Kaos GL ve Pembe Hayat dernekleri, gazeteciler için pratik bir LGBTİ haberciliği rehberi oluşturdu. Rehberde “Gazeteciler cinsel yönelim ve cinsiyet kimliği konulu haberler yaparken nelere dikkat etmeliler?” sorusu cevaplanıyor.
Bianet’te yer alan habere göre rehberde, Türkiye’de LGBTİ’lere yönelik politikalar anlatılarak haber yapılırken dikkat edilmesi gereken noktalara dair bir çerçeve sunuluyor. Toplumsal cinsiyete ilişkin haberlerde hangi söylemlerin kullanılması gerektiği, şiddet ve intihar haberlerinin nasıl yazılacağı, haber kaynakları, kayıt dışı (off the record) açıklamalar, haberde fotoğraf kullanımı, özel yaşamın gizliliği gibi konularda hak odaklı önerilerde bulunuyor.
Rehberde LGBTİ kavramları bir de sözlüğü yer alıyor.
Gazeteci nelere dikkat etmeli?
LGBTİ’lere yönelik nefret söylemi içeren haber metinlerinin de yer aldığı rehberde, KaosGL.org haber portalı ve Kaos GL Dergisi’nin habercilik yaklaşımı şöyle anlatılıyor:
“Haber, yorum ve eleştiri özgürlüğünü savunuyoruz. Ancak, haber ile güncel olaylara ilişkin yorum ya da düşünceleri birbirlerinden kesin olarak ayırıyoruz. Bir yazar, makalede aktardığı bilgilerle ilgili kişisel düşüncelerini ancak yazısını imzalayarak belirtebilir.
* Gazeteci aktarıcıdır, haberde yorum yapmıyoruz.
* Kimseyle aynı fikirde olduğumuzu belirtmiyoruz.
* Hiçbir bilgiden sonuç çıkartmıyoruz.
* İnsanları ve olayları tek tipleştirmiyoruz.
* Kimseyi yargılamıyoruz.
* Kimseyi dışlamıyoruz.”
Medya çalışanlarının rolü
Rehberde medya çalışanlarının cinsiyet, cinsel yönelim ve cinsiyet kimliği ayrımcılığına karşı farkındalığın geniş bir tabana yayılması sürecinde, önemli bir rol oynadıklarının bilincinde olmasının önemi hatırlatılıyor.
Rehberde yer alan haber yazımına ilişkin önerilerden bazıları şöyle:
Gey erkek, lezbiyen kadın - Heteroseksüel erkek/kadın?
Haberin içeriği ile hiçbir ilgisi olmadığı halde kişilerin cinsiyet, cinsel yönelim ve cinsiyet kimliklerinin belirtilmesi de ayrımcılıktır. Heteroseksüel ve erkek bireylerden bahsederken “heteroseksüel” ve “erkek” olduğu belirtilmezken; kadın, eşcinsel, biseksüel ve trans bireylerden bahsederken de haberle doğrudan ilgisi olmadığı durumlarda bu tanımlamaların belirtilmemesi gerekir.
Eşcinsellik "itiraflık" bir durum değil
“Eşcinsel olduğunu itiraf etti” cümlesindeki “itiraf etti” ifadesi medyada ve halk arasında yaygın olan yanlış kullanımlardan biridir. Eşcinsellik, bir suç ya da yanlışlık olmadığı için itiraf edilecek bir durum da söz konusu değildir. Bunun yerine “eşcinsel olduğunu açıkladı” cümlesi daha uygundur.
“Gerçek adı ... olan travesti...”
“Gerçek adı ... olan travesti...” haberlerde trans bireylerin kimlikteki adları kişilerin onayı alınmadan kullanılmaktadır. Bunun yerine kişinin kendisini tanımladığı adı veya adı-soyadı kullanılmalıdır.
Cinsiyet değiştirme değil cinsiyet geçişi
Cinsiyet değiştirme/düzeltme ameliyatı yerine “cinsiyet geçişi ameliyatı” ya da “cinsiyet inşası ameliyatı” ifadelerinin kullanılması gerekmektedir. Atanmış cinsiyeti esas alan “değiştirme” gibi ifadeler, transların beyanları ve hissettikleri dışında daha az “kadın” ya da “erkek” oldukları algısının güçlendirerek ötekileştirmeyi arttırmaktadır.
Cinsel tercih değil cinsel yönelim
“Cinsel tercih” ifadesinin eşcinselliği, biseksüelliği ve transeksüelliği tanımlamak için kullanımı tamamen yanlıştır. Eşcinsellik ve biseksüellik, heteroseksüellik gibi bir cinsel yönelim; transeksüellik ise bir cinsiyet kimliğidir. “Cinsel tercih” yerine, bu tanımlamalara uygun olarak, “cinsel yönelim” veya “cinsiyet kimliği” kavramlarının kullanılması gerekmektedir.
Gereksiz imalardan kaçının
LGBTİ’lere ilişkin haberlerde, eşcinselliğe ilişkin aşağılama amacıyla kullanılan argo sözlüklere gönderme yaparak başlık atılmaması ve bu yönde haber yapılmaması gerekir. “LGBTİ Derneğinin davası için top mahkemede” gibi gereksiz ima ve göndermelerden kaçınılması, ayrımcılığı tekrar üretmemek adına önemlidir.
Rehberin tamamını görmek için tıklayınız.
