Finlandiya hükümeti, 2017 yılı başında başlatılan vatandaşlık maaşı projesini rafa kaldırma kararı aldı. Yaklaşık iki bin işsizin ayda 560 euro maaş aldığı proje için gereken ek bütçe talebi reddedilirken; projenin yıl sonunda sona ereceği kaydedildi.
Pojenin önde gelen isimlerinden Olli Kangas "Hükümette projeye devam etme isteği buharlaşıyor. Deney için gereken ek para talebini reddettiler" dedi.
Bazıları, bu vatandaşlık maaşı fikrinin, işsizlere geçici işler bulabilme yolunu açtığını savunuyor. Genel olarak ödenen vatandaşlık maaşının garanti bir temel gelir anlamına geldiğini ve böylece kadro alınamayan işlerde çalışmanın beraberinde getirdiği risklerin önlendiğini söylüyorlar. Destekçileri, temel gelirin istihdam piyasasındaki hareketliliği arttıracağını ve bir işten diğerine geçerken yine bir gelir sahibi olabileceklerini belirtiyor.
Hükümet, 40 ila 70 milyon euroluk fonu sağlamayı reddetti
Finlandiya'daki pilot uygulama Ocak 2017'de başlamış ve Finlandiya, vatandaşlarına koşulsuz temel gelir veren ilk Avrupa ülkesi olmuştu. Hepsi işssiz iki bin katılımcı rastgele seçilmişti. Ancak hükümet, sosyal güvenlik sisteminde reform yapmanın yeni yollarını ararken proje bu yılın ardından sona ererecek.
Finlandiya Sosyal Güvenlik Kurumu Kela'dan araştırmacı Prof. Kargas, "Hükümetin bu programı genişletmemesinden biraz hayal kırıklığı duydum" dedi ve hükümetin projeyi genişletebilmek için istenen 40 ila 70 milyon euroluk fonu sağlamayı reddettiğini belirtti.
Kela'dan bir diğer araştırmacı Miska Simanainen de said "Sosyal güvenlik sistemini reformdan geçirmek siyaset gündeminde, ancak politikacılar sadece temel gelir uygulamasını değil birçok diğer modeli de tartışıyor" dedi.
Sonuçları, 2019'un sonlarına doğru açıklanacak
Finlandiya programı açıkladığında, ülkedeki işsizlik oranı yüzde 9,2'ydi. Ayrıca Finlandiya'nın sosyal güvenlik sisteminin karmaşıklığı, vatandaşlık maaşı gibi çeşitli radikal reformlara gidilmesi çağrılarını beraberinde getirmişti. Pilot uygulamanın sonuçları 2019'un sonuna doğru açıklanacak.
Geçen Şubat ayında OECD'nin yaptığı araştırmada, İngiltere'deki tek bir sosyal güvenlik ödemesinin, Finlandiya'daki temel gelir uygulamasından daha iyi sonuç verdiği tespit edilmişti. İngiltere'de çeşitli farklı sosyal güvenlik ödemeleri tek bir çatı altında toplanmış ve tek bir ödeme yapılmasına karar verilmişti. Araştırmada temel gelir uygulamasının ekonomik eşitsizliği büyüteceği ve Finlandiya'daki yoksulluk oranını yüzde 11,4'ten yüzde 14,1'e çıkartacağı tahmin edildi. OECD İngiltere'deki sisteminse yoksulluğu ve sosyal güvenlik sistemindeki karmaşıklığı azalttığını belirtmişti.
Profesör Kangas, Finli politikacıların ele aldığı seçeneklerden birinin de negatif gelir vergisi olduğunu belirtti. Bu sistemde, belli bir gelir düzeyinin altında kazananların gelir vergisinden muaf tutulması ve vergi dairesinin bu kişilere ödeme yapması öngörülüyor.
Finlandiya Maliye Bakanlığı'dan Tuulia Hakola-Uusitalo BBC'ye yaptığı açıklamada, zorluğun insanları çalışmaya teşvik edecek ve gelir eşitsizliğini daha da kötüleştirmeyecek, düşük maliyetli bir sistem bulmak olduğunu söyledi.
Patronlar destekledi, İsviçre'de halk reddetti
Finlandiya'daki vatandaşlık maaşı projesi, Tesla'nın sahibi Elon Musk, Facebook'un kurucusu Mark Zuckerberg ve Virgin grubunun patronu Richard Branson gibi milyarderlerden destek almıştı.
İki yıl önce İsviçre'de seçmenler herkese garanti bir gelir verilmesi teklifini ezici bir çoğunlukla reddetmişti.
