Her yıl Avustralya'da 26 Mayıs'ta resmi özelliği olmayan Ulusal Özür Günü ve Uzlaşma Haftası kutlanıyor. Amaç 1920 ile 1969 yılları arasında "Çalınmış Kuşak" (Stolen Generations) olarak adlandırılan yaklaşık 35 bin yerli çocuğun ailelerinden zorla alınıp devşirilmesini hatırlamak ve hatırlatmak.
1998 yılından bu yana Avustralya "National Sorry Day" yani Ulusal Özür Günü'nü kutluyor. 26 Mayıs 1997 tarihinde Başsavcı Michael Lavarch, Avustralya Parlamentosu'na bir araştırma raporu sundu. Bu rapor Aborijinler ve Torres Strait Adalıların çocuklarının ailelerinden nasıl zorla koparıldığını belgeliyordu. İşte Özür Günü'ne bu rapor vesile oldu.
'Beyaz ırkın değerleri'
1909 ve 1969 yılları arasında "Beyaz ırkın değerlerine" göre yetiştirmek için Avustralyalı kamu kurumları ve Kilise görevlileri tarafından 100 bine yakın yerli çocuk ailelerinden koparıldı. Parlamentoya sunulan rapora göre bunun ardında "düşük ırkın" ancak bu şekilde yok olmaktan kurtarılacağı düşüncesi de yatıyordu.
Ancak rapor sunulduktan yaklaşık 10 yıl sonra Avustralya hükümetinden resmi bir özür geldi. Dönemin Başbakanı Kevin Rudd, onyıllar boyunca yapılan insan hakları ihlalleri nedeniye devlet adına özür diledi. Rudd'un selefleri ise eski hükümetlerin yaptıklarından kendileri sorumlu olmadığı gerekçesi ile özür dilemeyi reddetmişlerdi.
Ulusal Özür Günü'nden sonra ise "Ulusal Uzlaşı Haftası" başlıyor. Bir tiyatro gurubu, 2015 yılında Uzlaşı Haftası adına Coogee Plajı'nda bir "Corroboree" sahneledi. Yani Avustralyalı Aborijinlerin vücutlarını boyayıp dans ve müzikten oluşan geleneksel törenlerini. Haftanın başı ve sonunda dikkat çekilen yıldönümü ise Avustralya'nın yerli halkına yönelik politikalardaki iki dönüm noktası sayılıyor.
27 Mayıs 1967 tarihinde Avustralya'da yerli halka seçme hakkının verilip verilmemesi referanduma sunuldu. Beyaz seçmelerin yüzde 91'lik büyük bir kısmı buna "Evet" dedi. Referandum Aborijin ve Torres Strait Adalılara bazı özel haklar da getirdi.
Avustralya kıtası kime ait?
Uzlaşı Haftası, Mabo Davası'nda verilen kararın kutlandığı 3 Haziran'da sona eriyor. 1992 yılının 3 Haziran'ında Yüksek Mahkeme, yerli halkın, göçmen Avrupalılara göre kabile alanları üzerinde çok daha önceye dayanan mülkiyet hakkına sahip olduğuna hükmetti. Böylece ilk kez Avustralya'da bir devlet organı, Avrupalıların istilası öncesinde kıtanın kimseye ait olmadığı tezini reddetmiş ve yerlilere ait olduğunu tanımış oldu.
Avustralya'nın her köşesindeki Uzlaşı Haftası kutlamalarında 3 bayrak dalgalanıyor: Hükümet 1995 yılında Aborijinlerin ve Torres Strait Adalıların bayraklarını da resmi bayrak olarak tanıdı. Bu iki yerli halk arasında bir akrabalık bulunmuyor. Torres Strait Adaları Avustralya'nın kuzeyinde daha çok Papua Yeni Gine'ye yakın bir yerde bulunuyor.
Bu anlamlı haftanın koordinatörü "Uzlaşma Avustralya" adlı sivil toplum örgütü. Amaç, Avrupa kökenli Avustralyalılarla yerli halk arasında kurulan diyalog ile olayların aydınlatılması ve siyasi tartışma ortamı yaratmak. Uzlaşma Haftası'nda herkes bu konuya dair etkinlik yapmaya davet ediliyor.
