Avrupa Birliği (AB) ülkelerinde kullanılan para birimi euro 26'ncı yılına girdi.
AB üyesi 27 ülkenin 20'sinin resmi para birimi olarak kullanılan euro, 1999'da muhasebe ve elektronik ödemeler için kaydi olarak yürürlüğe girmişti. Bu tarihte euro, dünya finans piyasalarına tanıtılarak giriş yapmıştı.
3 yıllık bir geçiş sürecinin ardından günlük yaşamda tedavüle sokulan euro, 1 Ocak 2002 tarihinde banknot ve bozuk para olarak piyasaya sürülmüş ve günlük işlemlerde kullanılmaya başlanmıştı.
20 ülke kullanıyor
Halihazırda euroyu, Almanya, Avusturya, Belçika, Estonya, Finlandiya, Fransa, Hollanda, İrlanda, İspanya, İtalya, Güney Kıbrıs Rum Yönetimi (GKRY), Letonya, Litvanya, Lüksemburg, Malta, Portekiz, Slovakya, Slovenya, Yunanistan ve Hırvatistan olmak üzere 20 AB üyesi ülke kullanıyor.
"Euro Bölgesi" olarak adlandırılan bu ülkelerin para politikası, Avrupa Merkez Bankası (ECB) ve üye ülkelerin merkez bankalarından oluşan "Euro Sistemi" tarafından idare ediliyor.
Frankfurt merkezli ECB'nin görevi, para birimi olarak euroyu kullanan AB üyesi ülkelerden oluşan euro Bölgesi'nde fiyat istikrarını sağlamak olarak tanımlanıyor.
Birinci görevi, enflasyonun orta vadede yüzde 2'yi aşmamasını sağlayarak Euro Bölgesi'nde fiyat istikrarını korumak olan ECB, faiz oranlarını harcamaları caydırmak için yükselterek ya da tüketimi teşvik etmek için düşürerek fiyat artışını kontrol ediyor.
ECB faiz oranı kararları, yönetim kurulunun 6 üyesi ve 20 üye ülkenin ulusal merkez bankası başkanlarından oluşan bankanın yönetim konseyi tarafından alınıyor.
Euroyu Avrupa'da yaklaşık 350 milyon kişi kullanıyor
Euro, ABD dolarından sonra dünyanın en önemli ikinci para birimi olarak bilinirken, euroyu Avrupa'da yaklaşık 350 milyon kişi kullanıyor.
Avrupa Para Birimi, "ekü" ve "euro" olarak da adlandırılan euro, çeşitli renk ve boyuta sahip 5, 10, 20, 50, 100, 200 ve 500 olmak üzere 7 farklı banknot ve 1, 2, 5, 10, 20, 50 sent ile 1 ve 2 euro metal para olarak tedavülde.
En yüksek değere sahip olan 500 euroluk banknotların basımı, terörün finansmanına ve kara para aklamaya karşı mücadele nedeniyle 2019 yılında durduruldu.
Günlük yaşam ve alışverişte kullanılamamasına rağmen 500 euroluk banknotlar banka hesaplarına yatırılabiliyor ve bankalardan değiştirilebiliyor.
Danimarka dışındaki bütün AB ülkelerinin, gerekli kriterleri yerine getirmesi halinde euro para birimine geçmesi zorunluluğu bulunuyor.
Referandumla euroya geçmeyi kabul etmeyen Danimarka, AB anlaşmaları gereği bütün ekonomik ve uyum kriterlerini karşılamasına rağmen bu konuda mesafeli duruyor.
Euroya en son katılım 1 Ocak 2023 tarihinde Hırvatistan'la gerçekleşirken, birkaç yıla kadar Bulgaristan'ın da katılımı bekleniyor.
Değer kaybı
1999 yılında piyasaya sürüldüğünde 1 euro 1,17 dolar seviyesindeydi. Bu tarihten sonra euro, dolar karşısında hızla değer kaybetti. Ekim 2000'de euro 0,83 dolara kadar geriledi.
Euro, 2002 yılından 2008'e kadarki süreçte dolara karşı değer kazandı. 2008 yılında 1 euro 1,60 dolara kadar çıkarak rekor kırdı.
2024’te ise euro/dolar paritesi Donald Trump'ın ABD seçimlerini kazanmasıyla AB ürünlerine Trump'ın gümrük vergisi planları, ABD’de daha az faiz indirimi ve zayıflayan ekonomik görünüm euro üzerinde baskı oluşturdu.
2024 başında 1,10 olan euro dolar paritesi 31 Aralık itibarıyla 1,04 seviyelerinde seyrediyor.
Dijital euro
ECB, kendi para biriminin dijital versiyonunu piyasaya sürmeye hazırlanıyor.
Gelişen finansal ortam karşısında ECB, geleneksel nakit paranın tamamlayıcısı olarak bir "dijital euroyu" piyasaya sürmeyi düşünüyor.
ECB, dijital euronun oluşturulmasına yönelik projesine 2021'de başlayarak, dijital paranın ihracını araştırmaya yönelik adımlar atmıştı.
Banka, dijital euro ihracı projesinde Kasım 2023'ten itibaren 2 yıllık bir "hazırlık aşamasına" geçileceğini açıkladı.
Öte yandan, ECB, dijital euro ile Avrupa'da dijital ödemeler pazarına hakim olan ABD'li şirketlere karşı koymayı da hedefliyor. (AA)
