Over: "Geçmiş olsun..."

Akademik ve insani olarak çok şey borçlu olduğum Alman hocam Gerhard Fehl 2010’da rahatsızlandığımı duyunca alelacele gelirken yanında manası giderek artıp derinleşecek bir kitap getirmişti. Kitabın İngilizce adı haliyle Almancasına da taşınmıştı: Over. Almancaya tek sözcükle çevrilemeyen iki anlamı vardı: 1. Üstten; yukarıdan; 2. Olan oldu: Geçmiş olsun... Kitabın  içeriğine ve angajmanına işaret eden üçüncü  anlamı altbaşlığında dile geliyordu: “Amerikan yaşam tarzı veya yeryüzünün sonu"nu epeydir biliyorduk da kitap Greta vakası ertesinde tarihin global ölçekteki ilk dayanışması olacak bir muhalefetin de habercisiymiş meğer...

Alex MacLean isimli bir fotoğrafçı pilot aktivist uçağa atlayıp düşmüş Amerikan semalarının yoluna. Nefes kesici fotoğrafları, o zaman henüz kısmen kapı eşiğimize dayanmış iklim krizinin değil, iklim krizinin sebebi olan yeryüzüne insan merkezli müdahalelerin Amerika örneğindeki çarpıcı temsilleriydi. 

Tarihsel bir kıyaslamayla buraya taşıyacağım örnek, Florida:

Amerika’nın doğu yakasında Washington dc, Massachusetts,  New York gibi görece erken kentleşmiş körfez coğrafyaları güney burnu Florida’daki akarsu peyzajına eklemlenerek kuzey-güney ekseni boyunca oluşturulan gölet eksenli ve kanalı omurgalı kuzey-güney yapılı çevre peyzaj hatları, neoliberal dünyanın NY, Londra, Paris, California, Michigan, Hong Kong, Dubai vb. gözde gayrımenkul piyasalarına yanaşamayan hali vakti yerinde üst-orta tabakalarına ulaşılabilir emlak piyasası çevreleri sunarken Lacan’ın “gerçek” kategorisini doğrularcasına dünyanın en görünür sahnesi seçkin gayrımenkul peyzajlarına saklanan kara paraya da görece ucuza gizlenme seçeneği oldu.

^{Güneyindeki Cape Coral örneğiyle farklı ölçeklerde Florida’nın omurgası kanallarca belirlenmiş yapılı çevre peyzajı
Göletlerle bezeli Florida/Orlando peyzajı}

“Dünyayı Allah, Hollanda’yı insanlar yarattı” deyişini doğrulayacak kadar verili doğaya yoğun müdahalenin ürünü Hollanda, Ortaçağ boyunca denize çekilen setlerle kazanılan yeryüzü parçalarıyla büyümüş; kazanılan alan önce tarım için, zamanla nüfus basıncı arttıkça da kentleşme için kullanılarak o toprakların insanına yüzyıllarca hizmet etmişti.

^{Alçak ülke (Nederlande) Hollanda’nın, Ortaçağdan beri denizden kazanılan alanlarla değişmiş sınırlarıHollanda Ortaçağının en görkemli ve dayanıklı projesi Amsterdam’ın omurgasını oluşturan 16. yüzyıl planlanmış üç kanal.}

Oysa son çeyrek yüzyılın fenomeni Florida, bölgenin ihtiyaçları için değil, gayrımenkule meyleden global finans sermayesinin yatırım ihtiyaçları için göletler ve kanallarla örülü bir çevre peyzajı desenine dönüştürüldü. Atlantik’e sarkarak Meksika körfezini de oluşturan Florida yarımadası Avrupa’dan kuzeye sarkan Hollanda’dan misliyle büyük. Ama o devasa bölgenin, –erken bir planla balıkçı kasabasından evrilen, 500 yıl sonra hâlâ turistik cazibe merkezi olmayı sürdüren– Amsterdam gibi bir değer üretip üretmeyeceği epeyce şüphe kaldırır bir konu.^{Herzog & de Meuron’un Manhattan projesiYakın plandaki 7 yıldızlı ve rüzgar sörfü formlu Burj al-Arab oteliyle Dubai sahiliDubai’nin çılgın denize yayılma projesi Palm Island
Bünyesindeki çağımızın Regent parkı Barrier Park ile global neoliberal emlâk piyasasının en görgülü konforu:
Londra Thames Barrier Park Estate yerleşmesi} 
Bir fotoğrafçı pilotun yakın gelecek habercisi yaratıcı yerleştirme sanatı olarak değerlendirdiğim bu kitabı mali imkânları güçlü  yayınevlerine –Greta kuşağı için görselleri kadar metinleriyle de dayanıklı ve her yönüyle değerli bir hediye nesnesi seçeneği olarak– tavsiye ediyorum.  

•