Ayşe Sayın-Ankara
DEVA Partisi Genel Başkanı Ali Babacan, partisinin "Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem" önerisini, Hukuk İşlerinden Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı Mustafa Yeneroğlu ile birlikte "demokrasiye geçiş eylem planı" başlığı altında açıkladı.
Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'nin Türkiye'de "demokratik gerileme süreci" başlattığını belirten Babacan, "çöküş sürecini"ni önlemek için Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem önerisini hazırladıklarını söyledi.
Babacan'ın toplumun tüm kesimlerine eşit uzaklıkta olması için "partili cumhurbaşkanlığı sistemine son vereceklerini" açıkladığı Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem önerisinde, cumhurbaşkanının 7 yıllığına bir dönem için seçilmesi, öngörülüyor.
CHP, İYİ Parti, Gelecek Partisi'nin ardından DEVA Partisi de Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem önerisini de kamuoyuyla paylaştı.
Parlamenter sistem öneren 6 muhalefet partisinin temsilcilerinin katılımıyla TBMM'de yarın yapılacak üçüncü görüşme öncesinde partisinin önerisini kamuoyuna açıklayan Babacan, geçen Aralık ayında sistem çalışmasını tamamladıklarını söyledi.
'Türkiye karanlık bir girdaba sürükledi'
Ali Babacan "taraflı" cumhurbaşkanlığı sisteminin Türkiye'yi, darbe, muhtıra dönemlerinde olduğu gibi "gece yarısı alınan kararlarla" karanlık bir girdaba sürüklediğini, yürütmenin yargı ve yasama üzerinde "fiili vesayet" kurduğunu söyledi.
Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'ni "demokratik gerileme süreci" başlattığını savunan Babacan, bunun "çöküş süreci"ne dönmesini engellemek için "demokrasiye geçiş eylem planı"nı hazırladıklarını anlattı.
Demokrasiyi, bütün kurum ve kuralları ile yaşatan kuvvetler ayrılığının sağlandığı, denge ve denetleme mekanizmalarını güçlendiren bir model önerdiklerini belirten Babacan, "kağıt üzerinde parlamenter sistem olan" geçmişteki "tekçi, merkeziyetçi, vesayetçi" sisteme dönüşü ise "ellerinin tersiyle ittiklerini" vurguladı.
Sadece Meclis'in değil, yargı ve yürütmenin de güçlendirildiği bir sistem önerdiklerini belirten Babacan, partili cumhurbaşkanlığı sistemine de son vereceklerini söyledi:
"Gazi Meclisimizi ayağa kaldıracağız. Taraflı cumhurbaşkanlığı sisteminin önemsizleştirdiği Meclise itibarını iade edeceğiz, eskisinden de güçlü hale getireceğiz. Meclis'in yasama ve denetim yetkisini etkin hale getireceğiz. Kanun yapım sürecini demokratikleştireceğiz. Meclis'in bütçe hakkını teminat altına alacağız, meclisteki demokratik temsili güçlendireceğiz. Yasamayı güçlendirirken, yürütmeyi de zayıflatmayacağız. Yürütmenin de güçlü olmasını sağlayacağız. İstikrarlı bir yönetim sağlamak amacıyla cumhurbaşkanı, başbakan ve bakanlardan oluşan bir yürütme organı oluşturacağız. Yürütmeye dair icrai yetkilerin bakanlar kurulu tarafından kullanılmasını sağlayacağız. Cumhurbaşkanını temsili yetkilerle donatacağız. Cumhurbaşkanının toplumun her kesimine eşit yakınlıkta olmasını sağlamak amacıyla partili cumhurbaşkanlığı uygulamasına son vereceğiz."
'Basın özgürlüğü güvence altına alınacak'
Genel Başkan Yardımcısı Yeneroğlu'nun ayrıntılarını açıkladığı DEVA Partisi'nin Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem önerisinde yer öngörülen temel düzenlemeler şöyle:
- Basın özgürlüğü güvence altına alınacak, önündeki tüm engeller kaldırılacak. Medyanın tekelleşmesi engellenecek. Anadolu Ajansı ve TRT, tarafsız doğru haber verecek şekilde yeniden yapılandırılacak. Yerel radyo, televizyon, basının yanı sıra internet medyası da desteklenecek. Radyo Televizyon Üst Kurulu bağımsız hale getirilecek. Sivil toplum örgütlerinin üzerindeki baskılar kaldırılarak kuruluş amaçları doğrultusunda faaliyet göstermeleri sağlanacak.
'Cumhurbaşkanın veto yetkisine son verilecek, seçim barajı düşürülecek'
- Meclis asli işlevini yerine getirmek için gerekli yetkilerle donatılacak. Torba kanun uygulaması ve cumhurbaşkanının veto yetkisine son verilecek. Teklif ve tasarıların komisyonlarda görüşülmesi esnasında sivil toplum, meslek kuruluşları ve uzman görüşünün alınması zorunlu olacak.
- Gensoru, hükümette istikrarsızlığa yol açmayacak şekilde yeniden düzenlenecek. Yazılı soru önergesin, süresinde yanıt verme zorunluluğu getirilecek. İçtüzükte katılımcılığı ön plana çıkaracak düzenlemeler yapılacak. Meclis'in bütçe hakkını teminat alan, yürütmenin hesap vermesi ve denetlenmesi için düzenleme yapılacak.
- Meclis'in temsil gücünü artırmak için seçim barajı düşürülecek. Kadın, engelli ve gençlerin Meclis'te daha adil temsil edilebilmesi için kota zorunluluğu getirilecek.
- Siyasi partilerin finansmanının ve seçim kampanyasında kullanacakları bütçenin denetlenmesi ve şeffaf olması sağlanacak. Hazine yardımının daha adil olarak dağıtılması için düzenleme yapılacak. Siyasette şeffaflığı sağlamak için "Siyasi Etik Kanunu çıkarılacak".
'Cumhurbaşkanı tarafsız ve partiler üstü olacak'
- Temsili yetkilere sahip cumhurbaşkanı ile asıl yetkilere sahip Bakanlar Kurulu'ndan oluşan bir yürütme organı oluşturulacak. Cumhurbaşkanı tarafsız ve partiler üstü olarak hakem rolünü üstlenecek. Ayrıca kriz halinde devletin, milletin birliğini temsil edecek, uzlaştırma görevi üstlenecek.
- Cumhurbaşkanının toplumun farklı kesimlerine eşit ve tarafsızlığını sağlamak için 1 dönem ve 7 yıl esasına göre seçilmesi sağlanacak.
- Ülkenin güçsüz ve istikrarsız hükümetlerle karşı karşıya bırakılmaması için hükümetlerin kurulması kolaylaştırılacak, düşürülmesi zorlaştırılacak. Bakanlara daha çok yetki ve sorumluluk verilecek.
'Kayyuma son verilecek, geçici uzaklaştırmaya yargı denetimi sağlanacak'
- Kamu görevlerine alınmada yazılı sınava itibar edilecek, mülakat uygulamasına son verilecek.
- Yerel yönetimler güçlendirilecek. Kayyum uygulamasına son verilecek. Yerel yönetimlerin seçilmiş organlarının geçici olarak görevden alınmaları kararında yetkinin yargı organında olmasını sağlanacak. Geçici olarak görevden alınma kararlarında İçişleri Bakanı tarafından yapılacak başvuruların Danıştay tarafından karara bağlanacak. Bu kararın verilmesi halinde seçilmiş belediye başkanı göreve dönene kadar veya seçimlere kadar başkana vekâlet edecek kişinin belediye meclislerince belirlenmesini esas alınacak.
- Yargının tarafsızlığı ve bağımsızlığının teminat altına alınacak. Hakimler ve Savcılar Kurulu, Hakimler Yüksek Kurulu ve Savcılar Yüksek Kurulu olmak üzere ikiye ayrılacak, üyelerinin en az yarısı TBMM tarafından seçilecek.
- Anayasa Mahkemesi üyelerinin de en az yarısının Meclis tarafından nitelikli çoğunlukla seçilmesi sağlanacak. Hakimler, Savcılar Yüksek Kurulları ve Anayasa Mahkemesi'inn TBMM tarafından seçilecek adayları kamuya açık mülakata tabii tutulacak.
- Anayasa Mahkemesi'nin etkinliğini artırmak için yetki ve görev alanları genişletilecek, bu kapsamda bireysel başvuru alanı genişletilecek.
'Çoklu baro sistemine son verilecek'
- Sayıştay denetiminin kapsamı genişletilecek. Üyelerinin tamamının TBMM tarafından nitelikli çoğunlukla seçilmesi sağlanacak.
- Savunmanın özgür ve bağımsız şekilde yerine getirilmesi için avukatlara anayasal güvence sağlanacak. Çoklu baro modeline son verilecek. Barolar ve Türkiye Barolar Birliği seçimlerinde temsilde adalet ilkesinin sağlanmasına dönük düzenleme yapılacak.
