Anayasa Mahkemesi (AYM), boşandıktan sonra çocuğuna kendi soyadını verme talebi Diyarbakır 5. Asliye Hukuk Mahkemesi'nce reddedilen Hayriye Özdemir'in, Anayasa'nın 20. maddesiyle güvence altına alınan aile hayatına saygı hakkının ihlâl edildiğine hükmetti.
Resmi Gazete'de yayımlanan AYM'nin 25 Haziran tarihli kararında, Özdemir'in Anayasa'nın 20. maddesiyle güvence altına alınan aile hayatına saygı hakkının ihlâl edildiğinin tespit edildiği ve kararın, ihlâlin ve sonuçlarının ortadan kaldırılması için yeniden yargılama yapılmak üzere kararın Diyarbakır 5. Asliye Mahkemesi'ne gönderileceği bildirildi.
'Eşler aynı hukuksal konumdadır'
AYM'nin gerekçeli kararında, 2525 Sayılı Soyadı Kanunu'nun 4. maddesinin 2 fıkrasının AYM tarafından feshedilme gerekçesine atıfta bulunularak, kadın ve erkeğin evlilik süresince evliliğin sona ermesinde eşit hak ve sorumluluklara sahip olmaları gerektiğine ilişkin uluslararası sözleşme hükümleri bulunduğu hatırlatıldı.
Gerekçeli kararda söz konusu maddenin, eşlerin evliliğin devamı boyunca ve boşanmada sahip oldukları hak ve yükümlülükler bakımından aynı hukuksal konumda oldukları, erkeğe velayet hakkı kapsamında tanınan çocuğun soyadını seçme hakkının kadına tanınmamasının velayet hakkının kullanılması bakımından cinsiyete göre ayrım yapılması sonucunu doğuracağı, bunun da Anayasa'nın 10. ve 41. maddelerine aykırı bulunduğu gerekçesiyle iptal edildiği vurgulandı.
Kendi soyadı verilsin istedi
Eşinden, Diyarbakır 1. Aile Mahkemesi'nin kararıyla boşanarak çocuğunun velayetini alan Özdemir, Diyarbakır 5. Asliye Hukuk Mahkemesi'ne başvurarak, velayeti kendisinde bulunan çocuğuna boşandığı eşinin soyadı yerine kendi soyadı olan "Özdemir"in verilmesini talep etti. Diyarbakır 5. Asliye Hukuk Mahkemesi önce 16 Nisan 2012'de aldığı kararla Özdemir'in yaptığı 24 Şubat 2012 tarihli başvuruyu kabul edilebilir buldu.
Mahkeme kararına gerekçe olarak, 21 Haziran 1934'ten beri yürürlükte olan 2525 sayılı Soyadı Kanunu'nun 4. maddesinin ikinci fıkrasında yer alan, "Evliliğin feshi veya boşanma hallerinde çocuk anasına tevdi edilmiş olsa bile babasının seçtiği veya seçeceği soyadını alır" ifadesinin AYM'nin 8 Aralık 2011 tarihli kararıyla feshedildiği gösterildi.
Ancak temyize götürülen bu karar Yargıtay 18. Hukuk Dairesi'nin 6 Haziran 2012 tarihli kararıyla bozuldu. Gerekçeli kararda, bozma gerekçesi olarak 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu'nun 321. maddesi gösterildi. Bu maddede "doğru nesepli çocuğun; babanın (ailenin) soyadını taşıyacağı, boşanma ve ölüm üzerine velayetin annede olmasının soyadında herhangi bir değişikliğe neden olmayacağı, babanın soyadı ve çocuk reşit olduktan sonra kendi soyadı, usulüne uygun olarak açacağı bir dava sonunda verilecek bir kararla değişmedikçe çocuğun soyadının da değişmeyeceği" ifadesi yer alıyor.
Bunun üzerine Diyarbakır 5. Asliye Hukuk Mahkemesi, Yargıtay 18. Hukuk Dairesi'nin bozma kararını gerekçe göstererek, 24 Eylül 2012'de davanın reddine karar verdi. Özdemir, bu kararın Yargıtay 18. Hukuk Dairesi'nce 17 Ocak 2013'te onanması ve kararın düzeltilmesi talebinin yine aynı Daire'nin 8 Nisan 2013 tarihli kararıyla reddedilerek, kendisine kararın 3 Mayıs 2013'te tebliğ edilmesinin ardından 20 Mayıs 2013'te AYM'ye bireysel başvuru hakkını kullandı.
