Birleşmiş Milletler (BM) Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli'nin (IPCC) İklim Değişikliği 2023: Sentez Raporu bugün İsviçre'de düzenlenen basın toplantısıyla tanıtıldı. BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, örgütün bugün yayımladığı iklim değişikliği raporunu "İnsanlık için hayatta kalma rehberi" olarak tanımladı.
Raporda, hükümetlerin dünya çapında iklim krizine karşı eyleme geçme hızlarının ve ölçeklerinin yeterli olmadığı uyarısı yapılıyor. Paris Anlaşması'nın küresel ısınmayı 1,5 derece ile sınırlama hedefinin ıskalanmasının mümkün olduğu vurgulanıyor.
Raporda, "Herkes için güvenli ve sürdürülebilir bir geleceği güvence altına almak için fırsat penceresi hızla kapanıyor" ifadeleri yer alıyor.
Bilim insanları, fosil yakıtların hızla terk edilmesinin iklim krizinin en korkunç etkilerini önleyebileceğinin altını çiziyor.
BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, bulgulara paralel olarak, tüm ülkelerin net sıfır hedeflerinin 10 yıl önceye alması gerektiğini belirtti. Bu hedeflerin gezegenimizin ısınmasına yol açan sera gazı salımlarını hızla azaltması bekleniyor.
Raporda yakın vade 2040 veya öncesi olarak tanımlanıyor ve dünya genelinde hükümetlerin 1,5 derece hedefini tutturması için salım azaltım hedefleri de güncelleniyor.
Buna göre ülkelerin karbondioksit salımlarını 2030'da yüzde 48, 2035'te yüzde 65, 2040'ta yüzde 80 ve 2050'de yüzde 99 oranında azaltması, 1,5 derece hedefini güvence altına alabilir.
Bilim insanları mevcut salım azaltım hedefleriyle halihazırda 1,1 derece ısınan gezegenimizin 2030'larda 1,5 dereceden fazla ısınmasının mümkün olduğu belirtiliyor.
Yeni rapor, IPCC'nin 2018'den bu yana yayımladığı ve iklim değişikliğinin sebepleri, etkileri ve çözüm önerilerine ilişkin raporların raporların ortak bir çıktısı niteliğinde.
Buna göre iklim değişikliğinin halihazırda hissedilen etkileri, küresel ısınmanın bu hızda devam etmesi halinde şiddetlenerek artacak.
2100 yılına kadar, 100 yılda bir meydana gelen kıyı taşkınları, dünyada gelgit ölçümlerinin yapıldığı noktaların yarısında en az yılda bir kez meydana gelecek.
Atmosferdeki karbondioksit yoğunluğu 2 milyon yılın zirvesinde ve dünyamız 125 bin yıldır bu kadar sıcak olmamıştı.
Ve önümüzdeki 10 yılda muhtemelen daha fazla ısınacak.
Raporun çekirdek yazar kadrosunda yer alan Imperial College'dan Dr. Friederike Otto, BBC'ye verdiği demeçte, "1,5 dereceyi hedefleyip 1,6 dereceyi tuttursak bile bu, nasıl olsa mahvolduğumuzu ve yapacak bir şeyimiz olmadığını söylemekten daha iyidir" diyor ve ekliyor:
"Ve bence bu rapor çok açık bir şekilde (1,5 derece hedefini tutturmayı) denemenin çok daha kazançlı olduğunu gösteriyor."
Rapora göre küresel ısınmanın en kötü etkilerini azaltmak için sınırlı miktarda karbon salımı gerçekleştirilebilir. Karbon bütçesi adı verilen bu hesaplamaya göre yeni petrol ve gaz projelerine başlamak bu bütçeyi alt üst edebilir.
Yeni fosil yakıt çıkartımı projeleriyle ilgili olarak BBC'ye konuşan Alman Uluslararası ve Güvenlik İşleri Enstitüsü'nden raporun çekirdek yazım kadrosundan Dr. Oliver Geden, "Fosil yakıtlardan çıkış için kesin bir tarih olmamakla birlikte fosil yakıtlara dayalı mevcut enerji altyapımızın karbon bütçemizi alt üst edeceği açık" diyor.
Geden, "Yeni fosil yakıt altyapıları için bütçe ayrılması 1,5 derece hedefine kesinlikle uymuyor" diye konuşuyor.
Raporun yazarları hızla eyleme geçilmesiyle oldukça etkili bir değişimin yaşayabileceği konusunda iyimserler.
Bunda etkili olan faktörlerden ilki güneş ve rüzgara dayalı enerji üretiminin birim maliyetinin hızla düşmesi.
Buna ek olarak beslenmede ve gıda atıklarının yönetiminde değişikliklere gidilmesi ve düşük karbon yoğunluklu ulaşıma geçişle birçok sektörde belirgin salım kesintileri sağlanabileceği tahmin ediliyor.
Ancak rapor net sıfıra hızla geçilse bile, atmosferden karbondioksiti yakalayan ve saklayan teknolojilerin geniş ölçekte kullanımına ihtiyaç duyulacağını söylüyor.
Bazı uzmanlar bu teknolojilerin gelişim aşamasında olduğunu söyleyerek itirazlarını dile getiriyor.
Uluslararası Çevre Kanunu Merkezi'nden Lili Fuhr, "Ne yapılması gerektiğini biliyoruz ancak karbon giderimi, karbon yakalama ve saklama fikirleri devasa bir oyalanma yaratıyor" diyor ve ekliyor:
"Diğer yandan bu teknolojileri savunanların, raporu çarpıtarak bunun karbon gidermeye yatırım yapmak için büyük bir çağrı olduğunu söyleyeceklerini düşünüyorum."
BM Genel Sekreteri Antonio Guterres raporda daha acil iklim eylemine ihtiyaç duyulduğunu vurgulayarak ülkelere seslendi:
"Gelişmiş ülkelerin liderleri net sıfır hedeflerine 2040'a mümkün olduğunca yakın bir tarihte ulaşmak zorunda."
Guterres, 2050 ve sonrası için net sıfır planlarını açıklayan Hindistan ve Çin gibi ülkelere ise bu hedeflerini öne çekme çağrısı yaptı.
