Birleşmiş Markalar Derneği (BMD) Başkanı Sinan Öncel, kira kontratlarında 10 yıllık uzama süresinin ardından mülk sahibinin sebepsiz fesih hakkı olmasının işletmeler açısından önemli bir sorun olduğunu söyledi. Öncel, sebepsiz fesih hakkının yanı sıra, gümrük vergilerinin de yabancı markaların ülkeye gelme isteğini azalttığını belirtti. Öncel, işyerlerine yapılan yüksek orandaki kira artışlarının dezenflasyon programının önünde büyük bir engel olduğunu belirterek, “Kira ne kadar artarsa ürün birim maliyeti de o oranda artıyor. O maliyet de eninde sonunda fiyata yansıyor, yani kira artışı, enflasyon şeklinde karşımıza çıkıyor’’ dedi
Temmuz ayında kalkan yüzde 25'lik kira sınırlamasının ardından görülen yüksek kira artışları, dezenflasyon programının önünde önemli bir katılık olmayı sürdürüyor. Ev kiralarının yanı sıra, iş yerleri kiralarındaki yüksek orandaki artış da enflasyondaki düşüşü sınırlandırıyor.
Normal şartlarda TÜFE verilerine göre hesaplanan kira artış oranları, hükümet tarafından getirilen uygulama sonrasında son 2 senedir yüzde 25'le sınırlandırılmıştı.
Temmuz ayı itibarıyla bu sınır kalktı ve temmuz ayından itibaren sözleşme yenileyecek olan kiracılar, TÜFE üzerinden kira zammı yapıyor.
Buna göre, konut ve işyeri kiralarına 12 aylık ortalama üzerinden artış yapılıyor. Açıklanan ekim enflasyon verisiyle birlikte kira ve işyerlerine uygulanacak tavan zam oranı da yüzde 62,02 oldu.
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek de, ekim ayı enflasyon verilerine ilişkin yaptığı değerlendirmede, kira artışlarının dezenflasyon programına etkisine yönelik olarak, "Geriye dönük fiyatlama davranışının yüksek olduğu kira ve eğitim grubunda yıllık artışlar enflasyondaki düşüşü sınırlandırıyor" demişti.
Diğer yandan önemli konulardan birisi de, kira sözleşmelerinde 10 yıllık uzama süresinin ardından mülk sahibinin gerekçe göstermeden kiracıyı tahliye edebilmesi. Mülk sahipleri, uzama süresinin ardından ya yüksek kira bedelleri istiyor ya da kiracı ile sözleşmesini gerekçe göstermeden feshedebiliyor.
Bu durum, bir yandan yüksek kiraların enflasyonu tetiklemesine sebep olurken, diğer yandan yatırımcıların yatırım yapmak istememesinin sebeplerinden biri oluyor.
Peki işyeri sahipleri kira konusunda nasıl sıkıntılar yaşıyor? Yüksek orandaki kira artışları dezenflasyon programını nasıl etkiliyor? Kira artışlarının enflasyona etkileri neler? 10 yıllık uzama süresinin ardından ev sahibine verilen fesih hakkı, yatırımcılar açısından ne gibi sorunlara sebep oluyor? Sorunun çözümü için neler yapılmalı?
‘’Mülk sahibi yüzde 500’e varan fahiş kira artışı talebinde bulunuyor”
Konuyla ilgili T24’e konuşan Birleşmiş Markalar Derneği (BMD) Başkanı Sinan Öncel, kiraların Borçlar Kanunu ile düzenlendiğini belirterek, söz konusu yasaya göre işyeri kiralarına son 12 aylık TÜFE ortalaması oranında zam yapılması gerektiğini aktardı.
AVM’ler özelinde mağaza kirasının yanı sıra markaların büyük bölümünün ek olarak ciro kirası ödediğini ifade eden Öncel, “Yani ciro ne kadar artarsa AVM yönetimine ödenen ciro kirası da o oranda artıyor. Bizim bu iki kiraya itirazımız yok. Ancak 10 uzama yılını dolduran kontratlarda mülk sahibinin sebepsiz fesih hakkı bulunuyor. Mülk sahibi bahsettiğimiz aşamaya gelindiğinde yüzde 500’e varan fahiş kira artışı talebinde bulunuyor. Mağazanın dekorasyonu ve diğer düzenlemeler için yüklü miktarda yatırım yapan kiracı, çoğu zaman mülk sahibinin dayattığı rakamı kabul etmek zorunda kalıyor” dedi.
Sebepsiz fesih hakkı ve gümrük vergileri
Öncel, “Mülk sahibinin sebepsiz fesih hakkının da etkisi olmakla birlikte yabancı markaların ülkemize gelme isteğini daha çok yüksek gümrük vergileri azaltıyor” diye konuştu.
“Kira ne kadar artarsa ürün birim maliyeti de o oranda artıyor’’
Sebepsiz fesih konusunun AVM’ler ile birlikte aynı zamanda kiralık tüm ticari mülklerde yaşandığını dile getiren Öncel, şunları söyledi:
“Bu durum özellikle düşük kâr marjıyla çalışan markaları ve ülke genelinde binlerce mağazası bulunan indirim marketlerini etkiliyor. Çünkü kira ne kadar artarsa ürün birim maliyeti de o oranda artıyor. O maliyet de eninde sonunda fiyata yansıyor, yani kira artışı, enflasyon şeklinde karşımıza çıkıyor. 517 üye markamızdan yüzde 91’i fahiş kira artışı taleplerinden şikâyetçi.”
‘’Çözüm için ilgili mevzuatın gözden geçirilmesi gerekiyor’’
Uzun süredir bu konuya dikkat çekmeye çalıştıklarını ve eylül ayında 250 üyeleri ile yaptıkları toplantıda konuyu bütün boyutlarıyla ele aldıklarını ifade eden Öncel, “Kalıcı çözüm için mevzuatta değişiklik yapılması gerekliliği konusunda tam bir mutabakat oluştu. BMD olarak mevzuat değişikliği talebimizi ilgili bakanlıklarımıza ilettik. Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek de son dönemde yüksek kira artışlarının enflasyonla mücadeleye verdiği zarara dikkat çekiyor. Dolayısıyla fahiş kira artışları sadece markaların ya da kiralık mülkte ticaret yapan firmaların değil tüm ülkenin sorunu haline geldi. Soruna kalıcı çözüm için ilgili mevzuatın gözden geçirilmesi gerekiyor’’ diye konuştu.
