Brezilya'dan İzmir Aliağa'ya doğru yola çıkan asbestli Nae Sao Paulo savaş gemisini durdurmak için çevrecilerin açtığı davada ihtiyati tedbir kararı çıktı. Karara rağmen geminin yola çıkmasının ardından çevre örgütü Sao Paulo Foch Ensitüsü Direktörü Emerson Miura, Türkiye hükümetinin Sök Denizcilik tarafından hazırlatılan rapora gözü kapalı bir şekilde inanmasının kendi ayağına kurşun sıkmak anlamına geldiğini söyledi.
Brezilya'dan İzmir Aliağa'ya doğru yola çıkan asbestli Nae Sao Paulo savaş gemisini durdurmak için çevreciler çabalarını artırıyor. Foch Enstitüsü imzasıyla Türkiye’nin Brezilya Büyükelçiliği’ne gönderilen mektupta gemi hakkında 4 Ağustos tarihinde ihtiyati tedbir çıkmasına rağmen Hollanda menşeili Alp Center’a ait taşıyıcıların bilinmeyen sebeplerden dolayı yoluna devam etmesinin suç olduğu belirtildi.
Mahkeme kararına rağmen yola çıktı
Brezilya donanmasında hurdaya çıktıktan sonra açık artırmada yaklaşık 2 milyon dolara Sök Denizcilik tarafından satın alınan ve bünyesinde asbest ve toksik kimyasal madde barındırdığı için Türkiye’de de tartışmalara neden olan Nae Sao Paulo adlı eski uçak gemisinin Brezilya’ya geri iade edilmesi için çabalar artıyor.
Rio de Janeiro 16. Federal Mahkemesi’nin 4 Ağustos'ta yerel saatle 15:44’te gemiye ihtiyati tedbir kararı aldığı günün sabahında yola çıkan ve 5 Ağustos’ta Brezilya karasularının dışına çıkan tartışmalı gemi, ülke sınırlarını terk ettiği için müdahale edilerek Güney Amerika ülkesine geri götürülememişti.
Davayı açan Sao Paulo Foch Ensitüsü Direktörü Emerson Miura aralarında Türkiye’nin Brezilya Büyükelçiliği de olmak üzere konuyla ilgili kurum ve kuruluşlara bir mektup gönderdi. VOA Türkçe’ye konuşan Miura, Türkiye hükümetinin Sök Denizcilik tarafından hazırlatılan rapora gözü kapalı bir şekilde inanmasının kendi ayağına kurşun sıkmak anlamına gelebileceğini iddia ediyor.
"Geminin Rio de Janeiro limanına iadesi isteniyor"
Foch Enstitüsü imzasıyla gönderilen mektupta gemi hakkında 4 Ağustos tarihinde ihtiyati tedbir çıkmasına rağmen Hollanda menşeili Alp Center’a ait taşıyıcıların bilinmeyen sebeplerden dolayı yoluna devam etmesinin suç olduğu iddia ediliyor. Mektupta, federal mahkemenin 4 Ağustos’ta yani gemi henüz Brezilya karasularındayken hakkında ihtiyati tedbir kararı çıkarılmasına rağmen Hollanda bayrağı taşıyan Alp Center (IMO: 9398541) römorkörü tarafından çekilen geminin yoluna devam etmesinin mahkeme kararının açıktan ihlali olduğu görüşü dile getiriliyor.
Nae Sao Paulo’nun gövdesinin Basel Sözleşmesi’ne aykırı bir şekilde asbest içerdiği belirtilen raporda ayrıca devam eden kamu davasında başka usulsüzlüklerin de ele alındığına dikkat çekiliyor ve geminin Rio de Janeiro limanına iadesi isteniyor.
"Gemi yol çıkmıştı"
Sök Denizcilik ise Rio de Janeiro Liman Kaptanlığı'nın federal mahkemeye gönderdiği 5 Ağustos tarihli e-postadan bir bölüm yayınladı. Liman Kaptanlığı e-postada emrin 5 Ağustos’ta alındığını ve emir alındığında geminin Brezilya karasularını terk etmiş olduğunu söylüyor.
Sök Denizcilik’in Foch Enstitüsü’ne gönderdiği yanıtta Emerson Miura'nın iddialarının asılsız olduğu, Brezilyalı ve Türk yetkililerin ihracat ve ithalat izni vermelerinin nedeninin ulusal ve uluslararası mevzuata tam olarak uyulması olduğu ifade ediliyor.
"Gemiyi Türk karasularına ulaşmadan durdurulabilme ihtimalimizin olduğuna inanıyoruz”
Miura, Türkiye hükümetinin Sök Denizcilik’in ilgili kurumlara sunduğu rapordan kuşku duyması gerektiğini, aşırı güvenin adeta kendi ayağına sıkmak anlamına gelebileceğini iddia ediyor.
Miura “Türk makamları bölge halkının tüm itirazlarına rağmen geminin Türkiye’ye girmesine izin verecek gibi duruyor ancak hükümet bu kararın dönüşü olmayan sorunlar yaratabileceğini de hesaplamalı. Gemiyi Türk karasularına ulaşmadan durdurulabilme ihtimalimizin olduğuna inanıyoruz” diye konuştu.
"Gemiye müdahaleyi dilerse Hollanda devleti yapabilir”
Piri Reis Üniversitesi Milletlerararası Hukuk Anabilim Dalı Başkanı Sevda Keskin, “Nae Sao Paulo gemisini taşıyan firma, gemi hakkındaki ihtiyati tedbir kararı kendilerine tebliğ edilmesine rağmen yola devam etmişse, Brezilya hukukunu ihlal etmiş sayılır. Brezilyalı kurum ve kuruluşlar Basel Sözleşmesi’nin 10. maddesine dayanarak geminin kayıtlı olduğu Hollanda ve geminin geçeceği ülkelerden adli işbirliği talep edebilir” diyor.
Gemi şu anda uluslararası sularda olduğu için olası bir müdahale hakkına sahip olan tek ülkenin Hollanda olduğuna dikkat çeken Keskin, “Uluslararası deniz hukuku uyarınca açık denizlerde münhasıran bayrak devleti yetkilidir. Bu nedenle gemiye müdahaleyi dilerse Hollanda devleti yapabilir” diyor.
"Devletlerin işbirliği içinde olması gerekiyor"
Keskin “Gemi bir devletin karasularından geçerken kural olarak zararsız geçiş hakkına sahiptir. Brezilya’da başlayan yasal sürecin devam edebilmesi için devletlerin işbirliği içinde olması gerekiyor. Devletlerin gemiye müdahale hakkının olması için de geminin geçişinin kıyı devletine zarar vermesi veya (yakıt ikmali veya benzeri sebeplerden dolayı durması gibi ) geçişle alakalı olmayan bir eylemde bulunması gerekiyor” diye konuştu.
Geminin Türkiye’ye Akdeniz’den taşınmak istenmesi durumunda Nae Sao Paulo önce Cebelitarık Boğazı’nın kontrolünü elinde bulunduran İngiltere, Fas ve İspanya sonrasında da diğer Akdeniz devletlerinin münhasır ekonomik bölgelerinden geçecek.
