Boukary Konate şu sıralar anadili Bambaraca ile tweet atabiliyor. 'Bamanankan' olarak adlandırılan bu dili, Batı Afrika'da yaklaşık 4 milyon kişi konuşuyor. Ancak Bamanankan buna rağmen internette kısa bir süre öncesine kadar kullanılamıyordu. Şimdiyse Vikipedi'de Bambaraca yazılmış 412 metne ulaşılabiliyor. Bu sayı elbette hâlâ çok az. Karşılaştırmak gerekirse, Vikipedi'de Almanca neredeyse 1,5 milyondan fazla metne ulaşılıyor.
'Fasokan' adlı iki dilli blogu DW'nin düzenlediği uluslararası online aktivizm yarışması Bobs'ta 2012 yılında ödüle layık görülen Konate, birçok kişinin interneti aslında anadilinde kullanmak istediğini belirtiyor ve "ancak" diye devam ediyor: "İnternet çağından önce metin yazabilmek için farklı tuşlar vardı, fakat internet için bu tuşları yeniden oluşturmayı akıl edemediler. Birçok kişinin internette Bambaraca yazmak istediğini biliyorum, ancak bunun için gerekli olan klavyeleri yok."
Teknik engellere ve bunun nedenlerine dikkat çeken Maaya Dil Çeşitliliği Ağı'ndan Daniel Prado da "İnternet Batılı bir teknolojiydi. Geçen yıllar içinde internette dil çeşitliliği arttı ve bugün dünyadaki yaklaşık 7 bin dilden 400 ile 500'ünün internette kullanıldığı tahmin ediliyor" diyor.
Afrika dillerinde yazılı metin çok az
Açık kaynak kodlu yazılımlar sayesinde artık dillere özgü harfler ya da işaretlerle yaşanan sorunlara çözüm bulunabiliyor. Ancak Prado, Afrika dillerindeki bir soruna daha işaret ederek bazı ifadelerin sadece sözlü dile getirebildiğini, yazıya dökülemediğini belirtiyor.
Prado, "Ayrıca yazılı içeriklerle ilgili eksiklikler de var. Ama eserlerin dijitalleştirilmesi sayesinde güncel dillerde eski edebi eserlerin ağırlığı arttı. Dolayısıyla multimedya, Afrika dillerinin internetteki varlığını güçlendiriyor" diyor.
İnternette çoklu ortamın önemine dikkat çeken Bourkary Konate videoların ilgi gördüğünü belirterek "Örneğin video çok talep görüyor. Çünkü insanlar hem dinleyebiliyor hem de görebiliyor. Konuşan kişinin tonlaması ya da hareketleri o dilin daha iyi anlaşılmasına yardımcı oluyor. Bilgi ve komünikasyon teknolojileriyle ilgili tüm yazılımlar dillerin desteklenmesi için çok iyi" şeklinde konuşuyor.
Farklı ülkelerde yaşayan, fakat aynı anadilini konuşanlar da sosyal ağlar sayesinde iletişim kurabiliyor. Konate, Senagal, Gambiya, Gine ya da Fildişi Sahilleri'nde Bambaraca konuşanların deneyimlerini, kültürlerini birbirleriyle paylaşabildiklerini söylüyor.
Afrikalı gençlerin sosyal medyaya ilgisi
Bu tür paylaşımlar için en sevilen sosyal ağ ise Facebook. Afrika'da en yaygın olarak kullanılan Hausa, 30 milyon kişinin anadili. Daha çok Nijerya ve Nijer'de konuşulan Hausa dilinde az sayıda internet sitesi ve Facebook sayfası var, ancak buna rağmen yüz binlerce kez tıklanıyor.
Kamerun'da sadece 250 bin kişinin kullandığı bir dil olan Eton da internette rağbet gören dillerden biri. Birçok genç kullanıcı için Eton dilindeki sosyal platformlar bir buluşma noktası. "İnternette bir dile yer açmak için hiçbir zaman geç değildir" diyer Daniel Prado, önemli olanın dilin talep görmesi olduğunu söylüyor.
St. Louis Üniversitesi'nden araştırmacı Kevin Scannell de bu birliktelik duygusunu teşvik etmeye çalışıyor. "Indigenous Tweets" adlı sitesinde dünyanın farklı yerlerinde konuşulan 157 yerli dili kullanmak mümkün. Bunlar arasında Bambaraca'nın yanı sıra Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nde konuşulan Lingala ve Namibya'da konuşulan Oşivambo da dahil 30 Afrika dili bulunuyor. Kendi dilinde tweet atmak isteyen herkes bu siteye kayıt yaptırabiliyor.
İnternete erişim
Sanal paylaşım için öncelikli koşul ise elbette internete iyi bir erişim. Afrika fiberoptik kabloları daha yaygın döşeyerek bu alandaki açığını kapatmaya çalışıyor. Yüksek bağlantı ücretleri de yakında mazi olmak üzere. Gelişmekte olan ülkeler için Birleşmiş Milletler öncülüğünde 2013 Ekimi’nde başlatılan Uygun Fiyatlı İnternet İttifakı ile internete erişim fiyatlarının aylık gelirin yüzde 5'ine düşürülmesi hedefleniyor.
Google, projeye en çok mali destek aktaran şirket. Afrika ülkelerine giderek daha fazla önem vermeye başlayan Amerikalı internet devi, arama motorunu 31 Afrika dilinde sunuyor. Büyük şirketlerin bu dillerdeki pazar potansiyelini bildiğini belirten Maaya Ağı'ndan Daniel Prado, bu noktada siyasi iradenin önemine de işaret ediyor.
Blog yazarı Boukary Konate de ''Para var. Ancak bu tür girişimlerin desteklenmesi konusunda siyasi irade eksik. Afrika maalesef bu tür girişimler iyi olsalar da çok az destekleniyorlar" diyor.
