CHP Eskişehir Milletvekili Utku Çakırözer’in basın özgürlüğü raporuna göre 60 gazeteci eylül ayında hâkim karşısına çıkarken, 30 günün 10’unda televizyon ekranları karartıldı. Raporda, TBMM kapanmadan çıkarılan dijital mecralara yönelik kısıtlamalar içeren kanunun uygulamaya girmesiyle, siyasetçilerin kendileriyle ilgili yolsuzluk, taciz, tecavüz, torpil iddialarını konu alan haberlere yönelik ‘içerik kaldırma’ talepleri ve bu yönde alınan kararlara dikkat çekildi.
CHP’nin gazeteci kökenli Eskişehir Milletvekili Utku Çakırözer, Eylül ayı Basın Özgürlüğü Raporu’nu TBMM’de düzenlediği basın toplantısıyla açıkladı. Raporda dikkat çeken başlıklar şunlar oldu:
Farklı şehirlerde 60’ın üzerinde gazeteci yeni başlayan ya da sürmekte olan davalarda hakim karşısına çıktı. Duruşmaların önemli bölümü ertelenirken, 14 gazeteci için toplamda 54 yıl hapis cezası istendi. 2 gazeteci tutuklandı, 6 gazeteci gözaltına alındı. Aralarında Tele1 Genel Yayın Yönetmeni Merdan Yanardağ ve gazeteci Alican Uludağ’ın da yer aldığı çok sayıda gazeteci hakkında haber, yazı ve sosyal medya paylaşımları nedeniyle suç duyurusunda bulunuldu, soruşturmalar açıldı.
Bir ayda 10 gün karartma
Tele 1 ve Halk TV RTÜK kararlarıyla 5’er gün karartıldı. Ayrıca Meltem Tv, Haber Global, Meltem Tv, Tele1 ve FoxTv’ye idari para cezaları verdi. Çakırözer, “Televizyon ekranlarının 1 ay içinde 10 gün boyunca karartılması sansürdür. Bu ceza basın kuruluşlarının ve gazetecilerin basın ve ifade özgürlüğünü engellerken, halkın da haber alma hakkını elinden almakta. Gerçekleri öğrenme, haber alma hakkımıza yapılan bir darbedir. RTÜK artık televizyon kanalları, gazeteler ve gazeteciler üzerindeki iktidar sopalığından artık vazgeçmelidir” dedi.
Siyasetçilerden içerik kaldırma talebi
Eylül ayında internet sitelerine ve dijital mecralardaki haberlere yönelik erişim yasakları sürerken, TBMM’den Temmuz sonunda çıkan dijital mecralar düzenlemesi kapsamında içerik kaldırma talepleri de artık basın kuruluşları tarafından yerine getirilmeye başlandı. Özellikle siyasetçilerin kendileriyle ilgili yolsuzluk, taciz, tecavüz, torpil iddialarını konu alan haberlere yönelik ‘içerik kaldırma’ taleplerindeki artışa raporda dikkat çekildi.
İfade Özgürlüğü Derneği’nin ‘EngelliWeb’ raporlarına göre, ‘Okul yapılması şartıyla bağışlanan arazinin Medipol hastanesine devri’ hakkındaki Birgün, Cumhuriyet ve Yeniçağ’da yapılan haberler, Bahçelievler Belediyesi’nin gıda ihalesinin siyasetçilerle bağına ilişkin BirGün’de yer alan haber, Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan'ın eşi Emine Erdoğan’ın 50 bin dolarlık Hermes marka çantası ile ilgili haberler hakkında erişim engelleme kararlarının yanı sıra bu kararlara ilişkin erişim engelleme kararı haberleri de engellendi. Covid-19 test kiti üreten şirket ve sahibinin siyasi bağlantılarına ilişkin Cumhuriyet’in haberine de erişim engeli getirildi.
FinCEN belgelerine erişim engeli
Tüm dünyada yüzlerce gazetecinin ortaya çıkardığı yolsuzluk haberlerinin Türkiye’de erişimine engel getirildi. Ülkeler arasındaki kara para trafiği ve bankaların bu trafikteki rolünü ortaya çıkaran ABD Hazinesi’ne bağlı Mali Suçları Araştırma Ağı’na (FinCEN) ait belgelerin Türkiye ile ilgili bölümlerini yayımlayan DW Türkçe, TELE1 ve Courthouse News Service’e erişim engeli getirildi. Çakırözer, “Tüm dünyanın konuştuğu skandalı Türkiye’de konuşamaz hale geldik. Bu da Türkiye’nin demokrasinin, hukuk devletinin ve yolsuzlukları sorgulama yeteneğinin ne kadar düşük olduğunu ortala koymakta” dedi.
"İçerik kaldırma talepleri, sosyal medya ağ sağlayıcılarından da istenecek"
Çakırözer internet sitelerine yönelik içerik kaldırma ve erişim engelleme taleplerinin 1 Ekim itibariyle sosyal medyaya da yöneleceğini belirterek şunları söyledi: “Şu anda haber sitelerine yönelik bu keyfi erişim engelleme ve içerik kaldırma talepleri 1 Ekim itibariyle yani yarından itibaran sosyal medya ağ sağlayıcılarından da istenecek. Facebook, Twitter, Instagram gibi sosyal medya platformları kanunda getirilen şartları kabul ettiklerinde milyonlarca yurttaşın ifade özgürlüğü elinden alınacak. Artık yurttaşların sosyal medyadaki en doğal, günlük paylaşımlarına da baskı, sansür yasaklama getirilecek. İnsanlar artık düşüncelerini paylaşmaktan korkar hale gelecek” dedi.
Gazeteciler, siyasilerin hedefinde
Gazeteciler yaptıkları haberler ve yazıları nedeniyle siyasiler tarafından hedefe kondu. Kocaeli’de 2 gazeteci siyasetçilerle ilgili cinsel istismar iddiası haberleri ardından tutuklandı. Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, OdaTV Haber Müdürü Barış Terkoğlu hakkında suç duyurusunda bulundu. T24 Yazarı ve Halk TV Programcısı Şirin Payzın bir başka siyasetçi tarafından sosyal medya üzerinden tehdit edildi. Fox Haber Sunucusu Fatih Portakal’ın 8 Eylül itibariyle izleyicilerine veda ettiğini de belirten Çakırözer, “Tek adam yönetiminin eleştirilerine tahammül edemediği gazetecilere uyguladığı baskılar sonucu gazetecilerin bu meslekten uzaklaşmak zorunda kalması gazetecilik ve ülkemiz adına kaygı vericidir” dedi.
Gazetecilere yönelik fiziksel şiddet de eylül ayında sürdü. Elazığ ve Diyarbakır’da yerel gazeteciler yaptıkları haberler nedeniyle saldırıya uğradı.
Libya'da hayatını kaybeden MİT mensubunun cenaze törenine ilişkin haber yaptıkları için aylarca tutuklu kalan Oda TV Genel Yayın yönetmeni Barış Pehlivan, OdaTV muhabiri Hülya Kılınç ve Yeniçağ yazarı Murat Ağırel, Yeni Yaşam gazetesi yöneticileri Ferhat Çelik ve Aydın Keser hakkında verilen hapis cezalarına da tepki gösteren Çakırözer, “Bu cezalar adaletsiz cezalardır. Gazeteciler suçsuzdur ve eninde sonunda beraat edecekler” dedi.
"Haber yapmak, Türkiye’de suç olmaktan çıkarılmalıdır"
Gazeteciler Müyyeser Yıldız ve İsmail Dükel hakkında hazırlanan iddianame ile iki gazeteci hakkında 5 yıl ile 17 yıl arasında hapis cezası istenmesini de eleştiren Çakırözer “Haber yaptılar, telefonda konuştular diye 17 yıla kadar hapis cezası kabul edilemez. İddianameyi kabul eden mahkeme bir an önce Müyesser Yıldız’ın tahliyesine karar vermeli, sonra da gazetecilerin beraatlerinin yolunu açmalıdır. Haber yapmak, eleştiride bulunmak artık Türkiye’de suç olmaktan çıkarılmalıdır” dedi.
Çakırözer, gazeteci ve yazar Ahmet Altan cezaevinde 4. yılını tamamladığını hatırlatarak, “Onunda iddianamesinde haber ve yorumlar dışında bir şey bulunmamakta. Derhal özgürlüğüne kavuşmalı” dedi.
"Berberoğlu ve yıpranma hakkı öncelik olmalı"
Çakırözer, Enis Berberoğlu hakkında Anayasa Mahkemesi’nin verdiği hak ihlali kararını hatırlatarak, Berberoğlu’nun bu karar sonrasında Meclis’teki görevine devam etmesi gerektiğini belirtti.
Gazetecilerin yıpranma hakkını da hatırlatan Çakırözer, “Gazeteci meslektaşlarım zor şartlar altında halkın haber alma hakkı için mücadele veriyor. Gazeteciler için Meclis’te verdiğimiz kanun teklifimiz bekliyor. Buradan tüm siyasi partilere bir kez daha destek çağrısında bulunuyorum. Meclis açılır açılmaz gazetecilerin yıpranma hakkına ilişkin düzenleme TBMM Genel Kurulu’na getirilmelidir” dedi.
"İstihbaratçı rolüne soyunmadan önce, mevcut görevlerini yerine getirmeli"
Çakırözer, eylül ayında Resmi Gazete’de yayınlanan Cumhurbaşkanlığı Kararnamesiyle Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı bünyesinde Stratejik İletişim ve Kriz Yönetimi Dairesi Başkanlığı kurulması ve İletişim Başkanlığı’nın yetki alanlarının genişletilmesine ilişkin değerlendirmelerde de bulunarak, “ İletişim Başkanlığı, diplomat ve istihbaratçı rolüne soyunmadan önce, mevcut görevlerini eksiksiz yerine getirmelidir. İlle de Türkiye’nin algısı üzerine çalışmak istiyorsa, ülkede basın özgürlüğünün tam ve eksiksiz hayata geçmesine katkı sağlamalı. Basın kuruluşlarının baskı, sansür ve ambargolar olmaksızın halkın haber alma hakkı için hür bir ortamda çalışmasını sağlamalıdır” diye konuştu.
