Booker’ın 2020 uzun listesinde kadın yazarlar ve ilk kitaplar ağırlıkta

Booker ödülü adayları Margaret Busby başkanlığında, Lee Child, Sameer Rahim, Lemn Sissay ve Emily Wilson’ın yer aldığı beş kişilik jüri tarafından Birleşik Krallık ve İrlanda’da 1 Ekim 2019 ve 30 Eylül 2020 arasında yayınlanan 162 kitap arasından seçildi.

Geçtiğimiz yıllarda cinsiyet eşitliği konusunda eleştirilere maruz kalan Booker ödülleri, genç ve yeni yazarlara pek yer vermemesiyle de tartışma konusu olmuştu. Eleştirilerde dile getirilen cinsiyet önyargısı ithamı verilere dayanıyordu. Eleştirmenler 2000’den bu yana Booker ödülünü 8 kadın, 10 erkek kazandığını, kitapların üçü hariç tamamında erkek kahramanların öyküsünün anlatıldığını dile getiriyordu.

Aynı şekilde genç yazarlara yeterince yer verilmemesi de tartışmanın bir diğer boyutuydu. Daha önce kitap yazmış ve edebiyat dünyasında yerleşik ve bilinen isimlere Booker ödülü verilmesinin kolaycılık ve dostlar alışverişte görsüncülük olduğu yönünde de eleştiriler mevcuttu. Eleştirmenler genç ve ilk kitaplarını yazan yazarların da ödüllerde en azından uzun veya kısa listede yer alması gerektiğini söylüyor, ödüllerin edebiyat dünyasına yeni isimler kazandırma görevine sahip olduğu fikrini savunuyordu.

Her iki tartışmada da temel nokta Booker ödüllerinin politik, cinsiyet önyargısına sahip, genç yazarları dışlayan bir ödül olduğu yönündeydi. Bu dönemde ortaya çıkan Nobel’de taciz skandalı ve #MeToo hareketinin dünyaca bilinir hale gelip bir hype yaratması Booker ödüllerinin de yapısını değiştirdi. Jüride daha çok kadın yer almaya başladı. Genç yazarlar listelerde kendine yer bulmaya başladı. Bu Booker ödülleri için bir makas değişikliğiydi.

1969 yılından bu yana Booker ödülünü 32 erkek, 18 kadın kazandı. 2019 yılında kısa listeye kalan kadınlardan yarısı kadındı. 2020’ye gelindiğinde ise ödülün uzun listesindeki kitaplardan 9’unu kadın yazarlar oluşturuyor. Listede ilk kitapların da büyük bir ağırlığı bulunuyor. 13 kitaptan 8’i ilk kitap iken, iki kitap da gey temalı romanlardan oluşuyor.

Kitap kitap Booker 2020 uzun listesi

Uzun listedeki yazarlar ve kitapları şöyle:

Diane Cook / The New Wilderness
Diane Cook’un ilk romanı olan The New Wilderness iklim krizinin tahrip ettiği bir dünyada kızını korumaya çalışan bir annenin öyküsünü anlatıyor. Dehşet verici bir ortamda bir distopyayı anlatan bu romanda insanlığa ve insanların dünyayı kendilerini merkeze alarak görmelerine yönelik eleştiri ön plana çıkıyor.

Tsitsi Dangarembga / This Mournable Body
Tsitsi Dangarembga’nın Nervous Conditions’ın devam romanı niteliğinde olan This Mournable Body serinin ilk kitabı Tambudzai’nin öyküsünü anlatıyor. Zimbabwe’de kadınların karşılaştığı engelleri vurgulayan ve ülkenin içinde bulunduğu yoksulluğu anlatan roman, toplumsal sorunların bireylerin bakış açılarını nasıl etkilediğini tasvir ediyor.

Avni Doshi / Burnt Sugar
Avni Doshi’nin aşk, ihanet ve saplantıyı konu ettiği ilk romanı Burnt Sugar, öfkeli ve üzgün baş karakter Antara’nın annesinin hafıza kaybı yaşadığı gerçeğini kabullenmesinin güçlüklerle dolu öyküsünü anlatıyor. Burnt Sugar en yakınımızdaki insanlar hakkında bilebileceklerimizin sınırlarını keşfediyor.

Gabriel Krauze / Who They Was
Gabriel Krauze’nin Londra’daki süreğen bir şiddet tasviri üzerinden ilerleyen ilk romanı Who They Was  intikam, umutsuzluk ve gurur döngüsünü konu ediyor. Kardeşlik, erkeklik ve ihanet temalarını işleyen roman beklenti yaratan bir macera dokusuna sahip.

Hilary Mantel / The Mirror & The Light
Hilary Mantel’in Thomas Cromwell’in yükselişi ve düşüşünü anlattığı Wolf Hall üçlemesinin uzun süredir beklenen son kitabı The Mirror & The Light, 912 sayfalık hacimli bir roman. Cromwell’in siyasi düşünce yapısı ve hayal gücündeki dalgalanmaların izini süren bu tarihi romanda yazar tarihsel bağlamın üzerine yoğun şekilde eğiliyor.

Colum McCann / Apeirogon
Colum McCann’ın kızları öldürülen, biri Filistinli biri de İsrailli olan iki erkeğin arkadaşlığı üzerine oturttuğu romanı Apeirogon kayıp, yas ve barışı tesis etmenin yollarını arayan, günümüze referanslar da içeren siyasi nitelikli bir roman.

Maaza Mengiste / The Shadow King
Maaza Mengiste’nin İtalya’nın 1935'te Etiyopya’yı işgalini anlattığı The Shadow King, kadınların savaştaki yeri ve önemine ve kadınlığın gücüne odaklanıyor. Yazarın hedefi, kadınların görülmeyen ve tarihte gizli kalmış yönlerini açığa çıkarmak.

Kiley Reid / Such a Fun Age
Kiley Reid’in ABD’de çok satarlar listesine giren romanı Such A Fun Age, “ırk, cinsiyet, ayrıcalık ve zenginlik bariyeri etrafında birleşirsek ne olur?" sorusunun yanıtını arıyor. 25 yaşındaki Emira’nın süpermarkette çocuk kaçırmak suçundan yakalanmasıyla başlayan roman birbirini tetikleyen pek çok olayla devam ediyor.

Brandon Taylor / Real Life
Brandon Taylor’ın ilk romanı Real Life, beyazların hakim olduğu bir doktora programındaki gey, siyahi doktora öğrencisinin hikayesini anlatıyor. Otobiyografik özellikler de taşıyan roman yalnızlık, toplum, ırk ve cinsellik konularını detaylı biçimde ele alıyor.

Anne Tyler / Redhead by The Side of The Road
Anne Tyler’ın Redhead by The Side of The Road romanı Orta Amerika’da yaşayan sıradan insanların yaşamlarını ve içinde bulundukları gerçekliği anlatıyor. Yanlış algılamaya, ikinci şansa ve insanlar arasındaki bağa odaklanan kitap yazım tarzı ve duygusal yoğunluğuyla dikkat çekiyor.

Douglas Stuart / Shuggie Bain
Douglas Stuart’ın 1980’lerin Glascow’unda geçen Shuggie Bain romanı yıllarını köhne sosyal konutlarda geçiren genç bir karakterin öyküsünü anlatıyor. Margaret Thatcher’ın politikalarından yola çıkan yazar bu işçi sınıfı gencinin bağımlılık, aşk ve cinsellikle kesişen yolunu tasvir ediyor.

Sophie Ward / Love and Other Thought Experiments
Sophie Ward’ın Love and Other Thought Experiments romanı bir aşk romanı. Aşkın ve sevginin zaman ve mekana göre nasıl değiştiğini keşfeden bu roman, Rachel ve Eliza adlı bir lezbiyen çiftin çocuk sahibi olma ümidini konu ediyor. Birbirinin içine geçmiş anlatılar ve anlatım tekniğiyle beraber bu roman felsefi düşünceden esinleniyor.

C Pam Zhang / How Much of These Hills is Gold
C Pam Zhang’ın How Much of These Hills is Gold romanı yas, aidiyet ve maceranın büyüleyici hikayesini anlatıyor. ABD’de altına hücum edilmesinin ardından geçen yılları kapsayan roman, babalarının madende ölümünün ardından kasabayı terk etmek zorunda kalan iki öksüz göçmen genç kızın acımasız yolculuğunu konu ediyor.

Jüri başkanı: Sağlam ve dikkat çekici hikayeler var

Booker jürisi başkanı Margaret Busby, kısa liste hakkında şunları söyledi:

“Her bir kitap uzun listede olmayı, geniş bir okur kitlesine ulaşmayı hak ediyor. Bu eserler arasında tarihte hatırlamaya değer karakterleri canlandıran ve görünür kılan, kültürel değişim anını temsil eden veya distopya öncesi ve sonrası toplumda bireylerin karşılaştığı baskıları işleyen romanlar bulunuyor. Bu kitaplar sesi genelde duyulmayan azınlıkların sesi, taze, sağlam ve dikkat çekici hikâyelerden oluşuyor.”

6 kitaptan oluşacak kısa liste 15 Eylül 2020’de açıklanacak. Ödülün kazananı ise Kasım ayında duyurulacak. 2020 Booker Ödülü kazananına 50 bin pound (450 bin TL), kısa listeye kalan yazarlara da 2 bin 500 pound (22 bin TL) verilecek.

Geçen sene Booker ödülünü Margaret Atwood ile Bernardine Evaristo, The Testaments ve Girl, Woman, Other adlı kitaplarıyla paylaşmışlardı.

 •