ABD Başkanı Donald Trump'ın İran'la nükleer anlaşmadan çekileceği açıklamasına uluslararası toplumdan tepki geldi. BM Genel Sekreteri Antonio Guterres ABD'nin kararı ile ilgili açıklamasında gelişmeleri "çok endişe verici" şeklinde değerlendirdi. Anlaşmanın nükleer silahların yayılmasının önlenmesi çabalarında "temel bir başarı" olduğunu söyleyen Guterres, "Anlaşma bölgede ve dünya genelinde güvenlik ve barış katkı sağladı" şeklinde konuştu.
NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg da İran'la ilişkiler konusunda bütün taraflara kapsamlı bir siyasi çözüm bulunması çağrısında bulundu. Stoltenberg'in sözcüsü Oana Lungescu açıklamasında, "ABD'nin anlaşmadan çekilmesinin ardından İran'ın nükleer silah geliştirmekten uzak tutulması önem taşımak zorunda" ifadelerini kullandı.
AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Federica Mogherini de Trump'ın açıklamalarına tepki göstererek AB'nin İran'la sağlanan nükleer anlaşmaşı uygulamaya kararlı olduğunu söyledi. Mogherini, anlaşmanın İran'ın nükleer silah geliştirmemesi amacına hizmet ettiğini vurguladı.
Rusya Dışişleri Bakanlığı ise Trump'ın kararının "derin bir hayal kırıklığı" yarattığını belirtti. Bakanlık sözcüsü, ABD'nin bu adımla uluslararası hukuka aykırı davrandığını savundu.
Almanya, İngiltere ve Fransa'dan ortak bildiri
Almanya Başbakanı Angela Merkel, İngiltere Başbakanı Theresa May ve Fransa Cumhurbaşkanı Emanuel Macron da Trump’ın ülkesini İran nükleer anlaşmasından çekmesine ilişkin ortak bildiri yayımladı. Bildiride Trump'ın aldığı kararın "üzüntü ve kaygı" ile karşılandığı belirtilerek "Anlaşma ortak güvenliğimiz için önemini koruyor" denildi. Açıklamada anlaşmanın devam etmesinin istendiği vurgulandı.
İran'la nükleer anlaşmayı sağlayan ABD'nin eski başkanı Barack Obama da Trump'ın kararına tepki gösterdi. Obama kararı "yanlış yönlendirilmiş ciddi bir hata" olarak nitelendirdi.
Türkiye'nin tepkisi
Türkiye Dışişleri Bakanlığı da konuyla ilgili açıklamasında, ABD'nin anlaşmadan tek taraflı çekilme kararının üzüntüyle karşılandığını belirterek sorunun çözülmesi için çağrıda bulundu. Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu'nun (UAEK)
İran'ın anlaşma hükümlerine uyduğu açıklamasına işaret eden Bakanlık, "Bu nedenle ABD'nin anlaşmadan tek taraflı olarak ayrılması talihsiz bir adım" ifadelerini yer verdi. Bakanlık, UAEK kontrolündeki anlaşmanın "tamamen şeffaf biçimde kesintiye uğramaksızın uygulamaya devam edilmesi" gerektiğini belirtti.
İspanya Dışişleri Bakanı Alfonso Dastis de ABD'nin kararından üzüntü duyduğunu belirtti. ABD'nin anlaşmaya dair bazı kaygılarının olmasının "anlaşılır" olduğuna dikkat çeken Bakan, "Ancak biz ABD'nin çekilme kararından üzüntü duyuyoruz" dedi.
İsrail güvenlik önlemlerini artırdı
İsrail da ABD'nin kararından sonra İran'ın İsrail'in kuzey sınırına saldırı düzenleyebileceği gerekçesiyle güvenlik kontrollerini artırdı.
İsrail Ordusu'ndan yapılan açıklamada, "İran ordusuna ait birliklerin Suriye topraklarındaki değişik faaliyetleri nedeniyle Golan tepelerinde sivil savunma ve sivil halkın korunacağı sığınakların açılması talimatı verildi" denildi.
Ayrıca İsrail'in kuzeyine saldırı ihtimali nedeniyle ek hava savunma bataryaları yerleştirildiği belirtilerek yedek askeri birliklerin harekete geçirildiği ifade edildi.
Suudi Arabistan'dan petrol üretimini artırma sinyali
Suudi Arabistan da ABD'nin kararından sonra petrol üretimini artırabileceğinin sinyalini verdi. Enerji Bakanlığı'nın açıklamasında "Suudi Arabistan'ın petrol piyasasının istikrarı, üretici ve tüketicinin refahı, dünya genelindeki büyümenin devamı için kendini sorumlu hissettiği" belirtildi.
Bakanlık petrol temininde sıkıntı olmaması için büyük Petrol İhraç Eden Ülkeler'e (OPEC) dahil ya da organizasyon dışındaki büyük üretici ve tüketicilerle görüşüleceğini kaydetti.
Trump'ın açıklaması
ABD Başkanı Donald Trump dün İran'la BM Güvenlik Konseyi'nin beş daimi üyesi ve Almanya'nın imza attığı nükleer anlaşmadan çekildiklerini açıkladı. Tahran yönetimini "dünyanın önde gelen terör destekçisi" olarak tanımlayan Trump, anlaşmanın "bir vatandaş olarak kendisi ve tüm ABD vatandaşları için büyük bir utanç kaynağı" olduğunu belirtti.
İran'ın nükleer programına ilişkin anlaşma 2015 yılında dönemin ABD Başkanı Barack Obama döneminde yapılmıştı. Anlaşma ana hatlarıyla Tahran'ın nükleer programını enerji üretimiyle kısıtlı tutmasına karşılık İran'a uygulanan uluslararası yaptırımların kaldırılmasını öngörüyor.
İran ile varılan nükleer anlaşmadan çekilinmesi, Trump'ın temel seçim vaatlerinden biriydi.
DW,AFP,AP,rtr,dpa/ HT,HS
© Deutsche Welle Türkçe
