21'inci yüzyılın en iyi 100 kitabı

Guardian gazetesi, 21 Eylül’de “21’inci Yüzyılın En İyi 100 Kitabı” başlıklı iddialı bir seçki yayınladı. Hilary Mantel, ruhban sınıfına savaş açıp aristokrasinin gücünü azaltmaya çalışan bir politikacıya dönüşen Thomas Cromwell’in portresini anlatan üçlemesinin ilk kitabı Kurtlar Hanedanı ile listenin ilk sırasına yerleşti. Mantel, aynı kitapla 2009’da o zamanki adıyla Man Booker Ödülü’nü de kazanmıştı.

Listenin ikinci sırasında Gilead ile Marilynne Robinson yer alırken, üçüncü ve dördüncü sıralar Nobel Edebiyat Ödüllü yazarlar Svetlana Aleksiyeviç ve Kazuo Ishiguro’nun oldu. W.G. Sebald ise ölmeden önce yayımladığı son yapıtı Austerlitz ile listenin beşinci sırasında.

Guardian’ın seçkisi, 21’inci yüzyılın en’lerini seçme teşebbüsünün epey vakitsiz olması bir yana, okur ve yazarlardan muhtelif tepkiler aldı. Seçkide yer alan isimlerden N.K. Jemisin, “Fifth Season’ı Guardian’ın yüzyılın (tabii ki şimdiye kadarki) en iyi 100 kitabı listesinde görmeyi beklemiyordum,” yazarken; The Noonday Moon’un yazarı Andrew Solomon “Övünmek gibi olmasın ama #23 sıradayım,” Tüm Hastalıkların Şahı’nın yazarı Siddhartha Mukherjee de “Vay canına. Hem de #32de. Şahı ilk 50’ye bile girmiş” notlarıyla listeyi sosyal medya hesaplarından paylaştı.

Liste, kurmaca ile kurmaca dışını, çok satanlarla yalnızca eleştirmenlerden övgü almış kitapları gündemine almasıyla eklektik bir bütün oluşturuyor. Ne ki, listenin en dikkat çeken yanı bu değil: Liste yalnızca listeden ibaret. Kitapların hangi kıstaslara göre seçildiğine, sıralamanın nasıl yapıldığına, hatta ve hatta kimlerin seçiciliğinde listenin oluşturulduğuna dair hiçbir bilgi bulunmuyor. Sosyal medya kullanıcıları da listenin “aşırı Anglo-Sakson” olduğuna, araya “şifa niyetine” bir iki başka kitap eklendiğine dikkat çekti. Listede kendine yer bulamayan Salman Rushdie de, yazar ve tarihçi Peter French’in “Akıllara zarar. Asya dünya nüfusunun %60’ına sahip ama ‘en iyi 100 kitap’tan hiçbirini çıkaramamış,” tweet’ini alıntılayarak, “Üstelik, onların da %90’ı İngilizce yazılmıştı” yorumunda bulundu.

2019, “21’inci yüzyılın enleri” gibi listeler hazırlamak için erken görünebilir. Fakat, kanon belirlemek için sabırsızlanan tek tezcanlı yayın Guardian değil; başka mecraların da benzer teşebbüsleri olmuştu. Vulture, 2018’de, Michiko Kakutani, Luc Sante ve Eileen Myles gibi isimlerin de dâhil olduğu “onlarca yazar ve eleştirmen”e sorarak benzer bir liste hazırlamıştı. BBC de 2015’te Jane Ciabattari’nin öncülüğünde “onlarca kitap eleştirmeni”ne sorarak “21’inci yüzyılın en büyük 12 romanı”nı belirlemişti. İlk sıraya, Vulture’ın listesinde Son Samuray ile Helen DeWitt, BBC’nin listesinde ise Oscar Wao’nun Tuhaf Kısa Yaşamı ile Junot Díaz yerleşmişti. (K24)

Guardian gazetesinin, hangi kıstaslara göre kimler tarafından belirlediğini açıklama gereği duymadığı “21’inci yüzyılın en iyi 100 kitabı” şöyle:

•  
• 1) Kurtlar Hanedanı, Hilary Mantel
• 2) Gilead, Marilynne Robinson
• 3) İkinci El Zaman, Svetlana Aleksiyeviç
• 4) Beni Asla Bırakma, Kazuo Ishiguro
• 5) Austerlitz, W.G. Sebald
• 6) The Amber Spyglass, Philip Pullman
• 7) Dünyayla Benim Aramda, Ta-Nehisi Coates
• 8) Autumn, Ali Smith
• 9) Bulut Atlası, David Mitchell
• 10) Half of a Yellow Sun, Chimamanda Ngozi Adichie
• 11) Benim Olağanüstü Akıllı Arkadaşım, Elena Ferrante
• 12) The Plot Against America, Philip Roth
• 13) Nickel and Dimed, Barbara Ehrenreich
• 14) Ustaparmak, Sarah Waters
• 15) Altıncı Yok Oluş, Elizabeth Kolbert
• 16) Düzeltmeler, Jonathan Franzen
• 17) Yol, Cormac McCarthy
• 18) Şok Doktirini, Naomi Klein
• 19) Süper İyi Günler, Mark Haddon
• 20) Hayat, Sil Baştan, Kate Atkinson
• 21) Sapiens: Hayvanlardan Tanrılara, Yuval Noah Harari
• 22) Aralığın Onu, George Saunders
• 23) Depresyon Atlası, Andrew Solomon
• 24) İt Kopuk Takımı, Jennifer Egan
• 25) Normal İnsanlar, Sally Rooney
• 26) Yirmi Birinci Yüzyılda Kapital, Thomas Piketty
• 27) Nefret, Arkadaşlık, Flört, Aşk, Evlilik, Alice Munro
• 28) Rapture, Carol Ann Duffy
• 29) Kavgam, Karl Ove Knausgaard
• 30) Yeraltı Demiryolu, Colson Whitehead
• 31) Argonautlar, Maggie Nelson
• 32) Tüm Hastalıkların Şahı, Siddhartha Mukherjee
• 33) Cenaze Evi Şenlik Evi, Alison Bechdel
• 34) Çerçeve, Rachel Cusk
• 35) Kehribar Gözlü Tavşan, Edmund de Waal
• 36) Experience, Martin Amis
• 37) Yeşil Yol, Anne Enright
• 38) The Line of Beauty, Alan Hollinghurst
• 39) İnci Gibi Dişler, Zadie Smith
• 40) The Year of Magical Thinking, Joan Didion
• 41) Kefaret, Ian McEwan
• 42) Moneyball, Michael Lewis
• 43) Citizen: An American Lyric, Claudia Rankine
• 44) Karanlıktaki Umut, Rebecca Solnit
• 45) Hayat Düzeyleri, Julian Barnes
• 46) Human Chain, Seamus Heaney
• 47) Persepolis, Marjane Satrapi
• 48) Geceye Bürüneceğim, Terry Pratchett
• 49) Normal Olmak Varken Neden Mutlu Olasın, Jeanette Winterson
• 50) Antilop ve Flurya, Margaret Atwood
• 51) Brooklyn, Colm Tóibín
• 52) Small Island, Andrea Levy
• 53) True History of the Kelly Gang, Peter Carey
• 54) Kadın ve İktidar-Bir Manifesto, Mary Beard
• 55) Etobur-Otobur İkilemi, Michael Pollan
• 56) Underland, Robert Macfarlane
• 57) Kavalier ve Clay’in Akıl Almaz Maceraları, Michael Chabon
• 58) Savaş Sonrası, Tony Judt
• 59) Kocanın Güzelliği, Anne Carson
• 60) Dart, Alice Oswald
• 61) This House of Grief, Helen Garner
• 62) Anne Sütü, Edward St. Aubyn
• 63) The Immortal Life of Henrietta Lacks, Rebecca Skloot
• 64) Yazma Sanatı, Stephen King
• 65) Kayıp Kız, Gillian Flynn
• 66) Fizik Üzerine Yedi Kısa Ders, Carlo Rovelli
• 67) The Silence of the Girls, Pat Barker
• 68) Bahçıvan, John le Carré
• 69) Karasevdalılar, Javier Marías
• 70) Bir Skandal Üzerine Notlar, Zoë Heller
• 71) Jimmy Corrigan, The Smartest Kid on Earth, Chris Ware
• 72) The Age of Surveillance Capitalism, Shoshana Zuboff
• 73) Kıskanılacak Bir Şey Yok, Barbara Demick
• 74) Days Without End, Sebastian Barry
• 75) Drive Your Plow Over the Bones of the Dead, Olga Tokarczuk
• 76) Hızlı ve Yavaş Düşünme, Daniel Kahneman
• 77) Dünyanın Sonunu Önceleyen İşaretler, Yuri Herrera
• 78) Beşinci Mevsim, N.K. Jemisin
• 79) The Spirit Level, Richard Wilkinson ve Kate Pickett
• 80) Geliş, Ted Chiang
• 81) Harvest, Jim Crace
• 82) Koralin ve Gizli Dünya, Neil Gaiman
• 83) Tell Me How It Ends, Valeria Luiselli
• 84) The Cost of Living, Deborah Levy
• 85) Tanrı Yanılgısı, Richard Dawkins
• 86) Adults in the Room, Yanis Varoufakis
• 87) Priestdaddy, Patricia Lockwood
• 88) Noughts and Crosses, Malorie Blackman
• 89) Kötü Kan, Lorna Sage
• 90) Visitation, Jenny Erpenbeck
• 91) Light, M. John Harrison
• 92) Kuşatma, Helen Dunmore
• 93) Darkmans, Nicola Barker
• 94) Kıvılcım Anı, Malcolm Gladwell
• 95) Kayıtlar: Birinci Cilt, Bob Dylan
• 96) Değersiz Bir Hayat, Hanya Yanagihara
• 97) Harry Potter ve Ateş Kadehi, J.K. Rowling
• 98) Ejderha Dövmeli Kız, Stieg Larsson
• 99) Broken Glass, lain Mabanckou
• 100) Yaşlanıyor Muyum Ne?, Nora Ephron

 

 

 

 

Guardian’ın “100 best books of the 21st century” başlıklı listesine ve kitaplara dair kısa yorumlara buradan ulaşabilirsiniz.

Karin Karakaşlı’nın “En suskun katmanın muhatabı: Svetlana Aleksiyeviç” başlıklı yazısını okumak için tıklayın.

Kerem Eksen’in “Aleksiyeviç: Acıdan fazlası” yazısını okumak için tıklayın.

Nilüfer Kuyaş’ın “Ishiguro’nun Nobel’i: Duygulara dönüş” yazısını okumak için tıklayın.  

Elena Ferrante’nin K24’e özel verdiği “Yazarın görevi metinden kaçanı anlatabilmektir” başlıklı söyleşiyi okumak için tıklayın.

Yasemin Çongar’ın Napoli Romanları üzerine “Napoli’deki mahallemiz ve saklanan bir yazarın sahici kadınları” başlıklı yazısını okumak için tıklayın.

Barış Yarsel’in “Cormac McCarthy ve Yol: Bir kıyamet tellalı” başlıklı yazısını okumak için tıklayın.

Cem Tunçer’in George Saunders üzerine “Gerçeğin çölüne hoş geldiniz” başlıklı yazısını okumak için tıklayın.

Behçet Çelik’in Alice Munro üzerine “‘Normal’, ‘gerçek’ ya da ‘başka’ bir yaşam” başlıklı yazısını okumak için tıklayın.

Colson Whitehead’in K24’e özel verdiği "Amerika her zaman ırkçı olmuştur" başlıklı söyleşiyi okumak için tıklayın.

Maggie Nelson’ın K24’e özel verdiği "Ben zamanla oluşur" başlıklı söyleşiyi okumak için tıklayın.

Karanlıktaki Umut’tan tadımlık bir bölüm okumak için tıklayın.