Fehmi Koru*
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın Birleşmiş Milletler Genel Kurulu için geldiği New York’ta gerçekleştirdiği ikili görüşmeler listesi bayağı kabarık; BM’de genel kurula hitabı dışında birkaç ayrı konuşma da yaptı Cumhurbaşkanı Erdoğan. Bu yönüyle ABD ziyareti başarılı geçmiş sayılabilir.
Küçük bir eksiklik dışında: Zirve vesilesiyle buraya kadar gelmişken ABD başkanı Donald Trump’la iki ülkeyi ve özellikle bölgeyi ilgilendiren dikenli konuları da görüşmeyi planlıyordu Cumhurbaşkanı Erdoğan; o görüşme şimdiye kadar yapılamadı.
Trump’ın da yüklü bir görüşme trafiği vardı, Bir de başına ‘görevden alınma’ işi çıktı; sebep herhalde bunlardır.
Zirveden iki fotoğraf
İkili BM’de devlet başkanlarına verilen resmi yemekte aynı masayı paylaşabilecekti; ancak Cumhurbaşkanı Erdoğan Mısır Devlet Başkanı Abdülfettah el-Sisi’nin de aynı masada yer aldığını öğrenince salonun kapısından dönmeyi tercih etti. Sisi’nin iki ötesinde Erdoğan’a ayrılmış sandalyenin gece boyu boş kaldığı anlaşılıyor.
Yine de bu ziyaretten tek kare boş sandalyeli o fotoğraf olmayacak; Donald Trump’ın zirveye katılan liderler ve eşlerini ağırladığı davetin çıkışında Donald-Melania Trump çifti ile Tayyip-Emine Erdoğan çiftini yan yana gösteren bir fotoğraf daha var.
O yemekte ikili görüşme oldu mu? Cumhurbaşkanlığı ve Beyaz Saray bu konuda şimdiye kadar bir açıklama yapmadı.
Keşke Trump’la iki ülkeyi ilgilendiren çeşitli konuların görüşüleceği bir buluşma yapılacağı türden bir beklenti en baştan oluşturulmasaydı. O kadar çaba, değişik liderlerle görüşmeler, değişik zeminlerde kalabalıklar karşısında irad edilen nutuklara rağmen, Trump’la Ayrıntılı bir görüşme olmaması bugünkü gündemi belirleyecek.
Beklentiyi doğuran iletişim hatası kimin eseri acaba?
Amerikalılar görüşülebileceği izlenimini verdiler de sözlerini tutmadılar mı?
Yoksa “Nasıl olsa görüşülür” diye boşu boşuna mı beklentiye sebep olundu?
Daha da önemlisi şu: Karşılıklı görüşmede Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın kritik konularda Trump’ı ikna edeceğine inanılıyordu; görüşme gerçekleşmeyince ikna zemini de kalmadı, şimdi o konular ne olacak?
Türkiye Suriye’de Fırat’ın doğusunda ABD’nin askerleriyle sebep olduğu oldu-bittiden memnun değildi; güvenli bölge, Şanlıurfa’da karargah, ortak devriye gibi konuların giderek güvenlik riski teşkil etmeye başladığı kanaati oluşmuştu ve Türkiye bu yüzden rahatsızdı. En son, “15 gün içerisinde ABD bizim çizgimize geldi geldi, eğer bir anlayış gösterilmezse biz tek başımıza bildiğimizi yapacağız” anlamına gelen bir meydan okumayı yine Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ağzından işitmiştik.
Yalnız biz değil, Amerikalılar başta olmak üzere konuya ilgi duyan her ülkeden insanlar da işitti.
Meydan okuma “Türkiye ne pahasına olursa olsun ordusuyla bir harekat yapacak” olarak yorumlandı.
Şimdi ne olacak?
Cumhurbaşkanı Erdoğan ülkeye döndüğünde 15 günlük süre dolmuş olacak; sınıra yığılmış askeri birlikler Fırat’ın doğu tarafına geçecekler mi?
Geçerlerse, o tarafta hem ABD’nin eğittiği SDF (Suriye Demokratik Güçleri) adını taşıyan büyük çapta PYD/YPG unsurlarından oluşan militanlar yanında Amerikan askerleri de bulunuyor. Bir çatışma çıkarsa NATO üyesi iki ülke karşı karşıya mı gelmiş olacak?
Yoksa, beklentilere rağmen New York’ta Trump’la görüşmenin gerçekleşmemesinin altında Washington’un da bu ihtimali ciddiye alması mı yatıyor? İki ülke karşı karşıya gelecekse ve ABD buna kendini hazırlamışsa, öncesinde Trump’ın Türkiye’nin cumhurbaşkanıyla bir araya gelmesini Washington’da böyle bir gelişmeyi -çatışmayı- arzuyla bekleyenler istememiş olabilir.
Bir ihtimal daha var
Yapılmış onca açıklamaya ve meydan okumaya rağmen Türkiye Fırat’ın doğusunda ABD’nin oldu-bittisini sessizlikle karşılayabilir, New York dönüşü 15 günlük süre dolduğu halde müdahaleyi yapmayabilir mi?
Böyle bir ihtimal her zaman var tabii.
Ülkemiz 17 yıldır aynı partinin iktidarıyla yönetiliyor. Yönetici kadrolar, daha önce dış politika ve uluslararası sorunlar konusunda bilgisiz olsalar bile, bu süre içerisinde nelerin nasıl yapılabileceği konusunda bir birikime sahip hale gelmişlerdir. BM Zirvesi’nin her yıl bu günlerde yapılacağını bilerek bir uygulama planı yapılmış ve o plan inceden inceye uygulamaya konulmuştur. New York’a hareket etmeden kısa süre önce yapılan ve mühletin bitişi dönüş tarihi olarak belirlenmiş meydan okumanın da o planın bir parçası olduğunu düşünebiliriz.
Trump’la görüşülerek istenilen sonucun alınacağı hesabına dayalı bir plan…
Görüşme olmayabileceği ve planın aksayabileceği de düşünülmüş müdür?
İki liderin eşleriyle aynı kareye girdiği fotoğraf çekilirken görüşülmüş ve hatta Erdoğan’ın ülkeye dönüşü öncesinde etraflıca bir fikir alış-verişi için randevu da kotarılmış olabilir. Umarım, öyle olmuştur.
Aksi halde, New York’ta günler süren temaslar, çeşitli zeminlerde yapılan konuşmalar, dünya liderleriyle bir araya gelmeler ve BM’deki nutuk unutulacak…
Ne kadar yazık.
*Bu yazı fehmikoru.com'dan alınmıştır.
