Celal Sönmez / Londra, 23 Şubat (DHA) - Şanlıurfa\'da dünyanın en eski anıtsal tapınağı olarak kabul edilen Göbeklitepe Arkeolojik Alanı\'ndaki kazıların Koordinatörü Dr. Lee Clare, bölgedeki kazılarda elde edilen bulguların insanlık tarihini anlamada çok önemli verileri ortaya koyduğuna işaret ederek, \"\"Tüm bu nedenlerle Göbekli Tepe bize insanoğlunun gecesini anlatma da çok büyük bir önem kazanıyor\" dedi.
Britanya Türk Kadınları Derneği’nin Londra’da düzenlediği toplantıda, UNESCO dünya kültür mirası adayı, Göbekli Tepe konuşuldu. Türkiye Londra Büyükelçisi eşi Sefire Esma Bilgiç ve Britanya Türk Kadınları Derneği (BTKD) Başkanı Maviş Fuchs\'un ev sahipliğinde gerçekleştirilen sunumda, Göbekli Tepe’nin keşfiyle insanlık tarihi, tarımın başlaması, yerleşik hayata geçişle ilgili ortaya çıkan bulguların, tarihi yeniden yazarken, medeniyetin başlangıcının da sorgulanmasına yol açtığının altı çizildi.
Bilgiç ve Fuchs\'un açış konuşmalarının ardından sözü alan Dr. Lee Clare’de Göbekli Tepe’nin daha çok suprizlerle dolu olduğuna dikkat çekti. Yaklaşık iki saat süren konferansta Göbekli Tepe’yi görseller eşliğinde anlatan Dr. Clare, şöyle konuştu:
\"Fikir alışverişi yapılan, ritüellerin yansıra insanların tanışıp, kaynaştığı bir mekan\"
\"Göbekli Tepe’nin sadece toplanma yeri değil ayni zamanda bir yerleşim yeri de olabilcegini, düşünüyoruz.
\"Sütunlardaki çizimler, yapıların büyüklüğü, ortadaki iki büyük sütunun insan şeklinde olmasının daha derin anlamları olduğunu düşünüyoruz.
\"Sosyal bir oluşumun yer aldığı, fikir alışverişi yapılan, ritüellerin yansıra insanların tanışıp, kaynaştığı bir mekan da olabilir.
\"Bildiğiniz gibi dünyanın ilk tapınağı olarak görülüyor. Tapınak, bir kurum olduğundan rahip, organize bir din, tapınak ekonomisi gerektirir.
\"Tabii bu tür şeyler için çok erken bir çağdan bahsediyoruz. Bu yapılanmayı birden çok fonksiyonlu olarak görmek daha doğru olur.
\"Topografyaya bakıldığında da çok korunaklı bir bölge olduğu görülüyor\"
\"Göbekli Tepe’yi bölgede yaşayan toplulukların yerel bir toplanma merkezi olarak da görmeliyiz, konum itibariyle de çok özel.
\"Bölgeye çok hâkim bir pozisyonu var. Savunması çok kolay; topografyaya bakıldığında da çok korunaklı bir bölge olduğu görülüyor.
\"Uzmanlar, Göbekli Tepe’de mezarların olabileceği, kazılar derinleştikçe kemik kalıntıları bulunacağını düşünürken, şimdiye kadar yapılan kazılarda parçalanmış insan kalıntıları çıktı.
\"Ana yapılarda hiçbir gömülme izi yok. Bu nedenle, ölülere nasıl muamele ettiklerine dair elimizde pek veri yok.
\"Gömü işleminden kısa bir sure sonra mezarları tekrar açıp, ceset çok bozulmamışsa, teşhir etmek ya da yeniden gömme töreni için özellikle kafatasının çıkarıldığını düşünüyoruz.
\"Boğa, ceylan, yabani keçi, domuz, tilki avlayıp, yabani buğday tüketiyorlardı\"
\"Bazı kafataslarının üzerinde derin yaraların açıldığını da bulduk. Kafatası çok önemli bu dönemde, muhtemelen oradan ip geçirip, asıp kafataslarını sergiliyorlardı.
\"Avcı bir toplum olduklarını biliyoruz; evcilleştirilmiş hayvanları ve ehlileştirilmiş tohumları yoktu.
\"Boğa, ceylan, yabani keçi, domuz, tilki avlayıp, yabani buğday tüketiyorlardı.
\"Tasların üzerindeki resimlerde, yılan, böcek, tilki, ördek ve kuşlar görüyorsunuz.
\"Oldukça gelişmiş ve derinlik kazanmış bir inanç sistemine sahip olan avcı-toplayıcı gruplar açısından önemli bir merkezidir.
\"Dikili taşlardaki çizimlerde toplum olarak yasadıkları dönüşümü anlatmış olabilecekleri bir anlatım var.
\"Nüfus artışı, toprağa sahip olma fikri ve yol açtığı çatışmalar, eşit olmayan mal ve mülk dengesi, toplumdaki hiyerarşik çatışmayı da meydana getirmiş olabilir.
\"Anıtlar aynı zamanda bir topluluk kimliğini ortaya koyuyor\"
\"Tüm bu nedenlerle Göbekli Tepe bize insanoğlunun gecesini anlatma da çok büyük bir önem kazanıyor.
\"Burası sadece ayinle ilgili merkezi değil, bu anıtlar aynı zamanda bir topluluk kimliğini ortaya koyuyor.
\"Toplumda yaşanan tüm bu değişimler insanlar arası iliksiyi daha da samimi hale getrimim olabilir.
\"Erkek egemen bir bölgeden bahsediyoruz; hem erkek hem hayvan figürlerinin çoğu erkek, cinsel organları belirgin. İnsan figürleri biyolojik açıdan bugünkü insanlarla aynılar.
\"Bir tane kadın figürü var bacakları açık bir figür, büyük ihtimalle doğum anını anlatıyor, yapının üst kısımlarında bir noktada.
\"Figürlerde bazılarının kafaları kesik, bazılarının ellerini koydukları pozisyon farklı, bu bir ritüeli betimliyor olabilir.\"
Şanlıurfa Örencik köyü yakınlarındaki kazılar 1995 yılından bu yana sürüyor
Şanlıurfa kent merkezinin 18 kilometre kuzeydoğusunda, Örencik Köyü yakınlarında bulunan Göbeklitepe Arkeolojik Alanı, 1963 yılında, İstanbul ve Chicago Üniversitelerinin ortaklığıyla gerçekleştirilen bir yüzey araştırması sırasında keşfedildi. Göbekli Tepe’de Şanlıurfa Müzesi ve Alman Arkeoloji Enstitüsü tarafından ortaklasa yürütülen kazılar 1995’ten bu yana sürdürülüyor. (Fotoğraflı)
