demokrasi ve insan hakları alanında gerçekleştirmeyi taahhüt ettiği iyileştirmeler de kayıt altına alınmıştı. Bu taahhütler arasında ifade özgürlüğünün genişletilmesi, işkence ve kötü muamele ile mücadele, yargılama usulleri gibi temel insan haklarına ilişkin düzenleme beklentileri yanısıra kararın 23. Maddesi'nin dokuzuncu fıkrasında yapılacak reformlar bağlamında “Avrupa Konseyi desteğiyle yargıç ve savcıların yanı sıra polis ve jandarmanın eğitiminin sürdürülmesi”ne yer verilmiştir.
Aradan geçen 14 yıl boyunca Türkiye'nin AKPM'ye taahhütleri kapsamında İçişleri Bakanlığı’nın polis ve jandarmanın Avrupa Konseyi'nin -insan hakları, demokrasi ve hukukun üstünlüğü- ilkeleri çerçevesinde nasıl bir eğitim programı uyguladığı ve AKPM ile bu programın uygulanması sırasında bilgi ve destek alışverişinde bulunup bulunmadığı bilinmemektedir.
Özellikle OHAL sonrasında İçişleri Bakanlığı'na bağlı polis ve jandarma güçlerince işlenen hak ihlalleri, yerli ve uluslar arası insan hakları kuruluşlarıyla demokratik kitle örgütlerinin açıklamalarına artarak yansımaktadır. Raporlara yansıyan ihlallerin başında gözaltında işkence ve kötü muamele, dur ihtarına uymadığı gerekçesiyle ateşli silahla öldürülme ve yaralanma, toplumsal hareketler, protesto eylemleri ve basın açıklamalarının kanunsuzca engellenmesi ve engellemeler sırasında orantısız güce başvurulması, başta HDP üye ve yöneticileri olmak üzere muhaliflerin keyfi gözaltına alınması, itirafçılığa zorlanması yer almaktadır.
Bakanlığınız emniyet teşkilatı ve jandarmaya yönelik olarak insan hakları, demokrasi ve hukukun üstünlüğüne odaklı eğitim programları uygulamış mıdır? Bu programlara kaç personel katılmıştır? Bakanlığınızca bu eğitim programlarının personelin hizmet kalitesine yansıması gözlenmiş, sonuçlar raporlaştırmış mıdır? Eğitim programlarının sonuçları açıklanmış mıdır? Yanıtınız olumsuz ise, nedeni?
Bakanlığınızca emniyet teşkilatı ve jandarmaya yönelik olarak kadın odaklı, toplumsal cinsiyet odaklı ve çocuk odaklı eğitim programları uygulanmış mıdır? Bu programlara kaç personel katılmıştır? Bakanlığınızca bu eğitim programlarının personelin hizmet kalitesine yansıması gözlenmiş, sonuçlar raporlaştırmış mıdır? Eğitim programlarının sonuçları açıklanmış mıdır? Yanıtınız olumsuz ise, nedeni?
Bakanlığınızca emniyet teşkilatı ve jandarmaya yönelik olarak din ve vicdan özgürlüğü, düşünce ve düşünceyi ifade ve açıklama özgürlüğü odaklı eğitim programları uygulamış mıdır? Bu programlara kaç personel katılmıştır? Bakanlığınızca bu eğitim programlarının personelin hizmet kalitesine yansıması gözlenmiş, sonuçlar raporlaştırmış mıdır? Eğitim programlarının sonuçları açıklanmış mıdır? Yanıtınız olumsuz ise, nedeni?
Adalet ve Kalkınma Partisi’nin (AKP) iktidara gelişinden günümüze kadar alıkoyma merkezlerinde işkence ve kötü muamele dolayısıyla bakanlığınıza kaç şikayet yapılmıştır? Bu şikayetlerden kaçı işleme konmuştur? Kaç şikayet sonucu soruşturma açılmıştır? Açılan soruşturmalar sonucunda kaç personel idari cezalara çarptırılmıştır? Kaç personel görevden alınmıştır? Bu nedenle kaç personel tutuklanmış veya hapis cezasına çarptırılmıştır?
İçişleri Bakanlığı’nın işkence ve kötü muamele vakalarını re’sen izlemekte midir? Bakanlığınıza yapılan ya da bakanlığınızca tespit edilen işkence ve kötü muamele başvuru sayıları İnsan Hakları Derneği (İHD) ve Türkiye İnsan Hakları Vakfı (TİHV) sayılarıyla uyumlu mudur? Bakanlığınız söz konusu kurumları işkence ve kötü muameleyle mücadelede paydaş olarak görmekte, açıkladıkları olguları ve sayıları inceleyerek bu kurumların açıklamalarına istinaden re’sen soruşturma açmakta mıdır?
Olağanüstü halin ilan edildiği 20 Temmuz 2016’dan günümüze kadar bakanlığınıza alıkoyma merkezlerinde kaç işkence ve kötü muamele şikayeti ulaşmıştır? Bu şikayetlerden kaçı işleme konmuştur? Kaç şikayet sonucu soruşturma açılmıştır? Açılan soruşturmalar sonucunda idari cezaya çarptırılan kaç personel vardır? Kaç personel görevden alınmıştır? Bu nedenle kaç personel tutuklanmış veya hapis cezasına çarptırılmıştır?
AKP'nin iktidara gelişinden bugüne dur ihtarına uymadığı gerekçesiyle kaç yurttaşa ateş açılmış, kaçı hayatını kaybetmiştir? Bakanlığınızca bu nedenle kaç soruşturma açılmış, soruşturma sonucunda kaç personel idari cezaya çarptırılmıştır? Kaç personel görevden alınmış, kaç personel bu nedenle tutuklanmış veya hapis cezasına çarptırılmıştır?
OHAL ilanı sonrasında müdahale edilen toplumsal olay/protesto gösterisi/basın açıklaması sayısı kaçtır? Bu olaylarda emniyet güçlerinin orantısız güç kullanması sonucu yaralanan vatandaş sayısı kaçtır? Konuyla ilgili Bakanlığınıza kaç şikayet yapılmıştır? Bu şikayetlerden kaç tanesi işleme konmuştur? Kaç şikayet sonucu soruşturma açılmıştır? Açılan soruşturmalar sonucunda ceza alan emniyet personeli kaç kişi vardır? Görevden alınan personel sayısı kaçtır?
AKP iktidara geldiğinden günümüze kaç emniyet personeli intihar etmiştir? Bu sayının yıllara göre dağılımı nedir? Bakanlığınız bu intihar vakalarının nedenlerini açığa çıkarmak amacıyla bir araştırma yapmış mıdır? Yapmışsa varılan sonuçlar nelerdir? Yapmamışsa neden?
OHAL ilanı sonrasında “FETÖ şüphelisi” olduğu gerekçesiyle kaç emniyet personeli ve jandarma görevden alınmış ve kovuşturmaya tabi tutulmuştur? Bunlardan kaçı görevine iade edilmiştir? Kaçı halen cezaevindedir? Kusurlu bulunan personel tarafından başlatılan kovuşturmalar ve düzenlenen fezleke ve diğer belgeler gözden geçirilmekte midir? Bunlar arasında usulsüzlük ve asılsızlık gerekçesiyle işlemden kaldırılanlar var mıdır, varsa sayıları kaçtır?
Bakanlığınızın Kastamonu Polis Meslek Yüksek Okulu'nda yapılan 12 Aralık 2016'da yemin töreninde “Ol deyince olduran, gönülleri iman nuruyla dolduran, Allah'a, Kuran'a, Peygambere, Bayrağa ve Silaha yemin olsun. Şehitlerim rahat uyusun. Gazilerim emin olsun. İntikam Hak bir olsun. İntikam Hak bir olsun. İntikam Hak bir olsun” şeklinde yemin edildiğinden bilgisi var mıdır? Bu yemin Polis Vazife ve Salahiyetleri Kanunu ve hukukun üstünlüğü ilkesiyle bağdaşmakta mıdır? Bu konuda ne işlem yapılmıştır? Bu Yüksek Okulda insan hakları, demokrasi ve hukukun üstünlüğü odaklı bir eğitim programı uygulanmış mıdı?"
