ABD Başkanı Donald Trump, otomobil ve otomobil parçalarına yönelik getireceği yeni ithalat vergilerini açıklamaya hazırlanıyor.
Trump, 2 Nisan'ı "Kurtuluş Günü" olarak adlandırdı ve adil olmadığını düşündüğü ticari uygulamaları engellemek için farklı ticaret ortaklarına karşı gümrük vergileri uygulayacağını belirtti.
ABD daha önce çelik ve alüminyum ithalatına ve Kanada, Çin ile Meksika'dan gelen ürünlere yüksek gümrük vergileri koymuştu. Şimdi ise ticaret açığı verdiği Asya, Avrupa ve Güney Amerika'daki birçok ülkeye yeni gümrük vergileri getirebilir.
Trump NBC'ye verdiği röportajda ayrıca, Ukrayna'daki savaşı durdurma konusunda Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile bir anlaşmaya varamazsa, Rus petrolü satın alan ülkelere yeni gümrük vergileri getireceğini söyledi.
Bu açıklamaların ardından pazartesi günü Asya ve Avrupa'daki borsalarda sert düşüşler yaşandı.
ABD'nin açıkladığı gümrük vergileri neler?
ABD Başkanı, 2 Nisan'da yürürlüğe girecek % 25'lik otomobil vergileri açıklamıştı.
Otomobil parçalarına yönelik yeni vergilerin ise Mayıs ayında veya daha sonra başlaması bekleniyor.
ABD yılda yaklaşık 240 milyar dolar değerinde, sekiz milyon otomobil ithal ediyor.
4 Mart'ta Kanada ve Meksika'dan ithal edilen ürünlere yüzde 25'lik gümrük vergisi, Kanada'dan enerji ithalatına ise yüzde 10'luk vergi uygulanmaya başlandı.
Ancak USMCA (ABD-Meksika-Kanada) serbest ticaret anlaşmasına uygun üretilen motorlu araçlar ve parçalar, ABD gümrük yetkilileri yeni bir sistem oluşturana kadar muaf tutuldu.
Beyaz Saray, uygulanan gümrük vergilerinin, Kanada ve Meksika hükümetlerini ABD'ye yasadışı göçmen akışını ve yasadışı üretilen fentanil (güçlü bir opioid uyuşturucu) üretimini durdurmaya ikna etmeyi amaçladığını söyledi.
4 Şubat'ta ABD, Çin'den gelen tüm mallara yüzde 10'luk genel tarife uyguladı.
4 Mart'ta bu oran yüzde 20'ye çıkarıldı.
Ancak 800 doların altındaki küçük gönderiler vergilerden muaf tutuluyor.
Çin, ABD'den ithal edilen tarım ürünleri gibi mallara yüzde 10-15 oranında misilleme vergileri koydu.
Kanada, ABD'den gelen 40 milyar dolar değerinde ürünlere de misilleme vergileri uyguladı.
Meksika ise henüz karşılık vermedi.
ABD 12 Mart'ta, tüm ülkelerden ithal edilen çelik ve alüminyum ürünlerine yüzde 25 gümrük vergisi getirdi.
Bu durum özellikle bu metallerin ABD'ye en büyük ihracatçıları olan Kanada, Brezilya, Meksika, Güney Kore, Vietnam ve Japonya'yı etkiledi.
Avrupa Birliği, 1 Nisan itibarıyla ABD'den gelen 28 milyar dolar değerindeki mallara tarifeler uygulayacağını duyurdu.
Vergilendirilecek ürünler arasında tekneler, bourbon viskisi ve motosikletler bulunuyor.
25 Mart'ta ABD, Venezuela'dan petrol alan ülkelerden gelen tüm ürünlere yüzde 25 vergi koydu.
Beyaz Saray, bu kararın Venezuela hükümetine baskı yapmak ve ABD'de faaliyet gösterdiğini söylediği Tren de Aragua gibi çeteleri engellemek amacıyla alındığını belirtti.
Araştırma kuruluşu Moody's Analytics, mevcut gümrük vergilerinin 1,4 trilyon dolar değerindeki malları kapsadığını ve ABD'nin ithal mallara uyguladığı ortalama gümrük vergisi oranını yüzde 3'ten yüzde 10'a çıkardığını, bunun da İkinci Dünya Savaşı'ndan bu yana en yüksek seviye olduğunu söylüyor.
2 Nisan'da beklenen yeni tarifeler neler?
Trump, 2 Nisan'ı "Kurtuluş Günü" olarak adlandırarak, geniş kapsamlı tarifeler uygulayacağını söyledi.
Sahibi olduğu sosyal medya platformu Truth Social'de "Amerika'da 2 Nisan Kurtuluş Günü!!! Onlarca yıldır her ülke bizi sömürdü. Şimdi sonunda o parayı ve SAYGIYI geri alma zamanı! TANRI AMERİKA'YI KORUSUN!!!" diye yazdı.
Trump, daha önce seçim kampanyası döneminde tüm ithalata yüzde 10 veya yüzde 20 oranında genel vergi uygulamaktan bahsetmişti.
Ancak son dönemde "karşılıklı" tarifeler uygulayacağını, yani ABD'ye uygulanan vergilere benzer tarifeler koyacağını dile getirdi.
24 Mart'ta Newsmax televizyon kanalına verdiği röportajda bu planları yumuşatacağını öne sürerek "birçok ülkeye muafiyet tanıyabileceğini" söyledi.
CNBC'nin Beyaz Saray'dan aktardığı bir habere göre Trump, Katma Değer Vergisi (KDV) uygulayan ülkeler için gümrük vergilerinden vazgeçebileceğini söyledi.
Buna ek olarak, ABD Ulusal Ekonomi Konseyi direktörü Kevin Hassett şunları söyledi:
"Piyasalarda gördüğümüz şeylerden biri de... her bir ülkeye yönelik gerçekten büyük gümrük vergileri bekledikleri... Sadece birkaç ülke var ve bu ülkeler bazı gümrük vergileriyle karşılaşacak."
ABC News'in kaynaklarından aktardığına göre yeni gümrük vergileri, ABD'ye ithal ettiklerinden çok daha fazlasını ihraç eden ülkelere odaklanacak.
ABD Hazine Bakanı Scott Bessent, geçtiğimiz günlerde, "Bu sadece yüzde 15'lik bir ülke grubunu etkileyecek ama ticaret hacmimizin çok büyük bir kısmını oluşturuyor" dedi.
Bu açıklamalara göre, ticaret fazlası veren ülkeler hedefte olabilir. 2024 yılında ABD ile büyük ticaret fazlası veren ülkeler şöyle:
Basında yer alan haberlere göre Trump, zaten açıklanan ithal otomobillere yönelik vergilerin yanında yabancı ilaç ürünlerine ve bilgisayar çiplerine de gümrük vergisi getirmek gibi bazı tehditlerde bulundu.
Trump neden gümrük vergisi koymak istiyor?
Başkan Trump gümrük vergilerini ekonomik stratejisinin ana eksenlerinden biri haline getirdi.
Amerika'nın ticaret dengesini yeniden kurmak, ABD'nin diğer ülkelerden ne kadar satın aldığı ve onlara ne kadar sattığı arasındaki farkı azaltmak istiyor.
ABD, 2024 yılında 900 milyar dolarlık ticaret açığı verdi.
4 Mart'ta ABD Kongresinde konuşan Trump şunları söyledi:
"Dünya üzerindeki neredeyse her ülke tarafından onlarca yıldır kazıklanıyoruz ve artık bunun olmasına izin vermeyeceğiz."
- ABD üretimini artıracağını,
- İthalat bağımlılığını azaltacağını,
- Vergi gelirlerini yükselteceğini,
- İşsizliği azaltacağını,
- Ekonomik büyümeyi teşvik edeceğini savunuyor.
Tarifelerin hükümet için "oldukça astronomik" miktarlarda gelir yaratacağını ifade ederken, yabancı firmaları ABD'de üretim yapmaya teşvik edeceğini söyledi.
Trump 24 Mart'ta Güney Koreli otomobil üreticisi Hyundai'nin ABD'ye 21 milyar dolarlık yatırım yapacağını açıkladı ve tarifelerin Hyundai'yi operasyonlarını ABD'ye taşımaya ikna ettiğini savundu.
Trump'ın en üst düzey ticaret danışmanı Pete Navarro kısa süre önce gümrük vergilerinin büyük gelir getireceğini ve istihdam yaratacağını savundu.
Navarro, "Sadece otomobil ithalatına koyduğumuz vergi yıllık 100 milyar dolar gelir sağlayacak. Tüm tarifelerle 600 milyar dolar, yani ABD'ye yapılan toplam mal ithalatının yaklaşık beşte biri kadar gelir elde edebiliriz" dedi.
Beyaz Saray, yüzde 10 genel ithalat vergisinin yaklaşık üç milyon yeni istihdam yaratabileceğini öne sürdü.
Gümrük vergileri ABD'yi ve diğer ülkeleri nasıl etkileyecek?
Ekonomistler, tarifelerin Amerikan tüketicileri için fiyatları artıracağını ve ABD'li üreticilerin maliyetlerini yükselteceğini belirtiyor.
Ayrıca, diğer ülkelerin misilleme vergileri ABD ihracatına zarar verebileceği konusunda da uyarılar var.
Moody's Analytics'e göre yeni gümrük vergileri, ABD ekonomisinin büyümesini önümüzdeki yıl yüzde 0,6 azaltabilir ve 250 bin ABD'li iş kaybı yaşayabilir.
Araştırma şirketi ihracatlarında ABD'ye büyük ölçüde bağımlı olan Kanada ve Meksika doğrudan resesyona sürüklenebilir.
