Ana Santos’un eşinden ayrılması dört yıl sürdü. Mahkeme kararının ardından avukatı, “Artık özgür bir kadınsınız“ diyerek sonucu Santos’a söyledi. Ancak Santos aslında eşinden boşanmadı, evlilikleri mahkeme tarafından iptal edildi. Filipinler’de evliliğin iptali çok karmaşık ve pahalı bir süreç. Filipinler, Vatikan dışında boşanma hakkının bulunmadığı dünyadaki tek ülke.
Pahalıya mal oluyor
Santos, pahalı bir işlem olan evlilik iptalini karşılayabilen az sayıdaki Filipinli’den biri. Eşinden ayrılmak isteyen Filipinlilerin yasal açıdan bunu başarabilmesi için sadece iki seçeneği var. Eşinden ya evliliğini sona erdirmeden ayrılacak - bu seçenek kişinin tekrar evlenmesine imkan tanımıyor- ya da evliliğini iptal ettirecek. Filipinler’de sadece nüfusun yüzde 5’ini oluşturan Müslümanlar boşanma hakkına sahip.
Santos evliliğini iptal ettirebilmek için 3 bin dolar harcamak zorunda kalmış. Bir tanıdığı Maria ise çok daha fazla, 10 bin dolar ödemiş. Bu nedenle de Maria’nın eşinden ayrılması sadece 6 ay sürmüş. Santos, “Avukat ve hakim için biraz para süreci kolaylaştırıyor“ diyor.
Doktor raporu gerekli
Evliliğin iptali sadece maddi açıdan zor bir süreç değil. Ayrıca eşlerden biri için doktordan ‘psikolojik olarak evliliğe uygun olmadığına‘ dair rapor alınması gerekiyor. Bu nedenle de süreç karmaşık olmasının yanı sıra eşler üzerindeki duygusal yükü artırıyor. Manilalı bankacı Rodrigo Espejo da evliliğinin iptali için bir psikoloğa gitmiş. Espejo’nun ruhsal rahatsızlığını belgelemesi gerekiyormuş. Espejo için ‘depresif ve antisosyal‘ tanısı konulurken, eşi de ‘narsist ve yapmacık‘ olarak nitelendirilmiş.
Sistemi sert bir şekilde eleştiren ve kendisi de evliliğini iptal ettirmek zorunda kalan Senato Gençlik, Kadın ve Aile Komisyonu Başkanı ve Senatör Pia Cayetano, “Süreç hiç insancıl değil, yargı sisteminin komedisi“ diyor.
Çoğunluk boşanma hakkından yana
Giderek daha fazla Filipinli boşanma hakkına sahip olmak istiyor. Kısa bir süre sonuçları açıklanan ankete göre halkın yüzde 60’ı boşanmanın yasallaşmasını istiyor. Senatör Cayetano, “Bu anket, Filipinlilerin boşanma hakkının hayata geçirilmesi için hazır olduğunu gösterdi. Tek sorun, Kongre üyelerinin bu tartışmaya ve karara hazır olup olmadığı“ diye sözlerini sürdürdü.
Filipinler’deki insan hakları organizasyonları, yıllarca Kongre’nin boşanma hakkını kapsayan yasal düzenlemenin kabul edilmesi için mücadele etti. Ancak hazırlanan yasa tasarısı, 2010 yılında Filipinler Devlet Başkanı Benigno Aquino’dan destek alamadı. Aquino bu konudaki kararını gazetecilere o dönemde “Filipinler, Las Vegas gibi olamaz. Orada sabah evlenip öğleden sonra boşanmak sıradan bir olay“ diye açıklamıştı.
Kilise direniyor
Ancak halkın yüzde 85’inin Katolik olduğu ve Katolik Kilisesi’nin Asya’daki kalesi sayılan ülkede kilise medeni hukukun değiştirilmesine karşı. Gabriela Kadın Hakları Partisi’nin başkanı ve 2010 yılında başarısızlığa uğrayan yasal düzenlemenin mimarlarından Emim de Jesus, kilisenin halk üzerindeki etkisini kaybetmekten korktuğunu belirtiyor.
Papa'nın bu yılın başında Filipinler'e yaptığı ziyarette bu tartışmada daha ılımlı bir tutum sergilemesi de Filipinler'deki kilise temsilcilerinin boşanma hakkına ilişkin direncini kıramadı.
