"Ülkemizde doğa koruma faaliyetlerinin düzgün ve sağlam temelli olması için resmi kurumlarla çalışmak gerekliliğine inanıyoruz. Bu noktada STK ve resmi kurumlar arasındaki bağın çok önemli olduğuna inanıyoruz."
"Öte yandan vatandaşın hassasiyeti üst seviyede olduğu için, ilgili bakanlıklar bu konuda hemen aksiyon aldılar ve Mileyha'nın ve sulak alanın temizlenmesine hemen başlandı. Bizler de hem üniversitemiz hem de derneğimiz üzerinden ilgili bakanlık, kurum ve belediyelerle diyalog halindeyiz."
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakan Yardımcısı Mehmet Emin Birpınar duruma müdahale edildiğini, belediyelerin uyarıldığını Twitter üzerinden duyurdu ve doğaseverlere teşekkür etti.
Sosyal medyada bir soru üzerine "(Bölgedeki) Atık aktarma ve ayrıştırma istasyonu depremde ağır hasarlı kullanılamıyor" diyen Birpınar "Depremden çıkan hafriyat atıkları için büyük sızdırmaz alanlar üzerinde çalışıyoruz. Sulak alana kesinlikle dökülmeyecek. İçiniz rahat olsun. İlk günden bugüne kadar Hatay’dayız. Duyduğunuz bildiğiniz aksilikleri bize iletmeye devam edin" diye sürdürdü.
Mevzuat ne diyor, yetkili kim?
İnşaat molozları ve çöplerin ne tür alanlara dökülebileceği, nasıl geri dönüştürülebileceği ve bu işlerden kimlerin sorumlu olduğu "Hafriyat Toprağı, inşaat ve yıkıntı atıklarının kontrolü yönetmeliği" başlıklı bir yönetmelikte düzenleniyor.
2004 tarihli yönetmeliğe göre inşaat ve yıkıntı atıklarının, belediyelerin veya bölgenin en kıdemli mülki amirinin gösterdiği ve izin verdiği geri kazanım ve depolama tesisleri dışında denizlere, göllere, akarsulara veya herhangi bir yere dökülmesi yasak.
Ayrıca her durumda bu tür atıkların en aza indirilmesi, içindeki zararlı maddelerin bertaraf edilmesi, geri dönüşümü yapılarak yetkililerin göstereceği yerlere atılması gerekiyor.
Deprem bölgesinden BBC Türkçe'nin sorularını yazılı olarak yanıtlayan Bakan Yardımcısı Birpınar, enkazlar konusunda AFAD tarafından yayımlanan Türkiye Afet Müdahale Planı'nda, enkaz kaldırma konusunda yetkilendirilen "Afet Enkaz Kaldırma Çalışma Grubu” adlı yapılanmanın sorumlu olduğunu söyledi ve görevlerini şöyle sıraladı:
- Enkaz döküm alanlarını belirlemek,
- Arama ve kurtarma çalışmaları bittikten sonra bina, tesisler ve çevredeki enkazın kaldırılmasını sağlamak,
- Yıkılması gereken hasarlı binaların yıkılması, yıktırılması ve enkazın kaldırılmasını sağlamak.
Peki enkaz kaldırmadan sorumlu yapılanmada kimler yer alıyor? Bakan Yardımcısı Mehmet Emin Birpınar bu sorumuzu şöyle yanıtladı:
"Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği'ne göre depremler sonucunda oluşan yıkıntı atıklarının yönetiminden, mahallin en büyük mülki amirinin başkanlığında oluşturulacak Kriz Merkezi sorumlu olup, mahallin en büyük mülki amirinin başkanlığında yıkıntı atıklarının depolanacağı alan belirlenmektedir.
Bakan Yardımcısı Birpınar bu kararlar alınırken nelere dikkat edileceğinin de belli olduğunu anlatıyor:
"Bu alanlar belirlenirken, sahanın topoğrafyası ve jeolojisi dikkate alınmakta, tarım amaçlı kullanılan arazilerde, içme, sulama ve kullanma suları rezervuarlarında, taşkın riskinin yüksek olduğu yerlerde, yağmur sularının akışını engelleyecek vadilerde veya dere yataklarında, heyelan, çığ ve erozyon bölgelerinde olmamasına dikkat edilmektedir.
"Taşocağı vb. zeminin bozulduğu yerlerde de izin alınmak suretiyle bu atıklar depolanabilir."
Yönetmelik Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı'na da bu konularda bilgi verilmesini öngörülüyor.
Bakan Yardımcısı Birpınar, Hatay Milleyha Kuş Cenneti'ne dökülen atıklar konusuna müdahale ettiklerini açıkladıktan sonra sosyal medya üzerinden, hatalı ve yönetmeliğe aykırı uygulamalar konusunda herkesten uyarı beklediğini de bildirdi.
Asbest uyarısı
Molozlar konusunda bir uyarı ve çağrı da yine bölgede incelemelerini sürdüren Jeoloji Mühendisleri Odası'ndan (JMO) geldi.
JMO'nun açıklamasında deprem bölgesindeki kent yöneticilerine ve özel olarak da Kahramanmaraş Valiliği ve Büyükşehir Belediyesi'ne sesleniliyor:
"Acil olarak yıkıntı ve molozların Sır Barajının beslenme havzasına dökülmesini engellemeli, yıkıntı moloz döküm için yeni alanlar belirleyerek molozların buralara dökülmesini sağlamalıdırlar."
Jeoloji Mühendisleri Odası deprem danışma kurulu üyeleriyle birlikte bölgede incelemelerini sürdüren Oda Başkanı Hüseyin Alan'a ulaştık.
Kahramanmaraş ile ilgili gözlemlerini şöyle anlattı:
"İki gün önce Maraş bölgesinde deprem hasarını yerinde incelemek için yaptığımız gözlem esnasında molozların hemen kente giriş yönünde, sağ tarafta bir alan var, -aynı zamanda Sır Barajı'nın beslenme alanı içerisinde kalıyor- oraya döküldüğünü gördük ve toplumla bu görüntüyü çekerek de paylaştık. Yetkilileri de göreve davet ettik.
"Enkaz kaldırma süreçlerinin yönetimi gerektiği gibi yapılmadığını gördük. Başlangıç aşamasındayken yeniden organize edilmesini istedik. Aksi takdirde toplum önümüzdeki dönemde asbest kaynaklı sağlık sorunlarıyla karşı karşıya kalabilir" diyor.
Alan'ın en büyük kaygısı molozlardaki asbestli atıkların yaratacağı sorunlar:
"Binaların bir çoğu çok eski ve bir kısmı yapılırken asbest kaynaklı bir kısım yapı malzemeleri kullanıldığı görülüyor. Biz bu moloz atıklarının mutlaka geçirimsiz alanlar ve mutlaka toplum sağlığını etkilemeyecek bölgelere dökülmesi gerektiğine ilişkin topluma açık uyarı yaptık."
Hüseyin Alan, "Maraş'ta Büyükşehir Belediyesi İmar ve Bayındırlık Komisyonu Başkanı Hanifi Toptaş beni aradı, dün bu uyarımızı ona da söyledim. Ama bir tedbir alıp almadığı konusunda bilgi sahibi değilim" diye ekliyor.
Hatay Milleyha Kuş Cenneti'ne dökülen molozlar konusuna müdahil olan Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakan Yardımcısı Mehmet Emin Birpınar'a Kahramanmaraş Sır Barajı havzasıyla ilgili uyarıyı duyup duymadığını sorduk.
Bakan Yardımcısı "Kahramanmaraş ilimizde enkaz kaldırma çalışmaları henüz başlamamıştır. Söz konusu çalışmalar başladığında yıkıntı atıklarının depolanması için il genelinde alanlar belirlenmiş olup bu alanların Sır Barajı'nı besleyen derelere herhangi bir kirlilik etkisi bulunmayacaktır" diye yanıtladı.
