05 Kasım 2010

Deprem öncesi yapılması gerekenler

Son olarak merkez üssü Saroz Körfezi olan 5.5 şiddetinde yaşanan depremle birlikte geçtiğmiz aylarda...

Son olarak merkez üssü Saroz Körfezi olan 5.5 şiddetinde yaşanan depremle birlikte geçtiğmiz aylarda Türkiye'de ‘hissedilen’ deprem sayısında artış oldu. T24 okurlarının depremlere karşı kendilerini koruyabilmeleri için bir deprem kılavuzu hazırladık. 5 ana başlık altında ele alınan bu rehberde, deprem esnasında ve sonrasında tehlikelerden korunabilmek için uygulamanız gerekenler anlatılıyor. 
1- Deprem öncesi yapılması gerekenler 

Hedefinizi belirleyin 

• Risk Analizi çalışması yapın. Bu çalışma sonucunda herhangi bir afete karşılık önlemler, hazırlık,  müdahale ve İyileştirme çalışmalarının her  biri için ayrı planlar yapın. 
• Bulunduğunuz yerde sizin ve birlikte olduğunuz diğer insanların alacakları bireysel önlemleri belirleyin. 
• Binanızın depreme dayanıp dayanamayacağını kontrol ettirin.
• Alt yapı hasarlarını önlemek için çalışmalar yapın. Doğal gaz, su, elektrik, kanalizasyon vb. alt yapı  tesisatlarını belli periyotlarla kontrol edin. Arızalı olanları tamir ettirin. Depremin tetikleyebileceği sel, heyelan ve yangın gibi  tehlikelere karşı önlem alın. 

Bir eylem planı yapın ve uygulayın 

• Deprem sırasında nasıl davranacağınızın planını yapın 
• Yapmış olduğunuz planı çeşitli aralıklarla uygulayarak pekişmesini sağlayın. Böylece deprem sırasında ve sonrasında nasıl hareket edeceğiniz  alışkanlık haline gelmiş olur. 
• Evinizin, işyerinizin ve okulunuzun tahliye planları için farklı senaryolar uygulayın.
• Deprem sonrası evden çıkacaksanız nasıl çıkacağınızı, nereden çıkacağınızı ve dışarı çıktığınızda nerede toplanacağınızı önceden belirleyin

Yapısal olmayan zararları önleyin  
 
• Panik olmayın. Panik yüzünden insanlar pencerelerden atlamakta, sağa sola koşturmaktadırlar. Kendilerine zarar vermektedirler. 
• Evinizde, işyerinizde ve okulunuzda jeneratör varsa, bunların otomatik olarak devreye girmesini önleyin
• Bulunduğunuz mekanda üzerinize düştüğü zaman tehlike yaratabilecek gardrop, vitrin, kitaplık, portmanto gibi ağır eşyaları monte ettirin. Tavanlarda büyük avizeler varsa bunları daha sade şeylerle değiştirin. Vitrinlerde bulunan tehlike yaratabilecek cam eşyaları alt gözlere alın. Mutfak dolaplarının üst gözlerinde bulunan, çelik tencere, cam kavanoz gibi tehlike yaratabilecek cisimleri mutfak tezgahlarının altına yerleştirin. 
• Elektrik ve doğal gaz sistemlerinin p3+eriyodik kontrollerini yaptırın.
• Binanızda hasar varsa, uzmanlara kontrol ettirerek, zarar gören yerleri onarın.
• Bulunduğunuz yerde  bina giriş kapılarının dışarı açılmasını sağlayın. Çünkü içeri doğru açılan kapılar panik sırasında sıkışmalara neden olmaktadır.
• Tüp gazla çalışan banyo şofbenlerini kullanmadığınız zamanlar kapalı tutun.
• Evinize yangın tüpü bulundurun. Yangınların büyük bir çoğunluğu ilk müdahalenin zamanında yapılmaması yüzünden büyümektedir. 

İlk yardım eğitimini alın 
• Ailenizin ve yakın çevrenizin en azından temel yaşam desteği verebilecek ilk yardım eğitimi almasını sağlayın.  

DEPREM ÇANTASI NASIL OLMALI? 
• Abartılı bir depreme çantası bulundurmayın. Deprem sonrası dışarı çıktığınızda hayatınızı idame ettirecek şekilde bir çanta planlayın. Çok ağır bir çantanın deprem sonrasında dışarı çıkışı zorlaştıracağınız unutmayın. Deprem çantasının sırt çantası olmasına özen gösterin. Dışarı çıkarken kullanacağımız  fener ise alın feneri olsun. Böylece dışarı çıkarken iki elimiz de boşta kalacak ve daha rahat hareket edebileceksiniz. 

PANİK YAPMAYIN

(Sağlam ve sağlam olmayan planlar için farklı planlar yapın)

• Binamızın durumu ne olursa olsun panik yapılmamalıdır. Deprem sırasında paniğe kapılmazsak hem kendimizin hem de yanımızda bulunanların yaşamlarını kurtarabilmek için daha sağlıklı kararlar verebiliriz. 

Bina sağlam değilse

• İlk sarsıntının hissedildiği anda zemin katta olanlar, daha önce yapmış oldukları uygun olarak en kısa sürede dışarı çıkmalıdırlar. Diğer katta bulunanlar ise Eylem Planına göre daha önce evlerinin içinde belirlemiş oldukları  korunma bölgelerine saklanacaklar. Bu korunma bölgeleri nereleri olmalıdır ? Bu bölgeler ağırlık merkezi düşük, geniş hacimli ve dayanıklı cicimlerin yanlarıdır.  Bu cisimler ezilip büzülmekte ama kesinlikle yok olmamaktadırlar.
• Yatak Odaları: Yatakların  her iki  yanına yatın. Kesinlikle yatağın altına saklanmayın üstünde kalmayın
• Banyolar: Döküm küvetlerin ve çamaşır makinelerinin yanı. Küvetin içine girmeyin
• Salonlarda:  Çek yatların, varsa para kasalarının, içi kitap dolu sandıkların, eski masif çeyiz sandıklarının yanına yatılmalı.
• Mutfaklar : Gölcük ve Düzce depremlerinde canlı çıkarılan insanların büyük bir çoğunluğu mutfaklardan çıkarılmıştır. Bunun nedeni. Buzdolabı, bulaşık makinesi ve fırından oluşan üçlü setin, mutfakları tamamen yok olmaktan kurtararak boşluklar meydana getirmesidir. Bu üç nesneden Buzdolabı biraz tehlikelidir. Nedeni de yüksek olmasında dolayı salınım yaparak düşmezi ve dibine saklananları ezmesidir.  Duvara iki veya üç çivi çakılarak arkasındaki metal çerçevelerden iki metal telle sabitlenmesi halinde buzdolabı,  mutfağın en koruyucu malzemesi haline gelmektedir.

Bina sağlamsa 

.“Masaların altına girin” önerisinin  temelinde binaların çok sağlam olması yatmaktadır. Masanın altına girerek sadece yukarıdan düşen cisimlerden korunabiliriz. Bina yıkılacak olursa masalar da bina ile birlikte yerle bir olmaktadır.  Aynı şekilde kapı pervazları, kolon ve  kirişler de can kurtarma yerine tam tersine insanların yaşamlarına mal olmaktadırlar. Marmara  ve Düzce depremlerinde yüzlerce insan, bilinçli olarak bu tür yerlerde saklanmış ve tümü yaşamını kaybetmişti. Kolon ve kirişleri ise kurtarma çalışmaları sırasında bir çok insanın çıkarılmasını zorlaştırmaktan başka bir işe yaramamıştır. Ayrıca bina yıkıldığı zaman üzerimize ilk düşecek cisimler de bunlardır. Deprem sırasında sarsıntı nedeniyle pencerelerden düşerek hayatınız kaybedebilirsiniz. Binanız  yıkılmasa bile merdivenler zarar görebilir. Panik halinde dışarı çıkmaya çalışırken  yıkılmış veya kısmen zarar görmüş merdivenlerden düşerek zarar görebilirsiniz.

Bina dışındaki davranış tarzınız 
• Üzerimize düşebilecek cisimlerden (Elektrik telleri ve direkleri, pencereler, binalar, köprüler) uzak durmalıyız
• Araba içindeyseniz, arabayı hemen güvenli bir yere çekin ve arabayı hemen terk edin. Meydana gelecek bir çökme arabayı hareket ettirebilir.
• Araba bir köprü altında veya otoparkta iken depreme yakalanırsanız, hemen arabadan inerek arabanın yanına yatın. Arabanın içinde kalmayın. Arabanın metal aksanı yüzünden araba da ezilmekte ama yok olmamakta yani yanları yaşam boşluğu oluşturmaktadır.
• Büyük marketlerde deprem sırasında ve sonrasında hemen çıkışa yönelmeyin. Durum kontrolü yaparak sakin bir şekilde kalabalıktan uzaklaşın. 

3- Yıkılma riski olan binaların içindeki korunma bölgeleri 

Yaşam boşluğu: Geniş hacimli, ağırlık merkezi düşük, dayanıklı cisimler enkaz haline gelen binalarda, üzerlerine düşen kolun, kiriş veya tavan tarafından tamamen yok edilememektedir. Çamaşır makinesi, büro tipi buzdolabı,  bulaşık makinesi  vb. cisimler, çöken duvar, kiriş ve kolonların yönünü değiştirerek insanların  nefes alarak yaşayabilecekleri  boşluklar oluşturabilirler. İşte bu boşluklara Yaşam Boşluğu adını veriyoruz. Yaşam boşluklarında Kalabilmek için olabildiğince küçülerek yatmamız gerekir. Buradaki ana kural : YAT,  TUTUN, KORUN  olmalıdır. 

Yatak odası 
Yatak Yanları : Yatak odalarında deprem sırasında yatağın her iki yanına yatmak iyi
bir korunma sağlayabilir.  Enkaz altına gelen bir binada yatağın üst ve altı tamamen tahrip olurken yatak kenarlarında bir insanın korunacağı kadar yaşam boşluğu kalmaktadır. Yatakların yanlarına cenin pozisyonu alarak yatmak yatak odasında yapılacak en akılcı harekettir.
Yurtlarda Ranza Yanları: Yurtlarda koruncak tek yer ranzaların yanlarıdır. İki katlı demir çerçeveli  ranzalar da çökme sırasında tam yok olmamakta, kenarlarında yaşam boşlukları meydana gelmektedir.

Banyolar

Döküm Küvetler  : Banyolarda bulunan döküm küvetlerin yanlarında önemli yaşam boşlukları oluşmaktadır. Deprem sırasında eğer banyodaysak bu tür küvetlerin yanına Cenin pozisyonunda yatmak yapılacak en sağlıklı harekettir.
Çamaşır Makineleri : Üzerine düşen ağır cisimlerin baskısı altında ezilen, büzülen ama kesinlikle yok olmayan çamaşır makinelerinin dibine, cenin pozisyonu alınarak yatılmalıdır. 

Salonlar 

Çekyat kenarları :  İçi eşya veya kitap dolu olan çekyatlar iyi bir korunma alanı yaratmaktadırlar. Üzerlerine düşen ağır cisimlere karşı esneyerek direnen çekyatların kenarlarında da önemli yaşam boşlukları oluşmaktadır. 
Para Kasaları : İşyerlerinin çoğunda ve bazı evlerde de bulunan çelik para kasaları önemli bir korunma alanıdır. Bu tür cisimlerin kenarlarında da kurtarma çalışmaları sırasında önemli yaşam boşlukları tespit edilmiştir.
Çeyiz Sandıkları : İçi dolu olan eski çeyiz sandıkları da, düşen tavanları tutarak önemli yaşam boşlukları oluşmasına neden olmuşlardır.

Mutfaklar 

17 Ağustos ve 12 Kasım Kurtarma çalışmaları sırasında en fazla canlı, mutfaklardan çıkarılmıştır.
Bulaşık Makineleri : Aynı çamaşır makinesi gibi bulaşık makinesi de direnmekte ve yanında önemli yaşam boşluklarının oluşmasına neden olmaktadır 

Fırınlar  :
Tek başına fazla koruyucu özelliği olmamakla birlikte, mutfak tezgahı içinde bulunan bulaşık makinesi ve buzdolabı ile birlikte çok büyük yaşam boşluklarını oluşmasına neden olmaktadır.  
Buzdolapları : Salınımın artması nedeniyle devrilme tehlikesi olsa bile, iyi monte edildiği taktirde tek başına mutfağın önemli bir bölümünü ayakta tutacak özelliği sahiptir. 

4- Deprem sonrası eylem planı 

Panik yok 
,
Deprem sırasında olduğu gibi deprem sonrasında da bulunduğumuz  mekanı terk ederken  olabildiğince hızlı ama sakin hareket etmeliyiz. Panik yapmaya başladığınız andan itibaren artık hata yapmaya başlar ve yaşamımızı tehlikeye atarsınız.  
Ateş yakmayın : Deprem sonrasında kibrit,  çakmak gibi patlamalara neden olabilecek nesneleri kullanmayın. Işık kaynağı olarak sadece fener kullanın. 
Kontrol edin: Dışarı çıkarken komşularınızı da kontrol edin. Bina yıkılmamış olsa bile  her hangi birinin üzerine düşecek ağır bir cisim onun yaralanmasına neden olabilir. 
Haber alın : Radyo dinleyerek, yetkililerden  deprem hakkında sağlıklı bilgiler almaya çalışın.
Artçı şoklara dikkat edin: Ana şoktan sonra gelecek olan artçı şoklar hasar görmüş binaları yıkabilir. Binanıza girmeden önce çok iyi kontrol edin. Hasar varsa kesinlikle içeri girmeyin.
Binanızın önünden uzaklaşın : Deprem sonrasında dışarı çıktıktan sonra binanızın önünde beklemeyin. Kafanıza her an bir tuğla düşebilir. Daha önce tespit ettiğiniz toplanma bölgesine gidin. 

Fısıltı gazetesine inanmayın 

Deprem öncesinde ve sonrasında sadece yetkililerin açıklamalarını dikkate alın.  Depremi önceden saptamak günümüz teknolojisiyle imkansızdır. Bu nedenle kulağınız gelen deprem fısıltılarına inanarak onları yaymayın.  Bu tür dedikodular paniğe yol açarak  hayatın normale dönmesine engel olmaktadır.

Telefonlarnızı kullanmayın 

Depremin ilk saatlerinde, acil durumla dışında  sebebi ne olursa olsun telefonları kullanmayın, yakınlarınız aramayın. Depremin ilk saatleri acil müdahale ekiplerinin yönlendirilmesi açısında çok önemlidir. Deprem sonrası telefonlar kilitlendiği için arama kurtarma ekipleri haber almakta zorlanmaktadırlar.

5- Enkaz bilgileri 

Çöken bir binadan kurtulmuşsanız 

• Kendi binanızda ve yan binalarda enkaz altında yaralılar varsa, onlara yardım edin
• Görünürde yaralı yoksa, enkazın belli yerlerinden içerde kimse var mı? diye bağırın
• Ses  aldığınız andan itibaren enkaz altındaki insanla diyaloğa girerek onunla konuşun ve moralini düzeltmeye çalışın
• Arama - kurtarma ekipleri gelmeden canlı tespit ettiğiniz enkaz terk etmeyin.
• Ekipler geldikten sonra çekilin ve ancak sizden yardım istenince yardım edin.

Enkaz altında kalmışsanız
1. Moralinizi Bozmayın
2. Enkaz altında başka bir canlı varsa onunla konuşun, moraliniz düzerli. 
3. Yapabilecek pozisyondaysanız Vücudunuzun altına halı veya kilim gibi şeyler çekmeye çalışın.
4. Duvara vurabilecek pozisyona gelmeye çalışın.
5. Elinizi duvara vurarak işaret verebilecek pozisyona gelmeye çalışın.
6. Sürekli bağırarak enerjinizi boşa harcamayın.
7. Enkaz üzerinde çalışanların seslerinin kesildiği an, Enkaz altında kalan insanların seslerini duyabilmek için gelişmiş aletlerle  dinleme yapıldığı andır. Bu anda herkes susar ve enkaz altında kalan biri varsa ses duyulmaya çalışılır.  İşte bu sessizlik anında her türlü gürültüyü yaparak aşağıda olduğunuza dair işaret verin. 
8. Duvara vurabilecek haliniz yoksa bağırın veya duvarı tırmalayın. Dinleme c,hazları bunları hissedebilir
9. Kurtarma ekiplerinin size yaklaşmaya başladığını hissettiğiniz zaman onları yönlendirmeye çalışın.







Yazarın Diğer Yazıları

Su için yürüyoruz

Amerika’da 2014 yılında yapılan bir çalışmada dünyadaki tatlı su miktarının tüm suların sadece yüzde 2.5’u olduğunu söylüyor

Bir kanyon, Bir adam…….

Elini ilk sıktığımda bardaktan boşanırcasına yağmur yağıyordu. O gün Arapkir yaylalarında çamurla, yağmurla boğuşmuştuk.

Arapkir yaylalarında bir gün

Hava bir kapıyor bir açıyor. Kapadığında bardaktan değil kovadan boşalırcasına yağıyor yağmur