Cezaevine giremeyen kitaplar

Son yıllarda cezaevlerine girememiş kitapların çeşitliliği değme kütüphanelere taş çıkaracak nitelikte. Küçük Prens'ten Robinson Crusoe'ya, Toprağın Şarkısı'ndan Vakayiname'ye, 
Seher'den Sefiller'e, Türkçe Sözlük'e birçok kitabın cezaevlerine girmesine izin verilmedi. Kiminin bir gerekçesi bile yok, kimi “şifreli ve kontrolsüz haberleşilme” ihtimali doğurabilir diye, kimi kurum güvenliğini tehlikeye düşürebileceği sebebiyle cezaevlerine alınmıyor. Bazen tutuklu yazarının kendi kitabına erişimine bile izin verilmiyor. 

Amerikan Kütüphane Birliği ve Uluslararası Af Örgütü'nün teşvikiyle 1982 yılından bu yana 22-28 Eylül haftası Yasaklı Kitaplar Haftası (Banned Books Week) adıyla yasaklanmış kitaplara dikkat çeken ve okuma özgürlüğünü vurgulayan bir kampanya yapıyor. Biz de K24 olarak son yıllarda Türkiye’deki cezaevlerinde çeşitli sebeplerle yasaklanmış ve cezaevlerine girişi engellenmiş kitaplardan basına yansıyanlardan bir okuma listesi hazırladık. Sansürün, yasaklı kitapların olmadığı okuma özgürlüğünün kısıtlanmadığı bir Türkiye ve dünya dileğiyle.

Ezidiler: 73. Ferman Katliam ve Kurtuluş, Nurcan Baysal

Yasaklayan kurum: Van Yüksek Güvenlikli Cezaevi Yönetimi  

Yasaklanma nedeni: Cezaevi yönetimi tarafından “sakıncalı” bulunarak tutuklu gazeteci Nedim Türfent’e verilmeyen kitabın yasaklanma gerekçesi ise şöyle: “Kitapta örgüt üyelerini meşrulaştırıcı ifadeler kullanıldığı, PKK üyeleri arasında geçen konuşmalardan bir kısım kesitler içerdiği, örgütün anlaşılmaya çalışıldığı ve örgütü meşrulaştırıcı ifadelerin bulunduğu eğitim kurulunca tespit edilmiş olup, bahsi geçen içerikler karara ek olarak işlenmiştir. Bu karara göre bahsi geçen kitabın ceza infaz kurumumuzda koğuşlara verilmesi durumunda kurum güvenliğinin ve disiplinin sağlanması bakımından, kurumda asayişin ve genel güvenliğinin zafiyete uğrayacağı değerlendirilmektedir.” Alınan karar üzerine Van İnfaz Hâkimliği’ne itirazda bulunan Türfent’in bu itirazı da reddedildi. (26 Şubat 2018)

Ölmek Kolaydır Sevmekten, Ahmet Altan

Yasaklayan kurum: Van Yüksek Güvenlikli Cezaevi Yönetimi

Yasaklanma nedeni: Kitabın yasaklanma nedeni, yazarı Ahmet Altan’ın da tutuklu olması. Aldığı kararda “Suçu ve suçluyu öven süreli veya süresiz yayınların tutuklulara verilmesi durumunda hem kurumsal, hem toplumsal bir infialin söz konusu olacağının kesin olduğunu” ileri süren cezaevi idaresi, bu konuda herhangi bir mahkeme kararı olmasına da gerek duymadı. Türfent ise Ahmet Altan’a ait birçok kitabın cezaevi kütüphanesinin kitap listesinde hâlâ yer aldığını aktardı. (26 Şubat 2018)

Meleklerin Küllerinden/Günahkar Bir Irkın Yasaklanmış Mirası, Andrew Collins

Yasaklayan kurum: Kars Sulh Ceza Mahkemesi tarafından kitabın 5187 sayılı Basın Kanunu’nun 25/2-3 maddesi uyarınca toplatılması, dağıtılması ve satışa sunulması yasaklandı.

Yasaklanma nedeni: TCK’nın 220/8 Maddesi gereğince terör örgütü propagandası yapmak. Kitabın yayıncısı Avesta Yayınları Yayın Yönetmeni Abdullah Keskin Twitter hesabından yaptığı açıklamada “Modern zamanlara ilişkin (ithafının dışında) tek bir kelimenin yer almadığı, 18 yıl önce yayımlanmış ve hakkında bir soruşturma bile açılmamış, Kürt mitolojisini ele alan ve uzun zamandır tükenen, çok aranan bir kitap niye yasaklanır ki?” dedi. (20 Eylül 2019)

Toprağın Şarkısı, Murat Türk

Yasaklayan kurum: Kars T Tipi Ceza İnfaz Kurumu'ndaki bir mahpusa gönderilen kitaplardan bir diğeri olan Toprağın Şarkısı, Kars Sulh Ceza Mahkemesi tarafından kitabın 5187 sayılı Basın Kanunu’nun 25/2-3 maddesi uyarınca toplatılması, dağıtılması ve satışa sunulması yasaklandı.

Yasaklanma nedeni: Yasaklanma nedeni: TCK’nın 220/8 Maddesi gereğince terör örgütü propagandası yapmak.  (20 Eylül 2019)

Seher, Selahattin Demirtaş

Yasaklayan kurum: Diyarbakır D Tipi Yüksek Güvenlikli Cezaevi İdare ve Gözlem Kurulu. Yine bir sevk sırasında el konulan kitaplar hükümlülere verilmedi.

Yasaklanma nedeni: Bu yasağın sebebi de kitapların “ders kitabı” olmaması ile “şifreli ve kontrolsüz haberleşilme” ihtimali. Cezaevinin açıklaması şöyle: Ekli liste bulunan kitaplarda yapılan incelemeler sonucu ders kitabı olmadığı, şifreli ve kontrolsüz haberleşmeye yol açabileceği anlaşıldığından, Adalet Bakanlığı’nın 17/11/2016 tarih ve 66708689-204.99.00-E.3196/131111 sayılı yazısı gereğince hükümlü ve tutuklulara verilmemesine; alınan kararın bir suretinin ve karara karşı 15 gün içerisinde Diyarbakır İnfaz Hakimliği’ne itiraz hakkı olduğu hususunda adı geçene tebliğ edilmesine, kararın bir suretinin de gereği için ilgili birimlere verilmesine oy birliği ile karar verildi.” Listede yer alan kitaplar ise şu şekilde:

Medeniyetler ve Şehirler, Ahmet Davutoğlu

Tarihin Tanığı Aras, Josef Nyary

Tanrı’nın Tarihi, Karen Armstrong

Gulên Şoran, Eta Nehayî

Ben Frankfurt’ta Şoförken, Aydın Engin

Carekê ji caran, Bro Omerî

Kobanê'de Bir İtalyan Savaşçı - Heval Marcello, Karim Franceschi

Görmek, José Saramago (15 Kasım 2017)

Rojava’da Kürtlerin Zamanı, Fehim Taştekin

Yasaklayan kurum: Silivri Cezaevi, HDP Hakkari Milletvekili Selma Irmak’ın istediği Fehim Taştekin imzalı Rojava’da Kürtlerin Zamanı kitabını cezaevine almadı.

Yasaklanma nedeni: Kitap hakkında herhangi bir soruşturma bulunmazken HDP’den gelen yazılı açıklama ise cezaevinin yasağının keyfi olduğunu belirtiyordu. (28 Haziran 2017) 

Köprüdeki Düşman, Murat Türk

Yasaklayan kurum: Silivri Cezaevi İdaresi

Yasaklanma nedeni: Cezaevinde yazdığı romanlarla dikkat çeken Murat Türk’e ait Köprüdeki Düşman, Rojava’da Kürtlerin Zamanı ile aynı kaderi paylaşarak herhangi bir gerekçe gösterilmeden cezaevine alınmadı. (28 Haziran 2017)

Vakayiname, Musa Anter

Yasaklayan kurum: Van Yüksek Güvenlikli Kapalı Cezaevi İdaresi.

Yasaklanma nedeni: Tutuklu gazeteci Nedim Türfent’e, Musa Anter’in Vakayiname adlı kitabına cezaevi idaresi tarafından “Türkiye Cumhuriyeti devletinin bölünmez bütünlüğünü tehlikeye düşüreceği, toplum arasında kargaşa ve kaos ortamı oluşturmaya çalışıldığı” gerekçesiyle el konuldu.

Suriye: Yıkıl Git, Diren Kal!, Fehim Taştekin

Yasaklayan kurum: Denizli T Tipi Cezaevi idaresi.

Yasaklanma nedeni: Cezaevi yönetimi tarafından kitaba “Terör örgütlerinin faaliyetlerini destekleyici ve Cumhurbaşkanının itibarını zedeleyici içerikler” olduğu gerekçesiyle izin verilmediği belirtildi. (5 Şubat 2019)

Küçük Prens, Antoine de Saint-Exupéry

Yasaklayan kurum: Diyarbakır D Tipi Yüksek Güvenlikli Kapalı Cezaevi İdare ve Gözlem Kurulu.

Yasaklanma nedeni: Özetle, “kurum güvenliğini tehlikeye düşürebileceği” ve “şifreli haberleşmeye yol açabileceği” gerekçesiyle kitaplar cezaevine alınmadı. Kurul kararının tamamı ise şöyle: “Ekli listede bulunan yayınların yapılan incelemeler sonucu ders kitabı olmadığı, şifreli ve kontrolsüz haberleşmeye yol açıp kurum güvenliğini tehlikeye düşürebileceği, ayrıca OHAL süresince terörle mücadele kapsamında kurumumuza gelen yazılarda belirtildiği üzere terör suçunda bulunan tutuklu ve hükümlülere dışarıdan gelen yayınlar aracılığıyla şifreli ve kontrolsüz haberleşme sağlayabileceği anlaşıldığından hükümlü ve tutuklulara verilmemesine oy birliğiyle karar verildi.” Aynı kararla yasaklanan diğer kitaplar ise şunlar:

Robinson Crusoe, Daniel Defoe

Karanlık Çökerken Umutsuzluğa Karşı İyimserlik, Noam Chomsky

Peter Pan, James Matthew Barrie

Tom Sawyer, Mark Twain

Kanatların Gölgesinde Şengal Dile Gelirse, Namık Kemal Dinç (28 aralık 2017)

Şehitler Şehri Silvan, Ferhat Parlak

Yasaklayan kurum: Diyarbakır D Tipi Cezaevi,

Yasaklanma nedeni: Tutuklu gazeteci Ferhat Parlak’ın, Silvan’da 1990’lı yıllarda Hizbullah ve JİTEM tarafından işlenen cinayetleri konu alan ‘Şehitler Şehri Silvan’ isimli kendi kitabına, “Ülke birliğini ve bütünlüğünü bozmaya yönelik ifadeler ve insan, yurt, millet sevgisini zedeleyebilecek, yazılar içerdiği” gerekçesiyle erişimine izin verilmedi. Cezaevinin gerekçesinin tamamı ise şu şekilde: “Ceza İnfaz Kurumumuzda tutuklu olarak bulunan Ferhat PARLAK’a 16/10/2018 tarihinde ziyaretçisi tarafından getirilen, Şehitler Şehri Silvan (Yazar: Ferhat PARLAK) isimli yayının incelenmesi sonucunda; yayının içeriğinde ülke birliğini ve bütünlüğünü bozmaya yönelik ifadeler içerdiği ve Türkiye Cumhuriyet Devletine yönelik yalan yanlış ifadelerin yer aldığı, insan, yurt, millet sevgisini zedeleyebilecek, kin ve nefret duygusu uyandırabilecek yazılar içerdiği anlaşıldığından  ilgiliye verilmemesine,  tebliğ tarihinden  itibaren 15 gün içerisinde  Diyarbakır İnfaz Hakimliği’ne itirazı kabil olmak üzere OY BİRLİĞİ ile karar verilmiştir.”

Türkçe Sözlük, Kolektif

Yasaklayan kurum: Siverek Cezaevi İdaresi

Yasaklanma nedeni: Gümüşhane Cezaevi’nden sevk edilen mahkumlara sevk sonrası verilmeyen kitaplar arasında Türkçe Sözlük de vardı. Cezaevi yasaklama için herhangi bir gerekçe belirtmedi.

Sefiller, Victor Hugo

Yasaklayan kurum: Siverek Cezaevi İdaresi.

Yasaklanma nedeni: Gümüşhane Cezaevi’nden sevk edilen mahkumlara sevk sonrası verilmeyen kitaplar arasında Victor Hugo’nun Dünya Klasiği Sefiller de vardı. Kitaplarına cezaevi yönetimi tarafından mahpuslar şu açıklamayı yaptı: “Bu tür kitapların verilmemesini anlamakta güçlük çekiyoruz. Bunu hangi yasal hukuki gerekçeye dayandırıldığını merak ediyoruz. Verilmeyen tüm kitaplarımızı ‘Yasaklı veya güvenliği tehlikeye sokacak’ ibaresine bağlayacak ve bu kitapları kurum kütüphanesinde bulundurarak acaba yasayı ve hukuki çiğnemiş olmuyor mu?”

Ovacık’tan Yeşeren Umut: Komünist Başkan, Erdal Emre

Yasaklayan kurum: Yozgat Boğazlıyan T Tipi Kapalı Cezaevi İdaresi

Yasaklanma nedeni: Cezaevi yönetimi herhangi bir gerekçe sunmazken kitabın yayıncısı Siyah Beyaz Yayınları resmi sosyal medya hesabından kendilerine gelen mesajı paylaştı: “Kitabınızı aldım cezaevinde bulunan bir mahkum için gönderdim. Cezaevi yönetimi kitabı yasaklı yayın olarak nitelendirmiş ve içeri sokmamış. Bu durumu bilmek istersiniz diye düşünüyorum. Boğazlıyan T tipi kapalı cezaevi /YOZGAT”. (23 Ocak 2019)

 

*Yasaklı kitaplar listesi yıl içinde güncellenmeye devam edecek. Siz de ulaşamadığımız, basında kendine yer bulamamış yasakları kritik24editor@gmail adresinden K24 editörleriyle paylaşabilir, listenin güncellenmesine katkıda bulunabilirsiniz.