19 Ocak 2018

Gazi Mustafa Kemal Atatürk

Ortaylı kitabında çok partili parlamenter demokrasiden, tek adam yönetimine; ekonomiden, eğitime; imam nikâhına kadar, atılan veya atılmak istenen adımları irdeliyor

“Binlerce kitap okumuştur. Biraz da onun için büyük adamdır.”

Bu sözler Prof. Dr. İlber Ortaylı’nın son kitabı, “Mustafa Kemal Atatürk”te* geçer.

Okumak insanı adam eder.

Ortaylı’nın kitabı herhangi hatta alışılmış bir Atatürk kitabı değil.

Atatürk’ü çok farklı bir bakış açısı ile ele alıyor. Bunu nasıl mı biliyorum? Atatürk hakkında Türkçe ve yabancı dilde olabildiğince kitap okuduğum, Atatürk’ün “Büyük Nutuk”unu ise hemen her on yılda bir tekrar dikkatle okuduğum için.

Ortaylı Gazi Mustafa Kemal’in nasıl önce Mustafa Kemal sonra nasıl Atatürk olduğunu anlatıyor. Bunu ilk kez, O’nun kişiliğini yoğuran, doğum yeri, ailesi, yetişme koşullarının; ilgi alanları, karakterinin temel özellikleri ve en az bunlar kadar önemli olan, yetiştiği ve yaşadığı dönemin Türkiye, Avrupa ve dünya koşullarının; çağdaşı yabancı komutanların ve devlet adamlarının ve nihayet birlikte yola çıktığı en yakın arkadaşlarının yıllar ve olayların gelişmesi içindeki davranışlarının ışığında yapıyor.

İnsan doğarken sahip olduğu nitelikler yanında, çevrenin o günkü koşullarının etkisi ile kişiliğini bulur. Önemli olan o koşulları ve dış etkileri doğru değerlendirebilmek; onlardan doğru sonuçları çıkarabilmek ve sahip olduğu karakter niteliklerini, bilgi, deneyim birikimini, dağılan bir imparatorluğun temelini oluşturan bir ulusu harekete geçirebilmek, bir devleti yeniden kurmak gibi çok zor bir amaç için gereği gibi değerlendirebilmektir.

Gazi Mustafa Kemal Atatürk tam da bu gerçeğin, bir insanın kişiliğinde olağanüstü bir başarı ile yaşama geçirilmesidir.

Ortaylı kitabında sadece olanı anlatmakla da kalmıyor. Lozan Antlaşması’ndan, Balkan ve Sadabad gibi bölgesel paktlara; Orta Doğu’ya; çok partili parlamenter demokrasiden, tek adam yönetimine; ekonomiden, eğitime; laiklikten, medeni hukuk’a, imam nikâhına kadar, son on beş yılda atılan veya atılmak istenen olmadık adımları da karşılaştırmalı olarak irdeliyor ve bu adımların ne denli bilgiden yoksun, anlamsız, bazı hallerde ise ne denli tehlikeli ve yıkıcı girişimler olduğunu da hiç bir duraksamaya yer bırakmayacak biçimde vurguluyor.

Atatürk’ü en iyi anlatan kitap, 1927 yılında, TBMM kürsüsünden yaklaşık 37 saatte okuduğu “Büyük Nutuk”tur.

Kanımca ikincisi, Prof. Dr. Ortaylı’nın, “Gazi Mustafa Kemal Atatürk” kitabıdır.

“Nutuk”un uzun süredir “Çok Satanlar” listesinin başında olduğu bu dönemde, Nutuk ile birlikte okunmasında yarar vardır.


*Gazi Mustafa Kemal Atatürk. Prof. Dr. İlber Ortaylı. Kronik Kitap

 

  

 

Yazarın Diğer Yazıları

S 400, Patriot ve çaresizlik

ABD’nin S400’lerin NATO sistemleri ile uyumlu olmadığı ve F35 savaş uçaklarının teknik özelliklerinin Rusya’nın eline geçeceği savları gerçeklerle bağdaşmamaktadır

Gündemi akıldan çıkarmamak

Yönetim İstanbul seçimini yeniletmekle, kendi meşruiyetini yine kendisi ortadan kaldırmıştır

"Monşer" aklı

Anayasa değiştirilirken, bir zamanlar kendisine de doğruları göstermeye çalışan “Monşer”ler kadar bile dik duramayan Davutoğlu “zehir, zemberek” açıklama yapmış