Suç oranlarında yaşanan artış Adalet Bakanlığı raporlarına da yansıdı. Dolandırıcılık ve uyuşturucu suçları 2024'te zirve yaptı. Uyuşturucu suçlarından açılan dosya sayısı geçtiğimiz yıl yüzde 33 artarken, en fazla artış gösteren dosya türü yüzde 41 ile dolandırıcılık oldu.
Oksijen'in haberine göre; 2024 yılında cumhuriyet başsavcılıklarında dolandırıcılık, hırsızlık, kasten adam öldürme vb. toplam 11 milyon 661 bin 519 dosya görüldü. Bu dosyaların yaklaşık 5.9 milyonu geçen yıldan devrederken 2024’te eklenen dosya sayısı 5.7 milyon oldu. 11.6 milyon dosya içinden sadece 5.5 milyonu karara bağlandı, 6 milyonu ise 2025 yılına devretti. Bu veriler Adalet Bakanlığı Adli Sicil İstatistik Genel Müdürlüğü tarafından yayımlanan Adalet İstatistikleri 2024 Raporu’nda yer aldı.
Dolandırıcılıkta yüzde 41'lik artış
Raporda, Türkiye’deki suç eğilimdeki değişim ile ilgili başka veriler de yer aldı. Örneğin ceza mahkemelerinde açılan dosya sayıları açıklandı ve bu rakamlar 2023 verileri ile karşılaştırıldığında ortaya ilginç sonuçlar çıkıyor. Buna göre 2023 yılına göre en fazla artış gösteren suç türü dolandırıcılık oldu. 2023 yılında dolandırıcılıktan 119 bin dosya açılırken 2024’te dosya sayısı yüzde 41 artış gösterdi, 169 bine çıktı. Bu noktada uyuşturucu imal ve ticareti ile satın alma ve bulundurma suçuna ilişkin dosyalarda da artış dikkat çekiyor. Uyuşturucu alma, kullanma ve bulundurma suçlarından açılan dosya sayısı 2023’e oranla yüzde 33, uyuşturucu imal ve ticaretinde ise yüzde 21’lik artış yaşandı. Bazı suç dosyalarında azalma da görülüyor ama bunların oranı çok yüksek değil, en fazla azalma yüzde 4 ile hırsızlıkta.
Hırsızlık dosyası 10 yılda kapanıyor
Bir dosyanın başsavcılıkta açılmasıyla başlayan ve mahkeme tarafından karar verilmesiyle geçen süre her suç türünde farklılık gösteriyor. Örneğin en kısa sürede karara bağlanan suç türü 215 gün ile uyuşturucu imal ve ticareti suçu. Raporda geçmiş yıllardaki karar süreleri de yazıyor. 2015 yılında bu suçtan işlenen bir dosyanın kapanması 168 gün sürüyordu. Suç türlerine bakıldığında biri hariç hepsinde 2015 yılına oranla artış olmuş. Süresi inen tek suç türü ise 798’den 633’e düşen yağma. Ancak burada en dikkat çekici olan hırsızlık suçu. 2024 yılında bir hırsızlık dosyasının açılmasıyla kapanması arasında geçen süre ortalama 3 bin 468 gün yani dosyanın karara bağlanma süresi neredeyse 10 yıl.
320 bin boşanma davası
Raporda hukuk mahkemelerinde alınan kararların geçen yıl alınan kararlarla kıyaslaması da yer alıyor. Buna göre geçen yıla kıyasla dosya sayısı en fazla artan dava türü tazminat davaları olmuş. 2023 yılında hukuk mahkemelerinde 141 bin tazminat dosyası açılırken bu rakam 2024 yılında yüzde 40 artış göstererek 198 bine ulaşmış. İkinci en büyük artış ise yüzde 27 ile tapu iptali ve tescil dosyalarında. Bir başka dikkat çeken veri ise boşanmayla ilgili. 2023 yılında 290 bin olan boşanma dosyası sayısı 2024’te 320 bine çıkmış durumda.
Arabuluculuk dosyalarında artış
Türkiye’de arabuluculuk, hukuk sistemine 2018 yılında girdi. Rapora göre 2018 yılında 416 bin dosya görüldü ve 2024 yılında dosya sayısı 1 milyon 746 bine çıktı. Yani 4 kattan fazla artış var. Görülen dosyalarda anlaşma sağlanma oranı ise yaklaşık yüzde 51. Bir başka ifadeyle dosyaların yarısı dava açılmadan arabuluculuk sistemi içinde çözüme kavuşmuş durumda. Türkiye’de 2023 yılında kira anlaşmazlıklarına da arabuluculuk şartı getirildi. Raporda arabuluculuk sistemi içinde görülen davalar iş, ticari ve tüketici uyuşmazlıkları başlıkları altında değerlendirilirken 2024 yılında bu başlıklara ‘diğer’ adı altında bir başlık daha eklendi. ‘Diğer’ başlığı altında kira, ortaklığın giderilmesi, kat mülkiyeti, tarımsal üretim sözleşmesi ve komşuluk hukukundan doğan uyuşmazlıklar yer alıyor. ‘Diğer’ başlığı altında 2024 yılında arabuluculuk sistemine 318 bin dosya geldi. Arabuluculuk Derneği Başkanı Av. Semih Biten görülen dosyaların yarısından fazlasının kira uyuşmazlığı olduğunu söylüyor, bir başka ifade ile kiradan kaynaklanan dosya sayısı 160 binin üstünde. Burada bir parantez açmak gerekiyor. Bütün arabuluculuk dosyalarında anlaşma sağlanma oranı yaklaşık yüzde 51 iken ‘diğer’ başlığı altında görülen davalarda bu oran yüzde 24’e düşüyor. Bu da kira uyuşmazlıklarında tarafların arabuluculuk sisteminde uzlaşamadığını ve dosyaların dörtte üçünün mahkemeye taşındığını gösteriyor.
