Dr. Ahmet Ozansoy*
Sahip olunan bina ve arsalar için ödenmesi gereken Emlak Vergisi’nin ilk taksitinin ödenme süresi 31 Mayıs 2020 tarihi Pazar gününe geldiği için 01 Haziran 2020 Pazartesi günü mesai saati bitiminde sona erecek. Bu tarihin geçirilmesi durumunda mükellefler gecikme zammı ödemek zorunda kalacaklar.
Bazı mükelleflerin ise emlak vergisi ödemesi gerekmiyor. Hatta geçmiş yıllarda bilmeden ödenmiş emlak vergilerinin geri alınması bile mümkün.
Kimler emlak (bina) vergisi ödemek zorunda değil?
1319 sayılı Emlak Vergisi Kanunu’nda hem bina vergisi ve hem de arazi vergisi için, bu vergilerden muaf olanlar sayılmış.
Özel bütçeli idarelere, il özel idarelerine, belediyelere, köy tüzel kişiliğine, kanunla kurulan üniversitelere ve Devlete ait binalar; kamu menfaatlerine yararlı derneklere ait binalar, Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflara ait binalar, zirai üretim amaçlı kullanılan binalar gibi pek çok gayrimenkul için emlak vergisi ödenmesi gerekmiyor.
Bunun dışında emekliler, hiç gelirleri olmayanlar ve özürlüler ile gazilerin ve şehitlerin dul ve yetimlerinin de belli şartlarda emlak vergisi ödemesi gerekmiyor. Daha doğrusu bunlar için vergi oranı Bakanlar Kurulu’nca sıfır olarak belirlenmiş. Bakanlar Kurulu bu oranı değiştirene kadar, sayılan kişilerin emlak vergisi ödemesi gerekmiyor.
- Kaç ev için emlak vergisi muafiyetinden faydalanılabilir?Yukarıda sayılan kişilerin emlak vergisi ödememesi için Türkiye sınırları içinde brüt 200 m²’yi geçmeyen tek meskeninin olması gerekiyor. Hisse ile bile olsa, birden fazla meskene sahip olanlar açısından bu muafiyet uygulanamıyor.
- Muafiyetten faydalanmak için hangi belgeleri ibraz etmek gerekli?Şartları taşıyan kişilerin ilgili Belediye’ye gidip durumlarını bildirmeleri yeterli. Ayrıca, kendilerinden bilgi ve belge istenemeyecek.
- Hiç bir geliri olmayanlar ile geliri münhasıran sosyal güvenlik kurumlarından aldıkları aylıktan ibaret olanların (yani emeklilerin) bir tek evlerinin olması durumunda emlak vergisi ödememeleri için “hiç geliri olmamak” ifadesinden ne anlamak gerekir?Sıfır oranlı emlak vergisinden yararlanılabilmesi için; hizmet karşılığı elde edilen ücret geliri, ticari, sınai ve mesleki faaliyet geliri, tarımsal faaliyet geliri, menkul ve gayrimenkul geliri, faiz ve temettü geliri veya benzeri türde bir gelirin olmaması gerekmektedir.
Ancak 2020 yılı için 40.000.-TL’yi geçmeyen her türlü menkul sermaye iradı gelirleri (faiz geliri, borsa kazançları, devlet tahvili gelirleri vs.) olanların bu gelirleri dikkate alınmayarak diğer koşulların sağlanması halinde emlak vergisi ödememe hakkından yararlanacaktır.
- Gaziler ile şehitlerin dul ve yetimleri için de geliri bulunmama şartı geçerli mi?Hayır. Gaziler ile şehitlerin dul ve yetimlerinin bina vergisi indiriminden yararlanabilmesi için herhangi bir faaliyet veya gelir şartı aranılmayacak, bunlar her hal ve takdirde bina vergisi indiriminden yararlanacaklardır.
- Hiç bir geliri olmayanlar ile geliri münhasıran sosyal güvenlik kurumlarından aldıkları aylıktan ibaret olanların (yani emeklilerin) eşlerinin geliri ya da gayrimenkulü olması durumunda sıfır oranlı emlak vergisinden faydalanabilecekler midir?Sıfır oranlı emlak vergisi, şartları taşıyan emekli, dul, yetim veya gazi ile şehitlerin dul ve yetimlerine sağlanmış bir imkân olup bunların eşlerinin durumunun önemi yoktur. Eşlerden birinin adına kayıtlı birden fazla gayrimenkulün bulunması, diğer eşin indirimli bina vergisi oranından yararlanmalarına engel teşkil etmez.
- Yurtdışından emekli olanlar da Türkiye’de 200 m2’den küçük tek evi olması halinde sıfır oranlı emlak vergisinden faydalanabilir mi?Hayır, faydalanamazlar. Bu imkândan faydalanabilmek için Türkiye’de kurulmuş sosyal güvenlik kurumlarından (Emekli Sandığı, Bağkur, SSK -bugünkü adıyla SGK) emekli olmuş olmak şarttır. Nitekim Antalya Vergi Dairesi Başkanlığı tarafından verilmiş 22/02/2012 tarih ve 637 sayılı özelgede de bu husus belirtilmiştir.
- Sıfır oranlı emlak vergisinden faydalanabilmek için evde bizzat oturuyor olmak şart mıdır?İndirimli vergi oranının uygulanması için meskende bizzat oturma şartı aranmamaktadır. Bu nedenle, sahip olduğu büyüklüğü 200 m2’yi geçmeyen tek meskeni boş tutan, kiraya veren veya bedelsiz olarak bir başkasının kullanımına bırakarak başka bir konutta kirada oturanlar da diğer şartları taşımaları kaydıyla indirimli vergi oranından faydalanabileceklerdir. Kiraya verilen evin kira gelirinin, kiralanan ev için ödenen kira tutarından fazla olmasının önemi yoktur.
- Eşlerin birer evi olması, birinde oturulup diğerinin kiraya verilmesi durumunda ne olacak?Gelirleri münhasıran kanunla kurulan sosyal güvenlik kurumlarından aldıkları aylıktan ibaret bulunan emekli eş ile hiçbir geliri olmadığını taahhüt eden ev hanımı diğer eşin birer adet eve sahip olması durumunda; eğer evlerden birinde ikamet edilip diğer ev kiraya verilirse kiraya verilen evin kira getirisi dolayısıyla emlak vergisi ödenmesi gerekir.
- Emekli bir kişi, sahibi olduğu tek konutu işyeri olarak kullanılmak üzere kiraya verirse sıfır oranlı emlak vergisinden faydalanabilir mi?Hayır, faydalanamaz. Bu imkân sadece konutlar için geçerli.
- Sıfır oranlı emlak vergisi hakkı olduğunu bilmeyip gereksiz yere ödeme yapanlara ödedikleri tutarlar iade edilir mi?Maliye Bakanlığı’nın 11/04/2011 tarih ve 006.01-258 sayılı Özelgesi’nde belirtildiği üzere; indirimli bina vergisinden yararlanabilmek için verilmesi gereken bildirimde bir süre öngörülmediğinden düzeltme zamanaşımı süresi (5 yıl) dikkate alınarak geçmişte fazladan ödenen bina vergisinin geri alınması mümkündür. Bunun için mükellefin, belediyeden düzeltme yoluyla yersiz ödediği vergilerin iadesini talep etmesi gerekmektedir.
- Arsa için sıfır oranlı emlak vergisinden faydalanılabilir mi?Hayır, sıfır oranlı emlak vergisi sadece konutlar için geçerli.
- Kat irtifaklı arsa tapusu olan ev için sıfır oranlı emlak vergisinden faydalanılabilir mi?Evet, faydalanılabilir. Sıfır oranlı emlak vergisi için, binaya ait iskân belgesinin alınması şartı yoktur.
- Tek bir konutu olan emekli, eşi ve velayeti altındaki çocuklarının evleri olması durumunda sıfır oranlı emlak vergisinden faydalanabilir mi?Evet, diğer koşulları tutuyorsa faydalanabilir. Sıfır oranlı emlak vergisinde sadece emeklinin kendi üzerine kayıtlı olan gayrimenkullere bakılır.
- Toplamı 200 m2’den büyük hisseli konutta hisse başına 200m2’den az yer isabet ederse sıfır oranlı emlak vergisinden faydalanılabilir mi?Hayır, faydalanılamaz. Sıfır oranlı emlak vergisi uygulamasında konutun toplam büyüklüğünün 200 m2’den az olması gerekiyor. Konut 200 m2’den büyükse kişi başı daha az hisse düşse bile hiçbir hissedar sıfır oranlı emlak vergisinden faydalanamaz.
- Emekli olup, başka bir işte çalışanlar sıfır oranlı emlak vergisinden yararlanabilirler mi?Hayır, yararlanamazlar.
- Evin tapusuna sahip olmayıp, intifa hakkına sahip olanlar sıfır oranlı emlak vergisinden yararlanabilirler mi?Diğer koşulları tutmak kaydıyla yararlanabilirler.
- Yeni emekli olanlar için sıfır oranlı emlak vergisi ne zaman başlar?Yıl içinde emekli olanlar, takip eden yılın başından itibaren sıfır oranlı emlak vergisinden yararlanabilirler.
- Şehitlerin dul ve yetimleri, evlenir ya da işe girerse sıfır oranlı emlak vergisinden faydalanmaya devam ederler mi? Bu konuda Kanun’da açıklık yoktur. Ancak kanaatimizce şehitlerin dul ve yetimleri, dul ve yetimlik maaşı alabildiği sürece, indirimli emlak vergisinden de faydalanabilir. Dul ve yetim maaşı hakkını kaybettiği yılı takip eden yıldan sonra, normal emlak vergisi ödemesi gerekir.
- Yazlıklar için emlak vergisi muafiyetinden faydalanılabilir mi?Yılın sadece belirli zamanlarında oturulan yazlık, dağ evi, yayla evi vb. evler için emlak vergisi muafiyetinden faydalanılamaz. Ancak kişi o evde yılın tamamında oturuyorsa ve diğer şartları da tutuyorsa emlak vergisi muafiyetinden faydalanabilir.
- Gerçek dışı beyanda bulunarak muafiyetten faydalanılırsa ne olacak?Emlak vergisi muafiyetinden faydalanmak için Belediye’ye durumumuzu bildirmemiz yeterli. Ancak Belediye çeşitli kamu kuruluşlarından ve özel kuruluşlardan toplayacağı bilgi ile ya da tapu kayıtlarının kontrolü yöntemiyle beyanımızın doğruluğunu araştırma hakkına sahip. Bu araştırmalar sonunda, eğer mükellefin gerçek dışı beyanda bulunduğunu tespit ederse, alınmayan vergiyi, vergi tutarında vergi ziyaı cezası ve gecikme faizi ile birlikte alacaktır.
*Bu yazı ilk defa Vergi Algı sitesinde yayımlanmıştır
