Uluslararası Olimpiyat Komitesinin (IOC), Uluslararası Boks Birliğini (IBA) tanımamasıyla boks branşı, 116 yıl sonra ilk kez olimpiyatlarda yer alamama tehlikesiyle karşı karşıya kaldı.
IOC, Hindistan'ın Mumbai kentindeki 141. oturumunda 2028 Los Angeles Olimpiyat Oyunları'nda yer alacak branşlarla ilgili kararlar aldı.
IOC'nin boksun Los Angeles 2028'e dahil edilmesine ilişkin kararı beklemeye almasıyla IOC ile IBA arasındaki sorun bir kez daha gün yüzüne çıktı. İki kurum arasındaki sorunlar çözülmezse ve IOC boksu 2028 Olimpiyat Oyunları'ndan çıkarırsa, Stockholm 1912'den sonra ilk kez boks branşı olimpiyatlarda yer almayacak.
1904'te olimpiyatlara girdi, sadece 1912'de olmadı
Boks, ilk kez ABD'de gerçekleşen 1904 Saint Louis Olimpiyat Oyunları'nda yer almıştı.
1912'de Stockholm'e, İsveç yasalarında yasak olmasından dolayı dahil edilmeyen boks, Paris 2024 dahil daha sonraki 25 olimpiyatta da yer aldı. IOC, Los Angeles 2028'e boksu dahil etmezse, bu branş tam 116 yıl sonra olimpik dal olmaktan çıkacak.
IOC ile IBA arasında yaşananlar
IOC'nin eski adı Uluslararası Amatör Boks Birliği (AIBA) olan IBA'yla 2020 Tokyo Olimpiyat Oyunları sürecinden bu yana sorunları sürüyor.
Komite, uluslararası federasyonun 2020 Tokyo Olimpiyatları'nda olduğu gibi 2024 Paris Olimpiyat Oyunları'ndaki boks müsabakalarını düzenleme hakkını elinden almıştı. Bu karar, Los Angeles 2028 için de geçerli.
IBA'nın yaşanan hakem hatalarına yeterince müdahale edememesi ve puanlama sistemindeki problemlerin yanı sıra yapısal olarak da (yönetim, mali ve etik alanlar) bazı reformlara gitmesi istendi. Ayrıca alınan kararda IBA'nın Rus enerji şirketi Gazprom'a olan mali bağımlılık konusunun endişe uyandırması da bulunuyor.
IOC'nin rahatsızlık duyduğu konulardan biri de 2022'de İstanbul'un ev sahipliği yaptığı IBA Olağan Seçimli Genel Kurulu'ndan bir gün önce IBA Geçici Aday Gösterme Birimi'nin Hollandalı Boris van der Vorst ve diğer üç adayı seçilmeye uygun bulmamasıydı. Van der Vorst'un haksız yere seçime katılmasının engellendiğine hükmeden CAS, ayrıca IBA Başkanı Umar Kremlev'in de aynı kuralı ihlal ettiği ve seçime tek aday olarak girdiği sonucuna varmıştı. Fakat Van der Vorst'un yeni bir seçim düzenleme teklifi, IBA delegeleri tarafından reddedilmişti.
Tüm bu yaşananlardan sonra IOC, Haziran 2023'te yaptığı toplantıda IBA'nın boksun küresel yönetim organı statüsünü kaldırdı.
IBA da bu karara tepki gösterdi ve IOC'nin bütün önerilerinin başarıyla uygulandığını savunarak, "IOC, bu kararıyla siyasallaşmış gerçek doğasını ortaya koyarak muazzam bir hata yaptı." ifadelerini internet sitesinden paylaştı.
Alternatif bir oluşum olarak nisan ayında kurulan ve şu an ABD, İngiltere, Almanya, Brezilya ve Kanada'nın da aralarında bulunduğu 16 üyesi olan Dünya Boks Federasyonunun (World Boxing) açıklamasında ise IOC kararının, boks için bir dönüm noktası olduğu ve bunu memnuniyetle karşıladıkları kaydedildi.
2024'ün elemelerini de IOC yapıyor
IOC, Paris 2024 yolunda IBA'nın hiçbir organizasyonunu kota müsabakası olarak saymadı.
Bu yüzden IBA'nın düzenlediği Dünya Şampiyonası'na önemli sporcular katılmadı. Türkiye'nin altın madalyalı boksörü Busenaz Sürmeneli ve gümüş madalyalı sporcusu Buse Naz Çakıroğlu da son düzenlenen Dünya Şampiyonası'nda yer almadı.
Paris 2024 için Avrupa kıtasındaki ilk kotalar, Avrupa Olimpiyat Komiteleri Birliği (EOC) tarafından organize edilen Avrupa Oyunları'nda verildi. Tokyo'da olduğu gibi 2024 için de diğer kota müsabakaları IOC'nin organizasyonlarıyla düzenlenecek.
Dünyaca ünlü boksörler olimpiyatlarda yer aldı
Olimpiyatların en ilgi çeken branşlarından biri olan boksta, dünyaca ünlü sporcu Muhammed Ali de yer aldı.
Dünyanın gelmiş geçmiş en büyük boksörlerinden biri olarak kabul edilen Müslüman sporcu, 1960 Roma Olimpiyat Oyunları'nda hafif sıklette altın madalya kazandı.
Muhammed Ali, zaferinin ardından gittiği bir restorana ten rengi nedeniyle alınmamasına kızarak, kazandığı altın madalyayı Ohio Nehri'ne fırlattı. ABD'li boksör, emekliye ayrılmasından yıllar sonra olimpiyat ateşini taşıdığı 1996'da Atlanta'da düzenlenen oyunlarda aldığı ödülle, kaybettiği madalyaya yeniden kavuştu.
Muhammed Ali'nin yanı sıra birçok önemli boksör de olimpiyatlarda yer aldı. Bunların başında profesyonel kariyerindeki 21 maçı da kazanan Ukranyalı boksör Oleksandr Usyk geliyor.
Dünya Boks Birliği (WBA) "Süper", Dünya Boks Organizasyonu (WBO), Uluslararası Boks Federasyonu (IBF), Uluslararası Boks Organizasyonu (IBO) ve "The Ring" dergisi ağır sıklet kemerlerinin sahibi 36 yaşındaki Usyk, 2012 Londra Olimpiyatları'nda yer alıp altın madalya elde etmişti.
Ayrıca Wladimir Klitschko, Lennox Lewis, Anthony Joshua, Joe Frazier, George Foreman gibi profesyonel boksa damga vurmuş isimler de olimpiyatlarda yer alıp altın madalya kazanmıştı.
Türkiye'nin bokstaki olimpiyat madalyaları
Türkiye, olimpiyat tarihinde bugüne dek biri altın olmak üzere 7 madalya aldı.
Kadın milli boksör Busenaz Sürmeneli, Tokyo 2020'de altın madalya alarak Türkiye'ye boksta ilk olimpiyat şampiyonluğunu getirdi. Türkiye'nin bokstaki ilk madalyasını ise Los Angeles 1984'te erkeklerde bronz madalyalarla Eyüp Can ile Turgut Aytaç kazandı.
Buse Naz Çakıroğlu Tokyo 2020'de, Malik Beyleroğlu Atlanta 1996'da, Atagün Yalçınkaya Atina 2004'te gümüş, Yakup Kılıç ise Pekin 2008'de bronz madalya elde eden Türk boksörler oldu.
Erkeklerde kask 2016'da kalktı, kadın boksu Londra 2012'ye dahil oldu
Erkek boksunda 2016 Rio Olimpiyat Oyunları'nda kask kullanımı kaldırıldı.
IOC ve AIBA'nın aldığı kararla 2016'dan itibaren erkek boksunda kask kaldırılırken, Londra 2012'de ilk kez olimpiyatlara dahil edilen kadın boksunda kask kullanımına devam ediliyor.
