Kıbrıs Cumhuriyeti, Türkiye'nin sert muhalefetine neden olan sondaj faaliyetleri konusunda yeni bir adım attı. ABD'li enerji şirketi ExxonMobil'in Kıbrıslı Rumlarla yaptığı anlaşma çerçevesinde hidrokarbon arama çalışmaları yapmak üzere gönderdiği "Stena IceMax" adlı sondaj gemisi, adanın güneyindeki sondaj bölgesine vardı.
Yunan Kathimerini gazetesi, Rum yönetiminin adanın güneyinde ilan ettiği 13 parselden 10'uncusuna ulaşan geminin 15 Kasım'dan itibaren sondaj çalışmalarına başlamasının beklendiği belirtildi. Kıbrıs Cumhuriyeti yönetimi, 25 Şubat 2019'a kadar bölgede yapılacak çalışmalara ilişkin Navtex bildiriminde bulunarak diğer gemileri "Stena IceMax"e 500 metreden fazla yaklaşmamaları için uyarmıştı.
Rum bakandan açıklama
Rum gazetesi Cyprus Mail'in internet sitesindeki habere göre, Kıbrıs Cumhuriyeti Enerji Bakanı Yorgos Lakkotiripis, sondaj çalışmalarına dair planlarının önceden tasarlandığı şekilde uygulandığını ve uygulanmaya devam edeceğini belirtti. Kıbrıslı Rum milletvekillerini bölgedeki sondaj faaliyetlerine dair bilgilendirdiği basına kapalı toplantının ardından gazetecilere açıklamada bulunan Lakkotiripis, iki kuyuda sondaj çalışmaları planlandığını ve çalışmalar neticesinde "mümkün olan en iyi sonucu" almayı ümit ettiklerini sözlerine ekledi.
Cyprus Mail'in haberine göre, 10'uncu parseldeki iki ayrı bölgede sondaj faaliyetleri yürütmesi planlanan "Stena IceMax" gemisinin, ilk etap çalışmalarının Aralık ortasında tamamlanması bekleniyor. Rum bakanın milletvekillerine, "aralarında 7'nci parselin de bulunduğu diğer sondaj planları ve 12'nci parseldeki gelişmelerle ilgili de bilgi verdiği" belirtiliyor.
Yerini kaybettirmeye mi çalıştı?
10'uncu parsele ulaştığı açıklanan "Stena Icemax", internetteki gemi takip sitelerinde yapılan sorgulamalarda ise şu an İtalya açıklarında görünüyor. Cyprus Mail, bunun nedeninin, geminin otomatik tanıma sistemini kapatmış olması olabileceğini bildirdi. Gazete, bu bilginin doğrulanması durumunda "Stena Icemax"in Kıbrıs açıklarında faaliyet hâlindeyken bu sistemini kapatan ilk sondaj gemisi olacağını belirtti.
Türkiye neden karşı çıkıyor?
Rum yönetimi, 10'uncu parsel olarak kabul ettiği bölgede doğalgaz aranması için geçen yıl ExxonMobil ve Katar devletine bağlı Qatar Petroleum (Katar Petrolleri) şirketiyle anlaşmıştı.
Kuzey Kıbrıs'ın Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığına (TPAO) doğalgaz ve petrol arama ruhsatı verdiği alanlarla çakışmayan 10'uncu parsel, Türkiye'nin münhasır ekonomik bölgesine (MEB) de girmiyor. Ancak Türkiye, Güney Kıbrıs'ın Kuzey'in dahil olmadığı tek taraflı eylemi nedeniyle 10'uncu parseldeki olası sondaj çalışmalarına da karşı çıkıyor.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 4 Kasım'da yaptığı açıklamada, Kıbrıs'ın güneyindeki sondaj çalışmalarına değinerek, "Türkiye'yi adeta denize ayak basamayacak hâle getirmeyi amaçlayan çabalara asla izin vermeyeceğiz. Aynı şekilde Doğu Akdeniz'deki doğal kaynakların ülkemiz ve KKTC dışlanarak adeta gasbedilmesine yönelik girişimleri kesinlikle kabul etmeyeceğiz" demişti.
Türkiye, Eni'ye 3'üncü parselde engel olmuştu
Türkiye, Şubat ayında Kıbrıs açıklarına savaş gemileri gönderek İtalyan enerji şirketi Eni'nin 3'üncü parselde doğalgaz aramasına engel olmuştu. Eni, adanın güneyindeki altı parselde sondaj faaliyetleri yürütmek için Rumlarla anlaşmıştı.
Güney Kıbrıs'ın 2011 yılındaki tek taraflı hamlesinden hemen sonra Kuzey Kıbrıs da Ankara ile anlaşarak TPAO'ya ada açıklarında petrol ve doğalgaz arama yetkisi vermişti. Ancak TPAO'ya yetki verilen bölgelerden bazıları, Güney Kıbrıs'ın uluslararası enerji şirketleri aracılığıyla arama yaptırdığı parsellerle çakışıyor. Eni'nin arama ruhsatı aldığı altı parselden 2, 3, 8 ve 9 numaralı olanlar da bu kapsama giriyor.
Kıbrıslı Rumlar sürdürdükleri doğal gaz arama faaliyetlerini egemenlik hakkı olarak görüyor ve olası bir ekonomik kazancın ada birleştikten sonra tüm Kıbrıslılara adilane bir şekilde paylaştırılacağını savunuyor. Rum yönetimi, sondaj çalışmaları amacıyla henüz hiçbir şirketle anlaşılmayan 7'nci parsel için geçen ay ExxonMobil, Eni ve Fransız Total şirketini ihaleye davet etmişti.
Kıbrıs açıklarındaki ilk doğalgaz rezervi keşfini ABD'li enerji şirketi Noble Energy 2011 yılında, Rumların 12'nci parsel olarak adlandırdığı bölgede yapmıştı. Ancak bulunan 127,4 milyar metreküplük rezervin çıkarılması için herhangi bir işlem yapılmadı.
