Vitrindekiler – 6

Kavel Alpaslan
Aynı Öfkenin Çocukları:
Dünyadan Devrimci Portreleri
Sel Yayıncılık
Şubat 2023
264 s.

Kavel Alpaslan, Aynı Öfkenin Çocukları: Dünyadan Devrimci Portreleri derlemesinde, proleter bilincin olanca ağırlığını omzunda taşıyan nice simayı, onları çevreleyen arkaplanla birlikte anarken, kapitalizmin tarihsel krizinin önemli dönüm noktalarının da bütünlüklü bir resmini sunuyor. Böylece hem dönemin ruhu hem de parçası olduğu deneyimlerin hangi motivasyonlarla gerçekleştiği aydınlanırken, tarihin odağından kaçmış yahut kasten sümenaltı edilmiş detay ve gerçekler satıraralarında müstakil birer başlık teşkil ederek hafızalarda hak ettiği yeri alıyor.

Devrimler ve karşı devrimlerle toprakları kanla sulanan Latin Amerika'dan Afrika'ya, ulusal kurtuluş mücadelesinin bağrında sayısız militan yetiştirmiş Ortadoğu'dan Sovyet deneyimini burjuva liberalizmine karşı emeğin kurtuluşu kavgasıyla perçinleyen Avrupa'ya, siper yoldaşlığı etmiş onlarca devrimci, her daim sürecek ve hiç sönümlenmeyecek mücadeleye dair zengin bir deneyim hazinesi oluşturuyor. (arka kapaktan)

Viviane Nicaise, Jérome Maffre
Çiçekli Defter
Çizimler: Viviane Nicaise, Jérome Maffre
çev. Hande Topaloğlu Hartmann
Aras Yayıncılık
Ocak 2023
100 s., büyük boy

"Laurent Galandon ve Viviane Nicaise’in, ilk kez yayımlandığı Fransa’da büyük beğeni toplayan Çiçekli Defter’i de esrangiz bir olaylar dizisinin izlerini sürerken, parçaları eksiltilmiş bir yapbozun bilmecesini çözmeye çağırıyor bizleri.

Bir keman, tamamlanmamış bir kompozisyon ve Anadolu’dan Paris’e uzanan bir macera… Dünyaca ünlü bir Türk kemancının Fransa’daki resitali ilginç bir tanışıklığa vesile olur. Kemancının hastanede ziyaret ettiği ihtiyar bir Ermeni’yle yaptığı ve en derin önyargılarla başlayan sohbet yüz yıl önce yaşananlara bağlanacak, ailelerinin hikâyesinde o eksik kalmış parçaları bulmalarını sağlayacaktır. Kim bilir, belki de sandıkları kadar yabancı değillerdir birbirlerine.

Çiçekli Defter, yaşadığımız coğrafyanın en acılı ve en sarsınıtılı dönemlerinden birine dönüyor ve en karanlık koşullarda bile umudun yaşaması gerektiğini gösteriyor. Ritmini bir an bile kaybetmeyen, okurunu içine çeken heyecan verici bir çizgi roman…"

Adam Przeworski
Demokrasinin Krizleri:
Otoriterleşmenin Kıyısında Çağdaş Siyasetin Ahvali
çev. Melih Pekdemir
Fol Kitap
2023
232 s.

Bir şeyler oluyor. Batı’nın köklü demokrasilerinde ‘kurulu düzene’ karşı, ‘sisteme’ karşı, ‘elitlere’ karşı, ‘popülist’ hissiyat gün geçtikçe kabarıyor. Aynı partilerin istikrarlı biçimde demokratik siyasete hakim oldukları neredeyse bir yüzyıllık süreden sonra geleneksel partilere verilen destek gittikçe azalırken, sağda ve solda yeni partiler adeta mantar gibi bitiyor. Seçimlere katılım birçok ülkede tarihte daha önce görülmemiş düzeylere inerken siyasetçilere, partilere, meclislere, hükümetlere duyulan güven azalıyor. ‘Tek adam’lar sahneye yeniden çıkıyor. Farklı siyasi görüşlere, değerlere ve kültürlere sahip insanlar giderek birbirini düşman olarak görüyorlar. Birbirine fena şeyler yapmaya hazırlar.

Peki, demokrasi bir krizde mi? Bir çağın sonuna mı tanıklık ediyoruz? Adam Przeworski, bu kitapta köklü demokrasiler dünyasındaki güncel siyasi ahvalin çarpıcı bir panoramasını sunuyor. Weimar Almanyası’ndan Şili’ye ve Fransa’ya, 20. yüzyılda edinilen önemli deneyimlerin ışığında bugün otoriter rejimlerin kıyısında bulunan Venezuela, Polonya, Macaristan ve Türkiye gibi ülkelerin çıkmazlarına ışık tutuyor. Demokrasi fikrinin ve bu eski fikrin çağdaş görünümlerinin iç çelişkilerini ve meziyetlerini gözler önüne sererek, bir çatışmaları yönetme biçimi olarak demokrasinin işleyişini ve akıbetini sorguluyor. Teknik ayrıntılarda boğulmaktan kaçınan bu kitap, meslekten sosyal bilimcilerin yanı sıra şu günlerde demokrasinin geleceğinden kaygı duyan herkese hitap ediyor.

Timothy Morton
Gerçekçi Büyü:
Nesneler, Ontoloji, Nedensellik
çev. Bilge Demirtaş
Ocak 2023
320 s.

"Timothy Morton, Gerçekçi Büyü: Nesneler, Ontoloji, Nedensellik kitabında nesnelerle görünüşleri arasındaki derin yarığa yerleşmeye çalışıyor. Her şeyin ne göründüğü gibi olduğunu ne olduğu gibi göründüğünü savunuyor. Bu uğurda çelişmezlik ilkesiyle bile çelişmeyi göze alıyor. Graham Harman’ın Nesne Yönelimli Ontoloji (NEYO) adını verdiği felsefi araştırma projesinden aldığı ilhamla gerçekliğin yapıtaşları olarak tanımlanan nesnelerin yaşam döngüsünü betimlemeye çalışıyor. Her şey bir şey olarak doğuyor, hayat sürüyor ve ölüyor. Her şey her şey olup bittikten sonra olmadığı bir şey olmuş oluyor. Morton işte bu derin çelişkiyi derin bir yarığın, devasa bir uçurumun varlığına delil sayıyor. Siz uçuruma baktıkça uçurum da size bakıyor, sizi uzaktan etkiliyor ve sonunda anlıyorsunuz ki sadece siz değilmişsiniz bu durumda olan, her şey böyleymiş. Nedensellik estetikten, estetik ise nedensellikten başka bir şey değilmiş..."

Mustafa Delioğlu
Evliya Çelebi'den:
Gülabi Ağa'nın Başından Geçenler
YKY
Ocak 2023
96 s.
büyük boy, renkli

Adam Philllips
İlgi Arayışı
çev. Aydın Çavdar
Ayrıntı Yayınları
Şubat 2023
128 s.

Her şey, neyi ilgi çekici bulduğumuza bağlıdır (tabii eğer ilgi çekici bulduğumuz bir şey varsa) neyi ilgi çekici bulmak üzere eğitildiğimize ve teşvik edildiğimize, ayrıca kendimize rağmen kendimizi neyle ilgilenir halde bulduğumuza bağlıdır.

İki anlamda da yalnızca çocukken değil, hayatlarımız boyunca kısmen dikkat çekme arayışındayız, bunun nedeni de ilgiyi ne için istediğimizin ve neye ilgi göstermek istediğimizin her zaman net olmamasıdır: Kendimizde ve kendimiz dışında neyin ilgiye muhtaç olduğu ve aradığımız ilgiyi bulduğumuzda bunun ne gibi sonuçlar doğurmasını umduğumuz konusu belirsizlikler içerir.

Adam Phillips ilgi çekici bulduğumuz şeylerin, dikkat çekme arayışımızın kimliğimizi ve yaşamlarımızı nasıl şekillendirdiğini anlatıyor. İlginin, utanç duygusuyla, benlikle ve dikkat dağınıklığıyla arasındaki bağlantılara ışık tutuyor. Yönlendirdiğimiz veya yönlendirmediğimiz ilgimizin kim olduğumuza veya kim olmadığımıza dair neler söylediğini gözler önüne seriyor.

İbn el-Kelbi
Putlar Kitabı
çev. Mehmet Hakkı Suçin
Kapı Yayınları
Ocak 2023
104 s.

"İbn el-Kelbi, Putlar Kitabı'nda (Kitâbu’l-Asnâm)
İslam öncesi Arap Yarımadası’nda puta tapmanın tarihini yazdı.
Toplumsal zemini neydi putperestliğin?
Hangi kabileler hangi putlara tapıyordu?
İslam’dan sonra putlar nasıl ortadan kaldırıldı?
Putlar Kitabı bu yönden ilk İslami kaynaktır.
Hicretten 201 yıl sonra yazıya geçirilen rivayetler, basit bir put tarihinden ziyade İslam öncesi Arapların inanç biçimleri, folkloru, mitolojisi, sosyal yapısı, hatta dönemin Arap toplumunda şiirin nasıl alımlandığı hakkında da önemli ipuçları verir.  Mehmet Hakkı Suçin’in metnin kurgusal ve poetik niteliklerini dikkate alan titiz çevirisi elinizde." (arka kapaktan)

Cem Yavuz
Solukdönüm
Everest Yayınları
Şubat 2023
56 s.

elbet herkes düşünür kendini
ahmaklar akıllılar
korkaklar patriyotlar
buzdan bir nehrin altında
vuruyorken gümüş köpükleri hatırlayan
hatırlatan Ichthysin
yüreği solukdönüm
benzer kaya yankısına

Édouard Louis
Şiddetin Tarihi
çev. Ayberk Erkay
Can Yayınları
Şubat 2023
184 s.

2012, Paris. Édouard Louis arkadaşlarıyla yediği Noel yemeğinden sonra gece yarısı evine dönerken, yolda tanıştığı bir adamın ısrarına dayanamayıp onu evine davet eder. Reda ona çocukluğunu ve babasının Cezayir’den kaçarak nasıl Fransa’ya geldiğini anlatır. Gecenin geri kalanını sohbet ederek, gülerek geçirirler. Fakat bir süre sonra işler değişir: Reda bir anda tarifsiz bir şiddetin failine dönüşürken, Édouard’ın payına düşense seçmediği bir hikâyenin kurbanı, seçmediği bir acının taşıyıcısı olmaktır.

Şiddetin Tarihi, o gece yaşananların izini sürerken, şiddetin kökenlerini, doğasını ve onu tırmandıran dinamikleri, göçmenlik, ırkçılık, eril şiddet ve travma üzerinden anlamlandırmaya çalışan bir araştırmaya girişiyor.

“Çarpıcı bir suç hikâyesi, sonrasında gelen yorucu bir adalet arayışı... kırılgan fakat bütünüyle güçlü.” – Kirkus Reviews

“Yürek burkan bir roman... Édouard Louis’nin kitaplarına ve işlenmemiş, o saf dürüstlüğüne hayranım.” – John Boyne, The Irish Times

Usûlden Yönteme:
Mehmed Fuad Köprülü'nün Edebiyat Tarihçiliği
derleyenler: Servet Gündoğdu, Kaan Kurt
Vakıfbank Kültür Yayınları
Şubat 2023
400 s.

Mehmed Fuad Köprülü’nün “Türk Edebiyatı Tarihinde Usûl” makalesi, yayımlandığı tarihten itibaren Türk edebiyatı çalışmaları için vazgeçilmez kaynaklardan biri olmuştur. Türk edebiyatının kurucu metinlerinden biri olan bu makale, edebiyat tarihi yazımında usûl fikrinin neye tekabül ettiğini sistematikleştirerek ele alması yönüyle öne çıkar. Bu kitapta yer alan metinler Türk edebiyatı araştırmacıları için kolektif bir tartışma zemini sağlayarak ulus, dil ve edebiyat ilişkisini, metinlerarasılığın yarattığı imkânları ve açmazları, edebiyat tarihinde usûlü belirleyen ölçütlerin neler olduğunu değerlendirme fırsatı sunuyor. Edebî eserle usûl arasındaki ilişkilerin daha görünür olmasını sağlarken müstakil bir bilim dalı olarak edebiyatın ölçütlerini konumlandırmayı ve bunu yaparken de Köprülü’nün beslendiği kaynakları daha iyi anlamamızı sağlıyor. Bir asır önce yazılmış bir makalenin etrafında dolaşan, güncel izleklerin ve tartışmaların da yer aldığı bu kitap; makalenin orijinalini ve çeviriyazısını, 1913’teki eski harfli Türkçe basımı ile 1966’daki Latin harfli Türkçe basımı arasındaki farkları ve makalenin günümüz okurları için sadeleştirilmiş bir versiyonunu da içeriyor. Türkoloji çalışmalarındaki yeri ve önemi birçok kez vurgulanmış olsa da “Usûl” makalesi, günümüz okur ve araştırmacıları için yeni perspektifler sunmasının yanı sıra sağladığı olanaklar ve taşıdığı sınırlılıkları da ortaya koyarak tarihsel ve eleştirel bir tartışma imkânını kolaylaştırıyor.

•