İsmail Ahmet Yeniçeri
Metin Kaan Kurtuluş
Uluslararası Para Fonu (IMF), yeni tip Koronavirüs (Covid-19) salgınının etkisinde küresel ekonominin 2020'de yüzde 4,9 küçüleceğini tahmin ederken, Türkiye ekonomisinin büyüme tahminini de değiştirmeyerek eksi yüzde 5 seviyesinde tuttu.
IMF'nin Haziran raporunda, dünya genelindeki küçülme ile ilgili olarak 2 ay öncesine kıyasla daha da kara bir tablo çizdi. IMF, Nisan ayında dünya genelinde küçülmenin yüzde 3 olacağını öngörürken, yeni raporda bu oranı 1,9 puan aşağı çekti. Yeni Dünya Ekonomik Görünüm Raporu'nda dünya ekonomisinin 2020'de yüzde 4,9 küçüleceği öngörüldü. Raporda, Covid-19 pandemisinin 2020'nin ilk yarısında ekonomik aktivite üzerinde beklenenden daha ağır bir etkisi olduğu belirtildi.
Rapora göre iyileşme de ilk tahminlere kıyasla daha kademeli olacak. IMF, bu nedenle 2021 için büyüme oranı tahminini de 5,4'e düşürdü.
IMF, aynı Nisan raporunda olduğu gibi yeni tahminlerinin de birçok değişkene dayandığı ve bu yüzden dünya ekonomisi üzerinde belirsizliğin sürdüğünü ifade etti. Örneğin bir ülkede salgının yayılma hızı artarsa, o ülkenin ekonomisinin daha yavaş iyileşeceği gibi.
Uluslararası Para Fonu, salgının pik noktalarını aşmış olanlar da dahil olmak üzere tüm ülkelerin sağlık sistemlerine gerekli kaynakları sağlamasını önerdi. Kurum, başkentlere yoksul ülkelere ve aşı çalışmalarına da finansal destek sağlama tavsiyesinde bulundu.
Raporda, karantina ilan edilen bölgelerdeki hanelerin gelir kaybını dengelemek için yardımlar yapılması da önerildi.
Nisan ayında yapılan ülkeler arası işbirliği çağrısı, Haziran ayı raporunda da yinelendi. Sağlık krizleriyle karşı karşıya olan, dış finansman eksikleri bulunan ülkeler için küresel finansal güvenlik ağı yoluyla borçların hafifletilmesi ve finansmanı da dahil olmak üzere likidite yardımına acilen ihtiyaç olduğu da vurgulandı.
Türkiye için tahminler değişmedi: Yüzde 5 küçülme
IMF, Nisan raporunda Türkiye için bu yıl yüzde 5 olan küçülme beklentisini değiştirmezken, Türkiye ekonomisinin 2021'de yüzde 5 büyümeye döneceğini tahmin ediyor.
Euro bölgesinin 2020 yılında yüzde 7,5 olan küçülme tahminini eksi 10,2 olarak revize eden IMF, Avrupa'da salgından en fazla etkilenen ülkeler İtalya'nın yüzde 12,8, İspanya'nın da yüzde 12,8 küçüleceğini belirtti. Britanya ve Fransa için de olumsuz tahminler öne çıkarken, bu ülkelerin ekonomilerinin sırasıyla yüzde 10,2 ve yüzde 12,5 daralacağı öngörüldü.
ABD ekonomisi yüzde 8 daralacak
ABD ekonomisi için de geçmiş tahminlerin aksine kötü bir görüntü çizen IMF, ABD ekonomisinin 2020 yılındaki büyüme tahminini eksi yüzde 5,9'dan yüzde 8 küçülme olarak revize etti.
Gelişmekte olan piyasaların ve kalkınmakta olan ekonomilerin ise 2020 yılında yüzde 3 daralacaklarını tahmin eden IMF, Çin ekonomisi için yüzde 1,2 olan büyüme tahminini yüzde 1'e, Covid-19 salgınının etkilerinin büyüdüğü Hindistan için yüzde 1,9 olan büyüme beklentisini ise yüzde 4,5 küçülme olarak revize etti.
İki alternatif senaryo
IMF, salgın süresince iki alternatif senaryonun etkisiyle tahminlerde sapma olabileceğini belirtti. Bu senaryolardan ilki, 2021'in başlarında ikinci bir COVID-19 salgınının başlaması. İkincisi ise uygulanan kısıtlamalar sayesinde daha hızlı bir iyileşme.
İlk senaryo: 2021'in başlarında ikinci bir Covid-19 salgını
IMF, ilk senaryosunda 2021’in başında başka bir büyük küresel salgın yaşanması durumunda meydana gelebilecekleri ele aldı. IMF’nin tahminine göre 2021’de böyle bir salgın meydana gelmesi durumunda ekonomik aksama, 2020’dekinin yaklaşık yarısı kadar olacak. IMF, bu tahminine gerekçe olarak 2021’in başında bir salgın durumunda risk altına girecek firmaların hisse değerinin daha düşük olacak olmasını gösterdi.
IMF, 2021’in başında yeni bir küresel salgın meydana gelmesi durumunda finansal durumun da mevcut referans çizgisine kıyasla daha da sıkılaşacağını ifade etti.
Kurum, böyle bir salgının ekonominin arz tarafına daha uzun süreli bir zarar vereceğini de bildirdi.
İkinci senaryo: Daha hızlı toparlanma
İkinci senaryoya göre temel öngörüler, 2020'nin ikinci yarısından itibaren ekonomik faaliyetlerin kademeli olarak toparlanacağını varsayıyor. İkinci senaryoda, etkili kısıtlamalar sonrası önlemlerle (sosyal mesafe ve daha etkili test süreci ve izolasyon uygulamaları), kısıtlamalar kaldırıldıktan sonra hane halkı ve firmalar tarafından etkili bir muhafaza uygulayacak.
Daha hızlı toparlanmanın bir sonucu olarak, finansal koşullar daha uygun hale geliyor. Ayrıca, mali tedbirlerin bütünüyle korunduğu da varsayılıyor.
Rapora göre, ikinci salgın sonbaharda gerçekleşebilir, bu durumda 2020'de ekonomik faaliyetler üzerindeki olumsuz etki mevcut taban çizgisinden bile daha büyük olacaktır. Buna ek olarak raporda, mevcut kısıtlamaları niceliksel etkileri tam olarak tespit edilmeye devam ederken, varsayımsal bir ikinci dalga etkisi daha da belirsiz. Son olarak, ikinci bir salgının, özellikle gelişmekte olan piyasalarda, daha fazla yara ve finansal baskıdan kaynaklanan doğrusalsızlıkların neden olduğu genel makroekonomik etki ile, finansal koşullarda burada varsayıldığından daha ciddi bir sıkılaşmaya yol açabileceği vurgulandı.
