Nobel'e ramak kala: Graham Greene

Nobel Edebiyat Ödülü’nün 1967 yılına ait seçici kurul kayıtları kamuoyunun erişimine açıldı.

Belgelere göre, o yıl saygın ödüle değer görülen Miguel Angel Asturias’ın yanı sıra, 70 farklı yazarı değerlendirmeye alan İsveç Akademisi’nin nazarında öne çıkan isimlerden biri de Graham Greene idi.

Nobel kayıtları, ödüle kimlerin aday gösterildiği ve seçici kurulda ne gibi tartışmalar geçtiği sır olarak saklanıyor. Ödül kayıtları 50 yıl gizli tutulduktan sonra kamuoyuna açıklanıyor. Yeni açıklanan 1967 yılına ait Nobel kayıtları, Graham Greene ile Jorge Luis Borges’in ödülün en güçlü adayları olarak öne çıktığını gözler önüne serdi.

1967 tarihli belgeler, Guatemalalı yazar Miguel Angel Asturias'ın Nobel komitesi tarafından, "Latin Amerika’nın Hintli halklarının ulusal özelliklerine ve geleneklerine kök salmış canlı edebî başarısı" vesilesiyle Nobel Edebiyat Ödülü’ne layık görüldüğünü gösteriyor. İsveç Akademisi tarafından yayınlanan belgelere göre, ödül için değerlendirilen 70 aday arasında Samuel Beckett, Saul Bellow, Lawrence Durrell, E.M. Forster, Georges Simenon, Ezra Pound ve JRR Tolkien gibi yazarlar bulunuyordu. Kayıtlar, Svenska Dagbladet, Jorge Luis Borges, Miguel Angel Asturias, Graham Greene, W.H. Auden ve ödülü ertesi yıl kazanacak olan Japon yazar Yasunari Kawabata'nın da dâhil olduğu yazarlar arasından seçim yaparken seçici kurulun hararetli tartışmalar yaşadığını gösteriyor.

Dönemin Nobel Edebiyat Ödülü Komitesi Başkanı Anders Osterling, Graham Greene’in ödüle değer görülmesini destekliyor. Kayıtlara göre, Osterling Greene için “Melekeleri, harici şartlardan ve her şeyin ötesinde de iç dünyamızın esrarlı veçhelerinden, insan vicdanından, kaygılardan ve kâbuslardan mürekkep evrensel bir çeşitliliği kapsayan, hünerli bir gözlemci” ifadelerini kullanıyor. Öte yandan, Osterling, Asturias’ın “devrimci dünya öznesinin çapının çok dar ve kısıtlı olduğunu,” Borges’in ise “maharetle kurguladığı minyatür sanatında ya çok kapalı ya da çok yapmacık olduğunu” vurguluyor.

Diğer üç komite üyesi buna katılmadı ve ödülü alan kişi Asturias oldu. Arşivlerden haberi çıkaran gazeteci Kaj Schueler, ödülü Greene’in almama sebebinin ise “1960’ların ikinci yarısından itibaren Batı toplumunun yüzünü Avrupa dışındaki yazarlara dönmesi” olabileceğini belirtiyor. (The Guardian/ K24)