Utku Çakırözer
(Cumhuriyet - 24 Aralık 2012)
Amerikan kuruluşunun Türkiye anketi:
Gidişatı beğenenler ilk kez ‘azınlığa’ düştü
Radikal gazetesi yazarı Cengiz Çandar, geçen hafta katıldığı 32. Gün programında KONDA araştırma şirketinin yöneticilerine dayandırarak AKP oylarında 7 puanlık düşüş olduğunu açıklamıştı. Ulaştığımız yeni bilgiler, yabancılar tarafından yaptırılan kamuoyu yoklamalarında da benzer tespitler çıktığını ortaya koyuyor.
Çalışmaları ABD Kongresi tarafından finanse edilen sivil toplum örgütü konumundaki Uluslararası Cumhuriyetçiler Enstitüsü (IRI) Türkiye’de temsilcilik açtıkları 2010 yılından bu yana düzenli aralıklarla kamuoyu yoklamaları yaptırıyor. Bunlardan bir yıl önce yine bu zamanlar yayımladıkları anket, ilk kez ‘Erdoğan-sonrası AKP’yi mercek altına almıştı. Tesadüf eseri Başbakan Tayyip Erdoğan’ın ameliyat dönemine denk geldiği için çok tartışılan ankette, “Erdoğan’’n Köşk’e çıkması durumunda onun başında olmayacağı AKP’nin oyunun düşeceği” sonucu çıkmıştı. Erdoğan sonrasının lider adayları ise Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu ve Cumhurbaşkanı Abdullah Gül olarak sıralanmıştı.
Ülkenin yönü halkı kaygılandırıyor
IRI’nın yaptırdığı Kasım 2012 tarihli çalışma da dikkat çekici bulgulara ulaşmış. Ağırlığını üç büyük kentin çektiği 11 bölgede 2004 kişiyle yapılan anketin öne çıkan sonuçları şunlar:
“Türkiye’nin doğru yolda gittiğini” düşünenlerin sayısı 2010’dan bu yana ilk kez yüzde 55’ler seviyesinden yüzde 43’e düşmüş durumda. Buna karşın Türkiye’nin yanlış yönde olduğunu düşünenler ise son 6 ayda yüzde 41’den yüzde 55’e çıkmış.
Ankete katılanların yüzde 68’ine göre ülkemizin karşı karşıya olduğu ve öncelikle çözülmesi gereken sorun, ‘güvenlik ve terör’ konusu. İkincisi ise ‘ekonomi ve işsizlik’.
Ekonomik başarı sorgulanıyor
İlk kez hükümetin finansal krizle baş etmede başarılı olamadığını düşenenlerin oranı yüzde 50’ye ulaştı. Başarılı bulanlar ise ilk kez yüzde 50 altına (47) düştü.
Ülkenin yönüne ilişkin kaygıları ekonomideki gelişmeler de besliyor. Şubat ayında yapılan ankette ‘Ekonomimiz beş yıl öncesine göre daha iyi’ diyenler yüzde 46 iken, kasım ayında bu oran yüzde 39’a düşmüş. Ekonominin kötüye gittiğini düşünenlerin oranı ise aynı süreçte yüzde 35’ten yüzde 41’e ulaşmış.
‘Gelecek bir yıl ekonomi daha iyi olacak’ diyenlerin yüzdesi de şubat ile kasım arasında yüzde 38’den 28’e düşmüş. Ekonominin daha da kötüye gideceğini düşünenlerin oranı ise yüzde 41’e tırmanmış.
Gül’e destek artıyor
Ankete katılanlar Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün performansını (yüzde 59) hükümet ile Başbakan’ın performanslarının üstünde görüyor. En güvenilen kurumlar arasında da Cumhurbaşkanlığı (yüzde 66), hükümetten (yüzde 55) daha fazla destek sahibi gözüküyor.
Erdoğan’ın Köşk senaryosu bu kez de sorulmuş. Seçmenlerin yüzde 45’i Erdoğan dışında birinin liderliğindeki AKP’ye oy vermeyeceklerini belirtiyor. Yüzde 40 ise ‘Veririm’ diyor.
Erdoğan sonrası için ise AKP’ye oy veren seçmenlerin yüzde 38’i Gül’ü partinin başında görmek istiyor. AKP liderliği için sıralanan diğer adaylar ise Numan Kurtulmuş (16), Bülent Arınç (14), Ali Babacan (6) ve Binali Yıldırım (10) olarak sıralanıyor.
İstanbul’da Kılıçdaroğlu sürprizi
Türkiye’nin en popüler lideri olan Erdoğan’ın üç büyük kentte en fazla beğenildiği yer Ankara (yüzde 41). İkincisi ise sürpriz biçimde CHP’nin kalesi bilinen İzmir (yüzde 38). CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu’nun İstanbul’da beğenilme oranında Erdoğan’ı kıl payıyla (yüzde 21-20) geride bıraktığı tespiti de anketin bir başka sürprizi.
Deneklerle görüşmelerin yapıldığı ekim ortası itibarıyla seçim yapılsa AKP yüzde 39, CHP yüzde 19, MHP yüzde 11 ve BDP yüzde 5 oy alıyor. Ankete ‘kararsız’, ‘hiçbiri’ ve ‘bilmiyorum’ yanıtını verenlerin toplamının yüzde 23’ü bulması düşündürücü.
‘İkinci tercihiniz’ sorusunun yanıtında MHP önde yer alıyor.
‘Başkanlık’ bilinmiyor
Başkanlık sisteminin Türkiye için uygun olduğunu düşünenler yüzde 20, karşı çıkanlar ise yüzde 34 oranında. Ama bunlardan daha fazla kişi, sistemin ne olduğunu bilmiyor: Yüzde 45.
