Everest Dağı, artan sayıda dağcının atıklarını toplamaması nedeniyle çöplük alanına dönüştü. 8488 metre yüksekliğindeki dağın temizlenmesi için çalışmalarda bulunan dağcılar ise tehlikeli bir görev üstlendi.
Dört aydır Everest Dağı tırmanışına hazırlanan 34 yaşındaki Deepak Baijal, Batı Hindistan'ın Jaipur kentindeki evinde tırmanış için gereken ipleri, kayışları ve diğer dağcılık ekipmanını tırmanma çantasına koyuyor. Baijal gibi deneyimli bir dağcının bile, dünyanın en yüksek zirvesine tırmanmak için titiz bir hazırlık yapması gerekiyor. Bu, Everest ana kampının ötesine ilk tırmanışı olacak. Everest Dağı "sinsi” olarak biliniyor. Şu ana kadar dağda yaklaşık 300 kişi öldü. Ancak Baijal'in hedefi belli: zirveye çıkmak. Baijal, "Dağların tanrısı Everest'i güzelliği, gizemi ve havası için seviyorum” diyor ve ekliyor: "Ama dünyanın en yüksek çöplüğü haline geldiğini bilmek beni çok üzüyor."
Baijal'in dünyanın en ünlü dağına olan saygısı, tırmanmak isteyen herkes tarafından paylaşılmıyor. Zirveye gerçekleştirilen ticari tırmanışların ve macera tatili arayışında olanların sayısı arttıkça daha fazla çöp atılıyor. 2018 yılında Himalaya zirvesine 800 kişi ulaştı ve bu bir rekor olarak tarihe geçti. Baijal, "Giderek daha fazla insanın dağa çıkmak istemesi dağı, gerçek dağcıların tırmanma alanı yerine hobi dağcıları için bir piknik noktası haline getiriyor" diyor.
Kar ve buz manzarası, 1953'te 8848 metrelik zirvesine ulaşan ilk insanlar Edmund Hillary ve Tenzing Norgay'ın ayak izlerini takip eden yaklaşık 5 bin dağcının bıraktığı çadırlar, boş oksijen depoları, tırmanma ekipmanı, yiyecek kapları ve insan dışkısı ile dolu. Durum o kadar kötüleşti ki Nepal hükümeti alarma geçti. Dağcılar ve ticari amaçlı tırmanma şirketleri şimdi çöpleri temizlemeye çalışıyorlar. Ve sorun sadece dağın Nepal tarafı ile sınırlı değil. Buranın yanı sıra, Tibet tarafındaki kampa da arabayla kolayca ulaşılıyor ve turist sayısı burada da son yıllarda oldukça arttı. Sonuç olarak, Çinli yetkililer Şubat ortasında çok sert bir adım attılar ve ana kampı tırmanma izni olan dağcılar dışında herkese kapattılar.
Temizleme operasyonu
Dawa Steven, Nepalli bir Şerpa, yani Everest'e çıkan dağcılara rehberlik ediyor ve bir girişimci olarak keşif şirketi Asian Trekking'i yönetiyor. Steven, şu ana kadar 18 farklı ülkeden 150'den fazla dağcıyı zirveye çıkarmış. 2007 yılında, dünyanın en yüksek zirvesine ilk kez ulaştığında Dawa, çöp yığınlarından fazlasıyla endişe duyduğunu söyleyerek, yamaçlardan çöp toplamak amacıyla Eco Everest Seferleri adında bir girişimde bulunmaya karar vermiş. 35 yaşındaki Dawa, bugüne kadar 18 bin 800 kilogram çöp topladıklarını söylüyor. Nepal hükümeti ticari amaçlarla çalışan şirketleri, zirveye çöp atmamaları konusunda bir depozito sistemi ile engellemeye çalışıyor. Bu sisteme göre şirketler, tırmanmaya başlamadan önce yaklaşık 4420 euroluk bir depozito yatırmak zorunda. Daha sonra yetkililer tarafından bu tırmanışın çevreye zarar vermediği onaylandığında, şirketler parayı geri alıyor.
Zirvenin temiz tutulması için her tırmanıcının en az sekiz kilo çöp geri getirmesi bekleniyor. Ancak Dawa yeni yasaların uygulanmadığını söylüyor. Bu nedenle kendisi, her bir müşterisine, geri getirdiği her bir kilo çöp için yaklaşık 100 rupi (0.77 Euro) ödüyor.
İçme suyundaki dışkı tehlikesi
Ayrıca çok insani bir atık sorununa çözümler bulan Dawa, insan dışkısının kimyasal yolla parçalandığı poşetler geliştirmiş. Sahiplerinin isimlerini taşıyan bu poşetlerin, Everest'ten dönüldüğünde dağcılar tarafından iade edilmesi gerekiyor. Bu atıklar doğada geride bırakılırsa, çok büyük problemler yaratabilir. Dağda bir insan dışkısına basma olasılığı tehlikelerin en ufağı. Asıl, bu dışkılarla, dağın etrafındaki yerleşimlere içme suyu sağlayan buzulların kirlenmesi bir tehlike. Bu soruna dikkat çeken Love Raj Singh, Everest zirvesine yedi kez ulaşan ilk Hint. Love Raj Singh, bu atıkların aynı zamanda, içme suyu elde etmek için kar eriten dağcıların da hasta olmasına sebep olabileceğini söyledi.
Buzların altındaki sürprizler
Dağlardaki iklim değişikliği diğer zorlukları da beraberinde getiriyor. Isınma, buzları eritiyor ve insanların Everest'e ilk yolculuklarını yapmaya başladığından beri biriken çöpleri açığa çıkarıyor. Şerpa Dawa, "Buzun altında ne olduğunu bilmiyoruz. Buzul hareket etmeye devam ediyor ve biz her yıl temizliyoruz ancak gelecek yıl alttan yeni çöp çıkıyor, böylece kimse tam olarak ne kadar çöp olduğunu söyleyemiyor" diyor. Buzların erimesiyle, zirveye giden yolun ne kadar tehlikeli olduğuna dair ürkütücü ve yürek kırıcı gerçekler yeniden ortaya çıkıyor: Ölen dağcıların cesetleri. Aşırı soğuk, şimdiye kadar ölenlerin vücutlarını korudu. Dawa, onları geri getirmenin devasa ve tehlikeli bir görev olduğunu ve bugüne kadar ekibi ile beraber dağdan beş ceset getirdiklerini söylüyor.
Hindukuş ve Himalaya dağları hakkındaki yeni bir rapor, buzulların çarpıcı biçimde eridiği ve karbondiyoksit emisyonlarının hızla kesilmemesi durumunda buzulların üçte ikisinin kaybolacağı sonucuna varıyor. Uluslararası Entegre Dağ Geliştirme Merkezi'nin araştırması, Everest'in Khumbu buzulunda yılda yaklaşık 20 metrelik bir gerileme olabileceğini ve bunun da çığ riskini arttırdığını saptadı.
Yorucu bir görev
"Her dağcı, mümkün olduğu kadar az yük taşımak ister", diyen Love Raj Singh, "Bu yükseklikte havadaki oksijen miktarı yüzde 30'a düşüyor, bu yüzden bir de çöp toplamak cidden zor bir iş" şeklinde konuşuyor. Ancak yine de bu görevi üstlenenler var. Singh, dağın temizlenmesini amaçlayan Hindistan Sınır Güvenliği ekibinin "Temiz Himalaya, temiz buzullar" kampanyasına liderlik ediyor. Ekibi, geçtiğimiz yıl yüksek irtifada bulunan kamplardan merkez kampa 700 kilo çöp getirmiş. Şerpa Dawa ise, zor ve tehlikeli olan bu görevde çalışmaya devam edeceğini söylüyor ve ekliyor: "Dağlarda olduğum sürece, temizlemeye devam edeceğim."
Jasvinder Sehgal
© Deutsche Welle Türkçe
