Denge ve Denetleme Ağı: Yeni sistem 'hiper-başkanlık' sistemine dönüşmüştür

Türkiye'de 294 sivil toplum örgütünden oluşan Denge ve Denetleme Ağı, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi hakkında bir rapor hazırladı. Raporda yürütmenin yasama üzerinde giderek artan etkisine dikkat çekilirken, Meclis'in işlevsizleştirildiği ve 'hiper başkanlık' sisteminin ortaya çıktığı ifade edildi.

Raporda, Siyasi Partiler Kanunu’nda parti içi demokrasiyi güçlendirici reformlar yapılmadıkça, Partili Cumhurbaşkanlığı’nın yürütmenin yasama üzerindeki etkisini derinleştireceği ifade edildi. Raporda, yasama ve yürütme arasında demokratik denge ve denetleme ilişkisinin kurulamadığı, yeni sistemin giderek bir hiper-başkanlık sistemine dönüştüğü tespiti de yapıldı.

"Meclis işlevsizleştirildi"

Dünyadaki demokratik başkanlık sitemleri ile Türkiye’deki sistem arasındaki farklara dikkat çekilen raporda, “Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi, yürütmenin yetki alanının yasama alanını da kontrol edecek şekilde aşırı ölçüde genişlediği ve sert kuvvetler ayrılığı prensibinin yürütme lehine bozulduğu bir sistem olarak işlemektedir” ifadeleri yer aldı.

Öte yandan yürütme aşırı güçlenirken, TBMM’nin hem yasa yapma hem de denetim yönünden işlevsizleşmesinin sistem tartışmalarını beraberinde getirdiği belirtilen rapora göre, muhalefetin “Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem” önerilerinin uzun bir süre daha gündemdeki yerini koruyacağı ifade ediliyor.

Raporda yer alan bazı tespitler şöyle:

-TBMM’nin elindeki denetleme araçları incelendiğinde, yasama erkinin yürütmeyi etkin denetimi oldukça zorlaştırılmıştır.

-Milletvekillerine verilmiş olan cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlara yazılı soru mekanizması sağlıklı işlememiştir. Bunda temel etken, soruların cevaplanmaması durumunda ilgili bakan ya da yardımcılara herhangi bir yaptırım tanımlanmamış olmasıdır.

-Meclis soruşturması gibi mekanizmalar, yüksek nitelikli çoğunluk kararına bağlanması nedeniyle işlevsiz kalmıştır.