Avrupa Birliği'nin engel olmaya çalıştığı senaryo aslında çok karışık değil: Rusya'nın Hollanda'dan domates, Polonya'dan elma, İspanya'dan şeftali almaması halinde çiftçi, malını Avrupa pazarlarında satmaya çalışacak. Avrupa pazarında arz artarken talep aynı kalacağından fiyatlar düşecek. Fiyatların düşmesi, çiftçinin gelirini de düşürecek. Avrupa Birliği Komisyonu'nun Tarım Sözcüsü Roger Waite: “Bu tedbirler ihracat pazarlarındaki kayıp nedeniyle Avrupa pazarları üzerinde oluşan baskıyı azaltacak” diye konuştu.
Avrupa Birliği Komisyonu'nun Tarımdan Sorumlu Üyesi Dacian Ciolos bu durumun yaşanmaması için aldıkları tedbirleri kamuoyuna açıkladı. Buna göre çiftçiler mahsulün yüzde 5'ini yok ettikleri takdirde Avrupa Birliği tarım bütçesinden çiftçinin kaybının yarısını kendisine ödeyecek. Çiftçi, mahsulü yok etmek yerine, ihtiyaç sahiplerine, örneğin aşevlerine ya da okullarına dağıtırsa, satış gelirinin yüzde 100'ünü Avrupa Birliği kurumlarından tahsil edebilecek. Avrupa Birliği'nin bu uygulama için ayırdığı bütçe toplam 125 milyon euro.
Talep İspanya ve Fransa'dan geldi
Paranın kaynağı Avrupa Birliği Tarım Komiserinin yönetiminde olan kriz yönetimi fonları. Bu fonlar Rusya ile yaşanan ticaret sorunu üzerine oluşturulmamıştı. Belli piyasa şartlarında alınacak dengeleyici tedbirler için düşünülmüştü. Daha Rusya'nın yaptırımları gündeme gelmeden önce İspanya ve Fransa, nektarin ve şeftali fiyatlarındaki düşüşün engellemesini talep etmişti.
Rusya AB rakamlarına göre 2013 yılında 1,3 milyar euro tutarında sebze ve meyve ithal etti. Mevcut tedbirler tüm tarım ürünlerini kapsamıyor. Bunlara yeni kalemlerin eklenmesi öngörülüyor. Öte yandan et ve süt ürünleri de Rusya ile ticarette önemli bir yekun tutuyor.
Et ve süt fiyatları da etkilenebilir
Avrupa Süt Birliği Başkanı Romuald Schaber “Durumun süt piyasasına ve süt fiyatlarına da etkileri olacağını varsayıyoruz. Bu çok açık ama bunun ne ölçüde etkili olacağını şimdiden söyleyemiyoruz. Şimdiden söylemek de spekülasyon olur ama etkili olacağı kesin” diyor. Romuald Schaber süt üreticilerinin 2009 ve 2012'de iki büyük kriz atlattığını ve bir yenisinin birçok işletmenin varlığını ortadan kaldırabileceğine dikkat çekiyor.
Rusya'nın Avrupa Birliği'nden satın aldığı tüm tarım ürünlerinin toplam değeri ise 2013'te 12 milyar euroyu buluyor. Avrupa Birliği bütçesi tüm bu ürünlerde dengeleyici olmak için yeterli değil. Rusya'ya ihracat yapan ülkelerin başında ise Litvanya, Almanya ve Polonya geliyor. Dolayısıyla bu ülkelerin yaptırımlardan daha çok etkilenmesi muhtemel. Bazı ülkeler kendi iç pazarlarında meyve sebze tüketimini artırmak için girişimlere başladı. Hollanda'da domates “Birlikte güçlüyüz” sloganıyla piyasaya sürülürken Polonya'da elma tüketimini artırmak için şu cümle kullanılıyor: "Elma giren eve Putin girmez."
