Ertuğrul Özkök, eşinin adına gönderme yapan "Tansu'ya Mektuplar" başlığı altında yazdığı ve "newsletter" olarak paylaştığı yazılarında bugün, New York Times’ın Paris muhabirinin Musee de l'Home'un bodrum katındaki gizli sayılan envanterindeki listeyi ele geçirmesine değindi. Özkök, “Çünkü bu kafatasları Fransa'nın kolonyal tarihi ile değil, Osmanlı İmparatorluğunun çok tartışılan bir dönemi ile ilgili. Benim merak ettiğim ise şu; Bu kafatasları gerçekten Anadolu'da hayatını kaybeden 10 Ermeni'ye mi ait… Acaba o sır gibi saklanan ‘confidential’ envanter listesinde adları soyadları var mı… Gerçekse, hayatını kaybettiğini ileri sürülen bu 10 Ermeni'nin kafatası oraya nasıl gitti? Kafatasları kendiliğinden gitmediğine göre kim götürdü? Hangi kafa bir kafatasını yanında Fransa'ya taşır?” ifadesini kullandı.
Özkök'ün "Anadolu'da öldürülen 10 Ermeni'nin kesilen kafatası Paris'e gizlice nasıl gitti?" başlıklı yazısı şöyle:
Anadolu'da öldürülen 10 Ermeni'nin kesilen kafatası Paris'e gizlice nasıl gitti?
Bugün aslında dünya sanatının nabzınızı attığı Miami Art Bazel Sanat Fuarı'ndan izlenimleri yazacaktım.
Ama önüme öyle ilginç bir haber geldi ki, o konuyu yarına erteleyip bugün size onu aktaracağım.
Dün itibariyle nurtopu gibi yeni ve çok ilginç bir Ermeni sorunumuz oldu…
Konu şu:
Güya gizlice Paris'e giden “Anadolulu 10 Ermeni'nin kafatası…”
Güya diyorsam, olaylar için demiyorum.
Güya bu 10 kafatası, Ermeni olaylarında hayatını kaybeden 10 Ermeni'ye aitmiş.
Ve yine güya gizlice Paris'e gitmiş…
Evet bu bilgi bugün ortaya çıktı. Bulunuş hikâyesini de aşağıda anlatacağım.
Kafatası kendi kendine gider mi diyeceksiniz...
Hiç şüphesiz biri veya birileri götürmüş ama kimin götürdüğü belli değil.
Nasıl götürdüğü de belli değil…
O nedenle “güya” diyorum.
Muhabir depodaki 18 bin kafatasının tam listesinin görünce
Ama önce olayı başa sarıp bunun nereden çıktığını yazayım.
New York Times gazetesinin Paris muhabiri, Musee de l'Home'un (İnsanlık Müzesi) bodrum katındaki “kafatası” hazinesini incelemiş.
Defalarca ziyaret ettiğim bu müzenin zemin katında dünyanın en zengin kafatası hazinesi var.
18.000 civarında insan kafatası saklanıyor burada.
Bunların bir bölümü zaman zaman üst katlarda sergileniyor…
Birini ben de gidip görmüştüm.
Ama depodaki kafataslarını görmek mümkün değil.
Fransız Kültür Bakanlığı bu konuda çok ketum. Bilimsel araştırma yapacak kişilere bile çok zor açıyor. Mesela bunlardan biri 10 yılda alabilmiş orada çalışma izninini.
Buraya kadar bilinmeyen bir şey yok.
Geçmişte ben de bir yazı yazmıştım bu kafatasları üzerine.
Kızılderili şeflerinin arasında kalmış 10 esrarengiz kafatası
Ancak dün itibariyle depodaki kafataslarının bizi çok yakından ilgilendiren bir tarafı ortaya çıktı.
Bunu da dünkü New York Times'daki bir yazınının satır aralarından öğrendik.
Çünkü New York Times muhabiri müzenin bugüne kadar “confidential” (gizli) sayılan envanterindeki listeyi ele geçirdi. Bunu yazınca büyük bir tartışma başladı.
Bu kafataslarının sergilenmesi etik midir?
New York Times bu "confidential" listenin ayrıntılarını vermedi. Ama verdiği bilgiler arasında biri var ki işte o bizi çok yakından ilgilendiriyor.
Ayrıca müzenin depolarında saklanan bu 18 bin kafatası aynı zamanda Fransa'nın kolonyal tarihinin de bir aynası gibi.
Bazı ülkeler mesela ABD Kızılderili kafataslarının kendisine iade edilmesini talep ediyor.
Geçtiğimiz yıl Cezayir bazı Özgürlük savaşçısı Arapların kafataslarının iadesini sağlamıştı.
Bu kafatasaları gerçek mi o müzeye nasıl geldi?
Ancak ortada bir başka sorun daha var.
Bu kafatasları o müzeye nasıl geldi?
Müzede bunlarla ilgili sağlam kayıtlar yok.
Bazıları, sömürgeci Fransız ordusu lejyonerlerinin öldürdükleri insanların kafasını keserek kanıt olarak getirdiğini söylüyor.
Bazıları ise kazılarda bulunmuş.
Kısaca bu kafatası koleksiyonu, aynı zamanda Fransa'nın kirli sömürgeci tarihinin de kanıtları…
Bizi ilgilendiren bölümüne gelince, o biraz farklı.
Çünkü bu kafatasları Fransa'nın kolonyal tarihi ile değil, Osmanlı İmparatorluğunun çok tartışılan bir dönemi ile ilgili.
Benim merak ettiğim ise şu;
Bu kafatasları gerçekten Anadolu'da hayatını kaybeden 10 Ermeni'ye mi ait…
Acaba o sır gibi saklanan “confidential” envanter listesinde adları soyadları var mı…
O kafatasları kime ait ve kim götürmüş Anadolu'dan
Gerçekse, hayatını kaybettiğini ileri sürülen bu 10 Ermeni'nin kafatası oraya nasıl gitti?
Kafatasları kendiliğinden gitmediğine göre kim götürdü?
Hangi kafa bir kafatasını yanında Fransa'ya taşır?
Bir daha belirteyim.
O 10 kafatasının Anadolu'da o günlerde hayatını kaybeden Ermenilere ait olduğu konusunda ciddi bir kanıt var mı bilmiyorum.
Ama bildiğim şu.
Bu kafatasları Paris'te her yıl milyonlarca insanın gezdiği “İnsanlık Müzesi”nde sergilenirse, “Ermeni soykırımının” somut kanıtlarından biri olarak sunulacak.
Bu anıt gibi bir şey değil.
İnsana ait kafatası…
Algılaması ne olur bilemem ama Paris Büyükelçiliğimizin şimdiden Fransız Kültür Bakanlığı'na başvurup birkaç biliminsanı gönderip iceleme izni almasında yarar olabilir.
