Türk Silahlı Kuvvetleri’nin kuzey Irak topraklarında PKK’ya karşı sınır hattından iç kesimlere yönelik başlattığı kapsamlı kara ve hava harekâtı 30 kilometrelik bir alanda devam ederken, merkezi Irak yönetimi, İran’la imzaladığı güvenlik anlaşması kapsamında silahlı İranlı Kürt grupları silahsızlandırmaya başladı. Bu gruplar, kendileri için yapılan bir kampa alınarak bölgede mülteci olarak yaşayacak.
Kuzey Irak’ta 25 Eylül 2017’de gerçekleşen ve halkın yüzde 92.73 oy oranı ile ‘Evet’ dediği bağımsızlık referandumu sonrası Irak ordusunun Kerkük’e girmesi sonrası eli zayıflayan Erbil merkezli Kürt yönetimi üzerinde baskıyı arttıran merkezi Bağdat yönetimi, İran İslam rejimine karşı mücadele veren ve Kuzey Irak’ta silahlı faaliyet sürdüren İran Kürt gruplarının silahsızlandırma kapsamındaki planını uygulamaya geçirdi. Bir süre önce Tahran’la güvenlik anlaşması yapan Bağdat yönetiminin talebi doğrultusunda, Kuzey Irak’ta faaliyet gösteren üç Kürt örgütü silahsızlandırıldı.
İranlı Kürt partilerin Peşmergeleri, aileleriyle birlikte Süleymaniye’nin Tancer beldesindeki Zirgiwêz Kampı’ndan silahları alınarak çıkarıldı. Peşmergeler, aileleri ile birlikte yaşamlarına mülteci olarak devam etmek için yine Süleymaniye’ye bağlı Dukan ilçesinde bulunan Surdaş Kampı’na yerleştirildi. Erbil merkezli Rudaw TV’ye açıklama yapan Kürdistan Emekçiler Topluluğu Yürütme Komitesi Üyesi Eta Nasir Sakizi, İran ile Irak arasında yapılan anlaşmanın uygulamaya geçirilmesi sonrası Süleymaniye asayişinden bir heyetin kendilerinden kampı boşaltmalarını istediğini ve 10 Eylül’e kadar kampta hiç kimsenin kalmaması konusunda uyarıldıklarını belirtti. Uyarı sonrası kamp boşaltılmaya başlandı.
Silahlı faaliyet yürüten üç İranlı Kürt partisi
Boşaltma çalışmaları süren Zirgiwêz Kampı’nda üç İranlı Kürt partisi silahlı faaliyet sürdürüyordu. Bu partiler Kürdistan Emekçiler Topluluğu, İran Kürdistanı Devrimci Emekçiler Topluluğu ve İran Kürdistan Komünist Partisi’nden oluşuyor.
Üç partinin üyeleri ile ailelerinin ilk kısmı kamptan çıkarılarak Surdaş beldesinde bulunan Surdaş Kampı’na yerleştirildi. Bu hafta içinde ise kampta kalan diğer Peşmerge ve aileleri, kendileri için yapılan Surdaş kampına taşınacak. Yeni kampa taşınma sırasında İran İslami rejime karşı silahlı mücadele veren Kürt örgüt mensuplarının silahları kendilerinden alındı. Peşmerge ve aileleri, bölgede mülteci olarak yaşamlarına devam edecek.
Tahran ve Bağdat yönetimleri silahsızlandırmada anlaşmışlardı
9 Mart 2023’te Irak Ulusal Güvenlik Danışmanı Kasım el-Araci ve İran Ulusal Güvenlik Sekreteri Ali Şemhani Bağdat’ta Başbakan Muhammed Şiya es-Sudani gözetiminde, iki ülke arasındaki sınır güvenliğini de kapsayan güvenlik anlaşmasına imza atmışlardı. Anlaşma önemli ölçüde Kuzey Irak Bölgesel Kürt yönetimi sınırları içinde faaliyet yürüten İranlı Kürt partilerin silahsızlandırılması ve İran sınırına uzak kamplara yerleştirilmesini” içeriyor. 13 Eylül’de Irak Dışişleri Bakanı Fuad Hüseyin, Tahran’ı ziyaret ederek İranlı mevkidaşı Hüseyin Emir Abdullahiyan ile görüşmesinin ardından ortak basın toplantısında yaptığı konuşmada “İki taraf arasındaki güvenlik anlaşmasını birlikte ele aldık. Hiçbir grubun Irak topraklarını başka bir devlete saldırmak için kullanmasına izin verilmeyecek” demişti.
Taraflar arasında hazırlanan güvenlik planının nihai aşamasına gelindiğini belirten Hüseyin, “Irak ile İran arasındaki sınırda bazı farklı gruplar silahsızlandırıldı ve gelecekte Birleşmiş Milletler mülteci koruması veya ulusal koruma çatısı altına girecek mülteciler için kamplar kurduk” diye konuşmuştu.
Irak Ulusal Güvenlik Danışmanı Kasım el-Araci, 19 Ağustos 2024’te Irak Göç Bakanı İvan Faik Cebro’dan İranlı Kürt parti savaşçılarının Surdaş Kampına götürülmesini talep etmişti. Bu kapsamda Peşmergelerin, silahsızlandırılarak yeni kampa götürülmesi süreci başlamış oldu.
İran, kampları vurmuştu
İran Devrim Muhafızları, 28 Eylül 2022'de Erbil, Süleymaniye ve Kerkük’te İran Kürdistan Demokrat Partisi (HDK-İ), İran Kürdistanı Devrimci Emekçiler Topluluğu ve Kürdistan Özgürlük Partisi’ne (PAK) ait üs ve karargahları eş zamanlı olarak füze ve kamikaze İHA’larla hedef almıştı. Saldırılarda 15 kişi hayatını kaybetmişti. Saldırılar sonrası Kürt silahlı örgütlerinin silahsızlandırma süreci hızlanmıştı.
Bağdat, Tahran arasında varılan anlaşmaya merkezi Erbil’de bulunan Kürt yönetiminin de olur vermesi ile süreç hızlı ilerledi. İran’da rejime karşı mücadele veren Kürt partilerinin tamamına yakını Kuzey Irak’ı silahlı eğitim merkezi ve üs olarak kullanıyordu. Yapılan anlaşma ile Kürt gruplarının silahsızlanma sürecine start verilirken PKK paralelinde faaliyet gösteren PJAK’ın durumu netlik kazanmadı.
Güvenlik anlaşması Ankara ile Bağdat arasında da imzalandı
Ankara’da 15 Ağustos’ta gerçekleştirilen ve iki ülkenin dışişleri, savunma bakanları ile istihbarat yetkililerini bir araya getiren Yüksek Düzeyli Güvenlik Mekanizması toplantısında Türkiye-Irak arasında PKK’ya yönelik güvenlik anlaşması imzalanmıştı. Mutabakat zaptıyla noktalanan anlaşma kapsamında PKK’nın bölgeden uzaklaştırılmasına yönelik önemli kararlara imza atılmıştı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, geçtiğimiz hafta Kuzey Irak’ta PKK’ya yönelik sürdürülen operasyonlara dikkat çekerek, “Kilit yakında kapanacak” demişti. Operasyonların etkili olması halinde örgütün Kuzey Irak’ta silahsızlandırılmasına yönelik önemli adımların atılması gündeme gelecek. Bu kapsamda yapılan anlaşmada ortak yönetilecek Güvenlik ve Koordinasyon Merkezi Bağdat’ta, Eğitim ve Koordinasyon ise Türk Silahlı Kuvvetleri’nin (TSK) faaliyet gösterdiği Başika’dan yürütülmesi kararlaştırıldı.
