İngiltere Başbakanı 'parti skandalı'nda neden suçlanıyor, bundan sonra ne olacak?

İngiltere Başbakanı Boris Johnson'ın siyasi geleceği bıçak sırtında. İngiltere'de, koronavirüs kısıtlamaları sürerken Başbakanlık'ta organize edilen partilere ilişkin resmi soruşturmanun sonuçları kamuoyuna her an açıklanabilir. Londra Emniyet Müdürlüğü de partilerle ilgili ayrı bir soruşturma başlattı. Johnson, Parlamento'ya yalan söylediği ortaya çıkarsa istifa etmek zorunda kalabilir.

Johnson'ın iki yıllık başbakanlığı olaylı geçti. Bu sürede Brexit süreci tamamlandı, İngiltere Avrupa Birliği'nden ayrıldı. Covid pandemisi başladı. Başbakanın en yakın danışmanları istifa etti.

Ancak Johnson için en yıkıcı olay, pandemi döneminde Başbakanlık Konutu'nda düzenlenen partiler oldu. Johnson, siyasi kariyerinin sonuna hiç olmadığı kadar yaklaştı.

Peki Johnson tam olarak neyle suçlandı?

Kaç parti düzenlendi?

İngiltere basınına göre Covid sürecinde, Johnson'ın hem yaşadığı hem de çalıştığı Başbakanlık Konutu'nda ve diğer birkaç bakanlık binasında en az 17 parti düzenlendi.

Partilerin düzenlendiği sırada İngiltere'de Covid kısıtlamaları sürüyordu, çoğu bölgede ev ortamlarında ikiden fazla kişinin bir araya gelmesi yasaktı. Dış mekanlarda da çeşitli kısıtlamalar devam ediyordu.

20 Mayıs 2020'de yaklaşık 100 kişi Başbakanlık Konutu'nun bahçesinde bir partiye davet edildi. Davetlilerden, sosyal mesafe kurallarına uymaları ve içkilerini getirmeleri istendi.

Partiye tanıklık edenlerden bazıları BBC'ye yaptıkları açıklamada, partiye yaklaşık 30 kişinin katıldığını, Johnson ve o dönem nişanlı olduğu eşi Carrie Symonds'ın da orada olduğunu söyledi.

Johnson, 25 dakikalığına katıldığını doğruladı ancak partiye "bir iş etkinliği olduğunu düşünerek katıldığını" söyledi.

Johnson'ın doğum günü

19 Haziran 2020'de yine Başbakanlık Konutu'nda Johnson'ın doğum gününü kutlamak ve pasta kesmek için tekrar bir araya gelindi. Başbakanlık çalışanları kutlamanın 10 dakikadan kısa sürdüğünü iddia etti.

Aralık 2020, Londra'da Covid kısıtlamalarının en sıkı olduğu zamandı. Bu dönemde ve ilerleyen aylarda iktidardaki Muhafazakar Parti'nin ofisinde birkaç parti daha düzenlendiği ortaya çıktı.

En son 16 Nisan 2021'de, İngiltere Kraliçesi 2. Elizabeth'in eşi Prens Philip'in cenazesinden bir gün önce Covid kurallarını çiğneyen iki parti düzenlendiği ortaya çıktı.

Oysa Kraliçesi 2. Elizabeth ertesi gün, aynı kurallara uymak için cenaze töreni boyunca yalnız oturmuştu. Ülke bu sırada yas tutuyordu, Buckingham Sarayı'ndaki bayrak yarıya indirilmişti.

Johnson'ın bu partilere katılmadığı söylendi.

Tepkiler ne oldu?

Başbakanlık'ta ve Muhafazakar Parti'de düzenlenen partiler hem milletvekillerini, hem de halkı çok öfkelendirdi.

Ana muhalefetteki İşçi Partisi'nin lideri Keir Starmer, parlamento oturumlarında Johnson'ı bu konuda sıkıştırmaya devam ediyor.

Başbakanlık, Aralık ayında parti haberlerini ve iddialarını neredeyse bir hafta boyunca reddetti.

Ancak bundan hemen sonra, dönemin Başbakanlık Basın Sözcüsü Allegra Stratton'un söz konusu partiler hakkında basından gelebilecek soruları şakacı bir şekilde iş arkadaşlarına cevapladığını gösteren bir video basına sızdırıldı. Stratton videoda, "Bu hayali parti bir iş toplantısıydı ve sosyal mesafeye uyulmadı" gibi ifadeler kullandı. Stratton hemen ardından istifa etti.

Yine Aralık ayında Muhafazakar Parti, İngiltere'nin North Shropshire bölgesinde yapılan ara seçimi Liberal Demokratların kazanmasıyla 200 yıllık kalesini kaybetti.

Bury South bölgesinden Muhafazakar Parti milletvekili Christian Wakeford ise istifa ederek İşçi Partisi'ne katıldı.

'Allah aşkına git'

Hem Muhafazakar Parti'den hem diğer partilerden birçok milletvekili başbakanın istifasını istedi.

Eski Brexit Bakanı David Davis, geçen hafta Avam Kamarası'nda Johnson'a hitaben, "Çok uzun kaldın, Allah aşkına git" dedi.

Milletvekilleri, kıdemli müsteşar Sue Gray tarafından yürütülen soruşturmanın sonuçlarını bekliyor.

Sue Gray kim?

Sue Gray, Kabine Ofisi'nde müsteşar olarak çalışıyor.

Gray'in yürüttüğü soruşturma, Başbakanlık tarafından talep edildi. Gray, soruşturma kapsamında etkinlikleri derinlemesine inceledi. Partilerin neden düzenlendiklerini, partilere kimlerin katıldığını ve o sırada ne tür kısıtlamalar olduğunu araştıracak.

İşçi Parti lideri Keir Startmer, Gray'in hazırladığı raporun tamamının yayımlanmasını talep etti.

Başbakanlık Ofisi ise raporu yayımlayacağını, ancak aynı anda süren polis soruşturmasının önüne geçmek istemediğini belirtti.

Polis soruşturması neden yapılıyor?

Londra Emniyet Müdürlüğü, pandemi süresince Başbakanlık Konutu'nda düzenlenen partiler hakkında bu hafta soruşturma başlattı.

• İngiltere'de Başbakanlık partileri: Polis soruşturmasının sonuçları ne olabilir?

Emniyet teşkilatının henüz kaç etkinliği incelemeye aldığını bilmiyoruz.

Londra Emniyet Müdürlüğü, bugüne kadar yalnızca "Son 2 yılda Covid önlemlerinin ihlal edilmiş olabileceği gerekçesiyle Başbakanlık Konutu ve Başbakanlık ofisindeki bazı etkinlikleri" soruşturduklarını açıkladı.

Londra Emniyet Müdürü Cressida Dick, Gray'in ekibinin elde ettiği bulguları değerlendiren memurların soruşturma yönünde karar verdiğini söyledi.

İngiltere'de Covid kısıtlamalarını ihlal edenlere, hapis değil para cezası veriliyor.

Her iki soruşturma, Covid kısıtlamalarının en sıkı olduğunu dönemdeki etkinlikleri araştırıyor.

2020'nin yaz aylarında Londra Emniyet Müdürlüğü, istisnalar haricinde Covid kısıtlamalarına uymayanlara 100 ve 3200 sterlin arasında değişen para cezası kesme yetkisine sahipti.

Başbakan Johnson, Londra Emniyet Müdürlüğü tarafından başlatılan soruşturmayı memnuniyetle karşıladığını, soruşturmanın duruma "gerekli açıklığı getireceğini ve konunun kapanmasına yardımcı olacağını" belirtti.

Başbakanlık sözcüsü ise Johnson'ın Covid kurallarını ihlal etmediğini düşündüğünü söyledi.

• İngiltere Başbakanı Johnson, Covid kısıtlamalarını deldiğini düşünmüyor

Boris Johnson istifa edecek mi?

Bütün ülke dikkatle iki soruşturmanın sonuçlarını bekliyor.

Johnson ise milletvekillerine Sue Gray'in raporunun sonuçlarını beklemelerini, o zamana kadar istifa etmeyeceğini söyledi.

Johnson, İngiltere Kraliçesi 2. Elizabeth'den ise özür diledi.

Birçok kişi Johnson'ın bu krizden yara almadan kurtulacağını ve görevden ayrılmayacağını düşünüyor.

Ancak raporun sonuçlarına göre Johnson'ın kendi kararıyla başbakanlıktan ayrılması da ihtimaller arasında.

Bu durumda Muhafazakar Parti'de liderlik yarışı başlayacak.

Güvensizlik oylaması yapılır mı?

Johnson'ın başbakanlıktan kendi kararıyla ayrılmaması durumunda, partisinde güvensizlik oylaması talep eden milletvekillerinin sayısı artabilir.

Güvensizlik oylamasının yapılabilmesi için Muhafazakar Parti'nin 360 milletvekilinden 54'ünün bu yöndeki taleplerini parti yönetimine bildirmeleri gerekiyor.

Güvensizlik oylaması yapılırsa, Johnson'ın görevi sürdürebilmesi için partisinin milletvekillerinden çoğunun desteğini alması gerek.

Eski İngiltere Başbakanı Theresa May, Aralık 2018'de gizli yapılan oylamada partisinden 200 milletvekilinin desteğini alarak güven oylamasını kazanmıştı.

May, 6 ay sonra kendi kararıyla istifa etmişti.

• İngiltere'de Başbakanlık'ta düzenlenen partilerle ilgili soruşturma raporu bekleniyor, Başbakan Johnson istifa etmeyeceğini söyledi