Gazhane Çevre Gönüllüleri: Katılımcı sürecin tıkandığı bir noktadayız

Fulya Baran
[email protected]

İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun, “geniş katılım”, “ortak akıl”, “birlikte karar vermek” kavramlarını vurguladığı İstanbul Planlama Ajansı’nın lansmanı üzerinden 19 ay geçti. Bu süreçte İstanbul’un yönetimi için hedeflenen “katılımcılık” pratiğinin, kültürel alana da pek çok yansıması oldu. Tarihi Hasanpaşa Gazhanesi’nin Müze Gazhane’ye dönüşümü ve bu süreçte Gazhane Çevre Gönüllüleri (GÇG) ile yaşanan katılım deneyimi de bunlardan biri.

Endüstriyel mirasın yok olmasını engellemek ve alanın kamusal mekân olarak düzenlenmesini sağlamak adına 26 yıllık mücadele veren GÇG ile bu deneyimin güncel durumunu konuştuk.

GÇG ve restorasyon sürecini yöneten İBB bünyesindeki Kültür Varlıkları Daire Başkanlığı arasında 21 Nisan’da kalıcı sergi protokolü imzalanmıştı. Bir sivil inisiyatifin paydaş olarak müze programına dahil edilmesi katılımcılık adına önemli bir kazanım olarak değerlendirilmekte. Fakat Gönüllüler, bugün gelinen noktada katılımcı sürecin “tıkandığını” söylüyor. 

GÇG alanın Kültür A.Ş.’ye devriyle birlikte Daire Başkanlığı ve Kültür A.Ş. arasında bir iletişim sıkıntısı yaşandığını gözlemlemiş: “Daire Başkanlığı bize artık alanı Kültür A.Ş’ye devrettiklerini ve onlarla iletişime geçmemiz gerektiğini söylüyor. Kültür A.Ş. ise henüz tam devir gerçekleşmediği için onların da yol alamadıklarını ifade ediyor. Aralarında birbirilerine attıkları bir konu olduk.”

21 Nisan’da imzalanan protokolün ardından kalıcı sergi için bir ilerleme kaydedilemeyince GÇG tarafından geçtiğimiz ay İmamoğlu’na hitaben bir dilekçe daha yazılmış. 6 Ağustos 2021 tarihli bu dilekçede “Hasanpaşa Gazhanesi’nin geleceğine ilişkin, protokol çerçevesinde Daire Başkanlığınız ile birlikte yapmayı kararlaştırdığımız, Gazhane ve Gazhane Çevre Gönüllüleri Mücadele Tarihi Arşivi üzerinden hazırlanacak ‘Kalıcı Sergi’ hazırlıklarına ilişkin olarak hangi binanın bu sergiye tahsis edildiği (ki düzenleme ona göre yapılacaktır) bilgisi, tarafımıza taahhüt edildiği gibi bildirilmemiştir. Somut ve sonuç odaklı iletişim çabalarımız sonuçsuz kalmıştır” ifadeleri yer alıyor.

GÇG, bu dilekçeye henüz bir cevap gelmediğini söyleyerek sürecin tıkandığını şu sözlerle anlatıyor:

“Aslında Kültür A.Ş ile masaya oturduk ve bizden yaz sonuna kadar süre istediler. Bu süre doldu ama bizimle herhangi bir iletişime geçilmedi. Şu aşamada yönetimsel olarak belirsizlik hâkim. Biz de eski usulle giderek her tıkandığımız noktada bizzat dilekçe yazıyoruz. O gün gönüllü olan arkadaşımız Saraçhane’ye giderek dilekçenin doğru yere ulaşması için çaba gösteriyor. Fakat bir tıkanıklık olduğunu görüyoruz. Sanırım mekânda ne yapılacağı ve kimin söz sahibi olduğuna ilişkin Daire Başkanlığı ve Kültür A.Ş. arasında henüz kesinleşmemiş bir yönetim meselesi var. Bize de bu durum yansıyor diye düşünüyoruz.”

Müze Gazhane, yakın zaman önce İstanbul Planlama Ajansı, Müze Gazhane ve İstanbul Kent Konseyi iş birliğiyle gerçekleşecek "Geleceği Tasarlamak: Disiplinler Arası Bir Öğrenme Deneyimi" başlıklı bir atölye serisi duyurdu. GÇG, bu etkinliğe ilişkin olarak “Atölyede geleceğin kentleri, iklim, katılımcılık ve demokratik kent yönetimi gibi bir dolu başlık yer alıyor ama biz bunu sosyal medyadan, Müze Gazhane’nin hesabından öğreniyoruz. Artık hashtag avcısı olduk. Ne oluyor diye öğrenmek için sürekli sosyal medyayı kontrol ediyoruz” diyor.

Gönüllülerden Maya Arıkanlı Özdemir de daha önce Zoom’da yaptıkları haftalık toplantılarını Gazhane’nin açılmasıyla birlikte alanın “Sesli Kütüphane”sinde yaptıklarını söylüyor. “Her hafta Çarşamba günleri 17:30 – 20:30 arası toplantılarımızı burada yapıyoruz. Mekânın kapısındaki A4 kâğıtta o gün ve saatte buranın kullanımının bize ait olduğu yazıyor. 26 yıllık bir mücadele süreci için ironik bir görüntü diye düşünüyorum” diye ekliyor.

Diğer yanda Gönüllüler, “bundan sonra ne yapabiliriz” sorusu etrafında “Mekân üretilerek kazanılır” diyerek alanda aktif çalışmalarına devam etmekte:

“Aslında Gazhane’nin paydaşı olan birçok sivil toplum oluşumu var. Biz de bir ağın içindeyiz ve birbirimizden haberdar oluyoruz. Sivil dayanışmayla ucundan kıyısında da olsa mekânda pek çok aktörle birlikte var olmaya devam ediyoruz.”

GÇG ayrıca, katılımcılıkta tıkanan sürecin izleyiciye de yansıdığını söyleyerek, “Bunun yansımaları mekâna gidince de görülüyor. Mekân çok güzel ama eklektik şu anda. Her bir yapı, kendi içinde başka bir dünyada. Evet yine çok güzel şeyler yapılıyor ama daha da güzel olabilir. Hâlâ çok büyük bir şans var” diyor.