17 Haziran 2022

İtiraf mı?

Ertuğrul Özkök'le görüşlerimiz hiç uyuşmaz. Ancak onun bana tanıdığı bir "kısmi haklılık payı" vardır, sanıyorum

Geçen gün Ertuğrul Özkök'ün bir yazısı yayımlandı bizim T24'te. Bu yazıda benim adım epey geçiyordu. Konu, daha önce benim gene T24'e verdiğim yazıda geçen bir söz. Tayyip Erdoğan'ın eline geçirdiği yetkileri demokratik bir biçimde kullanmaktan kaçınacağı ihtimalini dile getirenlerin haklı çıktığını söyleyen bir cümle. Ertuğrul Özkök bunun bir "itiraf" olduğunu söylüyor.

Çizgi: Tan Oral

Ertuğrul Özkök'le görüşlerimiz hiç uyuşmaz. Ancak onun bana tanıdığı bir "kısmi haklılık payı" vardır, sanıyorum. Bu yazısında da öyle. "Adam yanlış düşündüğünü kabul etti, bunu söylüyor; bu da olumlu bir şey" demeye getiriyor. Oya Baydar ve ben "suçunu" kabul eden ve bunu "itiraf" eden iki yazar oluyoruz. Ertuğrul Özkök bu "nedamet"i bir olumlu davranış sayıyor.

Ama durum bu değil. Anlatayım.

2010 yılı 3 Mayıs'ta, ünlü referandum öncesinde, Selin Ongun'la '28 Şubat yargılanırsa imza atan Erbakan'ı da içermeli...' başlıklı bir mülakat yapmışız. Selin, Tayyip Erdoğan'ın bana göre demokrat olup olmadığını sormuş. Cevabım şöyle:

"Bence değil. Koşullar onu demokrasiden yana... Bazı tavırlar almaya zorluyor. Yoksa sindirilmiş bir uluslararası demokratik kültürü yok, demokrat eğilimleri var. Ama bir yandan dini koşullanmaları var. Mesela başkanlık diye ortaya çıktığında bunu sahiden demokrasi için istediğini düşünemiyorum."

Bununla ilgili bir iki örnek vermişim:

"Ermeni konusunda konuştuğu zaman ağzından dökülenler. Sonra yine Kürt meselesine bakışta örtüşmemiz mümkün değil... Yani benim kafamda 'issue'lar var, adamlar yok, Tayyip Erdoğan yok. Kaldı ki kendimi Tayyip Erdoğan'a yakın hissetmem mümkün değil. Mesela 'Hillary Clinton'ın beyiyle konuştuk, meseleyi anlattık' gibi bir cümle benim dünyamda hiç yeri olmayan bir kavram."

AKP ve Erdoğan Türkiye halkının verdiği oylarla tek başına iktidara geldi. Sonraki seçimde oy oranını yükseltti. Bu oyları verenlerin birçoğu yoksul kişilerdi. Bu ne demek? Bir sosyalist olarak alınmasını gerekli gördüğüm şeyleri anlatıyorum:

"...70 milyon gibi bir toplumdan bahsediyoruz, bu rakamın içinden bulabildiklerimizle sosyalist olacaksak olacağız. Dışarıdan sosyalist vatandaş ithal edecek değiliz. Buradaki insanların da yaralı bereli örselenmiş ruhları, kültürleri olduğu da yine o aynı tarih içinde belirlenmiş bir şey. Ama ben onlarla sosyalist olacağım ya da sosyalizmin ne olduğunu onlara anlatmaya çalışacağım..."

Selin bu sorularının arasında Fethullah Gülen hareketi üstüne ne düşündüğümü de soruyor; "Temkinli mi yaklaşıyorsunuz?" diye soruyor:

- "Tabii."

- "Neden?"

"Benim dünya görüşümle bağdaşan bir şey değil. Bugün demokrasi için şöyle böyle der, ama uzun vadede onların ideal toplum olarak gördükleriyle benim ideal toplum gördüğüm örtüşmüyor... Bu harekette benim anladığım anlamda özgürlük yok. Nereye kadar, neyi, nasıl düşünebilecekleri ve günlük hayatta bunların nasıl şekilleneceğine dair oldukça katı kurallar var."

Evet, bunları on iki yıl önce söylemişim. Henüz Gezi filan bir yana, Erdoğan kaç çocuk yapmamız gerektiği türünden konuları da açıklamamış. Nazım Hikmet'in yurttaşlığını geri veriyor, böyle simgesel jestlerin ötesinde birçok önemli pratik davranışları da var. Ama ben demokrat bulmadığımı, Tayyip Erdoğan'ın bir demokrat olduğuna inanmadığımı söylüyorum.

Dolayısıyla şimdi neyi "itiraf" etmem gerektiğini, neyi "itiraf" ettiğimi anlamıyorum. 

"Başkanlık sistemi" üstüne de bir şeyler söylemişim. Bunun "tek adamlık" yönünde evrileceğini düşündüğüm herhalde yeterince açık.

Türkiye'nin yakın tarihinde "din ve siyaset" ikilisi çok önemli bir yer tutar. Bunu bir süreden beri yaşayarak görüyoruz. Şu anda üzerinde durduğumuz konumda ne olacak, toplum nereye doğru yol alacak, birtakım tahminler yapabiliriz elbette, ama hiçbir şey kesin değil. Hiçbir şey kolay da değil.

"Siyaset yapmak"... Birkaç adım daha atılınca varacağımız yer burası gibi geliyor bana. Şimdilik lafı fazla uzatmamak için bunu başka bir yazıya bırakalım.

Tartışacağız, arayacağız v.b. Ama olmayan şeyler değil, olan şeyler üstüne tartışalım. 

Murat Belge kimdir?

Prof. Dr. Murat Belge, 16 Mart 1943’te Ankara'da doğdu. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi İngiliz Dili ve Edebiyatı Bölümü’nü bitirdi.

12 Mart 1971 muhtırasıyla başlayan darbe döneminde iki yıl cezaevinde kaldıktan sonra 1974’te üniversiteye döndü. 1981’de doçentken istifa etti.

Halkın Dostları, Birikim, Yeni Dergi, Yeni Gündem, Milliyet Sanat, Papirüs dergilerinde ve Cumhuriyet, Demokrat, Milliyet, Radikal, Taraf gazetelerinde yazdı.
1983’te İletişim Yayınları’nı kurdu. 1997’de profesör olan Murat Belge, başkanlığını da üstlendiği Bilgi Üniversitesi Karşılaştırmalı Edebiyat Bölümü'nde devam ettiği akademik çalışmalarını sürdürüyor.

Türkiye'nin en üretken yazarları arasında ön sıralarda yer alan Murat Belge, çok sayıda kitapta yer alan makalelerinin yanı sıra 23 kitap yazdı; William Faulkner, James Joyce ve John Berger’den eserler de dâhil olmak üzere 15 çeviri kitabı yayımladı.
1957 seçimlerinde Demokrat Parti Muğla Milletvekili olarak parlamentoya giren gazeteci-yazar Burhan Asaf Belge'nin oğlu olan Murat Belge, aktris Hale Soygazi ile evli.

Kitapları

- Tarihten Güncelliğe (Alan, 1983; İletişim, 1997)
- Sosyalizm, Türkiye ve Gelecek (Birikim, 1989)
- Marksist Estetik (BFS, 1989; Birikim, 1997)
- The Blue Cruise (Boyut, 1991)
- Türkiye Dünyanın Neresinde (Birikim, 1992)
- 12 Yıl Sonra 12 Eylül (Birikim, 1992)
- İstanbul Gezi Rehberi (Tarih Vakfı, 1993; İletişim, 2007)
- Türkler ve Kürtler: Nereden Nereye? (Birikim, 1995)
- Boğaziçi’nde Yalılar ve İnsanlar (İletişim, 1997)
- Edebiyat Üstüne Yazılar (YKY, 1994; İletişim, 1998)
- Tarih Boyunca Yemek Kültürü (İletişim, 2001),
- Başka Kentler, Başka Denizler 1 (İletişim, 2002)
- Yaklaştıkça Uzaklaşıyor mu: Türkiye ve Avrupa Birliği (Birikim, 2003)
- Osmanlı: Kurumlar ve Kültür (Bilgi Üniversitesi, 2006)
- Başka Kentler Başka Denizler 2 (İletişim, 2007)
- Genesis: “Büyük Ulusal Anlatı” ve Türklerin Kökeni (İletişim, 2008)
- Sanat ve Edebiyat Yazıları (İletişim, 2009)
- Başka Kentler, Başka Denizler 3 (İletişim, 2011)
- Edebiyatta Ermeniler (İletişim, 2013)
- Başka Kentler, Başka Denizler 4 (İletişim, 2014)
- Militarist Modernleşme-Almanya, Japonya ve Türkiye (İletişim, 2014)
- Linç Kültürünün Tarihsel Kökeni: Milliyetçilik (Agora, 2006; Berat Günçıkan ile söyleşi)
- Şairaneden Şiirsele / Türkiye’de Modern Şiir (İletişim, 2018)

Çevirileri

- Hegel Üstüne: W.T. Stace
- Martin Chuzlewitt: Charles Dickens
- Döşeğimde Ölürken, Ağustos Işığı, Ayı: William Faulkner
- Dublinliler, Sanatçının Bir Genç Adam Olarak Portresi: James Joyce
- 1844 Elyazmaları: Karl Marx
- Bir Zamanlar Europa’da, Leylak ve Bayrak: John Berger
- Feodal Toplumdan Yirminci Yüzyıla: Leo Huberman
- Yazıcı Bartleby: Herman Melville
- Kayıp Kız: David Herbert Lawrence
- Yurtsuzların Ülkesi: Dugmore Boetıe
- Lenin ve Felsefe: Louis Althusser (Bülent Aksoy ve Erol Tulpar ile birlikte)

Yazarın Diğer Yazıları

Futboldan al haberi

Futbolun oyuncusu da değil de özellikle seyircisinin davranışlarının bize toplumda yerleşmeye başlayan bir şeyleri haber verdiğini akılda tutmamızda yarar var

Kıran kırana

Erdoğan'ın kendine yakıştırdığı siyaset yapma üslubunda hedef, karşı tarafı yenmek ya da sadece yenmek değil, yok etmek

İki cepheli mücadele

Sınıf kavgasının kimlik sorunlarıyla iç içe geçtiği bir mücadele bu; onun için, muhalefeti ilerletirken, bunların ikisini birden gözetmek durumundayız