21 Ocak 2025 12:18
T24 Dış Haberler
Yemin ederek dün resmen ikinci dönemine başlayan ABD Başkanı Donald Trump, yemin töreninden sonraki ilk saatlerde göçten iklime, aflardan ticarete bir dizi konuda çok sayıda başkanlık kararnamesi yayımladı. Başkanlık kararnameleri, kanun hükmünde ancak daha sonra mahkeme tarafından iptal edilebilir. Trump'ın kararnamelerinin çoğunun da yasal zorluklarla karşılaşması bekleniyor.
İşte Trump'ın ilk gününde imza attığı tüm kararnameler...
ABD Başkanı Trump, Oval Ofis'te ülkenin güney sınırında ulusal acil durum ilan edilmesine yönelik bir kararnameyi imzaladı. Trump, imzasını atarken "Bu büyük bir adım" dedi. Trump orduya “sınırları kapatma” emri verdi ve yasadışı uyuşturucu akışı, insan kaçakçılığı ve geçişlerle ilgili suçları gerekçe gösterdi.
ABD Başkanı, uyuşturucu kartellerini ve uluslararası çeteleri "yabancı terör örgütleri" olarak tanımlayan bir yönerge de imzaladı. El Kaide, IŞİD ve Hamas'ın yer aldığı listeye Salvadorlu göçmen çetesi MS-13 ve Venezuelalı çete Tren de Aragua da eklenecek.
Ayrıca ülkede yasadışı olarak bulunan göçmenlerin ABD doğumlu çocuklarına otomatik vatandaşlık verilmesini iptal etti. En tartışmalı kararname de bu oldu.
Öte yandan ayrıntıları henüz bilinmese de ABD'nin mülteci yerleştirme programını 4 ay süreyle askıya alacak bir kararnameyi imzaladı.
TIKLAYIN | Trump Amerika'da doğumla gelen vatandaşlık hakkını nasıl iptal edebilir?
Trump, güney sınırında yaptığı acil durum açıklamasının bir parçası olarak, kurum amirlerine “güney sınırı boyunca ek fiziksel bariyerler inşa etme” çabalarını yeniden başlatma talimatı verdi. Bu, bir icra direktifi değil ve Trump'ın ilk döneminde de karşılaştığı gibi büyük finansal engellerle karşı karşıya. Trump 2016'da ilk kez başkan seçildiğinde sınıra duvar örülmesi için bir kararname imzalamıştı. Bariyerin bazı kısımları inşa edilmiş olsa da çoğu tamamlanmadan bırakılmıştı.
Trump ayrıca “Meksika'da Kal” politikasını yeniden uygulamaya koydu. İlk döneminden kalma bir tedbir olarak yaklaşık 70 bin Meksikalı olmayan sığınmacıyı duruşmaları beklemek üzere sınırın ötesine geri gönderdi.
Trump aynı kararnameyle Joe Biden döneminden kalma önemli bir göç hattını da kapattı. Buna göre Küba, Haiti, Nikaragua ve Venezuela'dan 30 bin kadar göçmenin ABD'ye uçmasına izin veren bir sponsorluk girişimi iptal edildi. Biden yönetimi, CHNV olarak bilinen bu politikanın yasadışı sınır geçişlerini azaltmak için tasarlandığını söylemişti.
Trump idam cezasını yeniden yürürlüğe koyan bir kararname imzaladı. Kararname, cezanın kimlere uygulanacağını detaylandırıyor ve “ülkede yasadışı olarak bulunan bir yabancı tarafından işlenen herhangi bir ölümcül suçu” ve bir kolluk görevlisini öldürmekten hüküm giyen herkesi içeriyor.
ABD Başkanı, göçmenlerin duruşmalarını beklerken ABD topluluklarında yaşamalarına izin veren bir politika olan “yakala ve bırak” uygulamasını sona erdiren bir kararname yayımladı.
Daha önce de “Amerikan tarihindeki en büyük sınır dışı etme programını başlatma” ve federal göçmenlik makamlarının kilise ve okullara baskın yapmasını engelleyen uzun süreli bir politikayı sona erdirme sözü vermişti.
Göçmenlik vaatleri yasal ve lojistik zorluklarla karşılaşabilir.
Trump ayrıca Çin'e ait sosyal medya platformu TikTok'u yasaklayan yasanın uygulanmasını 75 gün erteleyen bir kararname imzaladı.
TIKLAYIN | ABD Başkanı Trump, ülkedeki TikTok yasağını 75 günlüğüne erteleyen kararnameyi imzaladı
TikTok, Trump'ın bu konudaki sözlerini memnuniyetle karşıladı ve göreve başlamadan önce kısa süreliğine kapattığı ABD hizmetlerini yeniden açtı.
Trump, TikTok'un ana şirketine çoğunluk hissesini satın alacak ABD'li bir ortak bulması için daha fazla zaman tanıyacağını söylemişti, ancak imzaladığı yönergenin ayrıntıları net değil. Trump, kararnamenin kendisine “satma ya da kapatma” hakkı verdiğini söyledi.
Yeni başkan daha önce TikTok yasağını desteklemiş ancak kampanya videolarının milyarlarca kez izlenmesinin ardından fikrini değiştirdiğini belirtmişti.
Trump, hükûmet harcamalarını azaltmayı amaçlayan yeni bir danışma organı olan Hükümet Verimliliği Departmanı'nı (Doge) kuran kararnameyi de imzaladı. Bu birimin Elon Musk tarafından yönetilmesi bekleniyor.
Trump, Tesla ve SpaceX'in başkanı Musk'ın yeni ajans için yaklaşık 20 kişilik bir ofis alacağını söyledi.
Trump, ABD ordusu ve diğer bazı kategoriler dışında, Trump yönetimi hükümet üzerinde tam kontrole sahip olana kadar yeni federal işe alımları durduran bir eylem imzaladı.
Başkan ayrıca, federal çalışanların ofiste çalışmasını zorunlu kılan ve evden çalışmalarına izin verilmeyen belgeyi imzaladı.
Trump “ifade özgürlüğünün yeniden tesis edilmesini ve hükümet sansürünün önlenmesini emreden” bir kararname imzaladı.
Kararname, başsavcıyı Adalet Bakanlığı, Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu ve Federal Ticaret Komisyonu gibi kurumlardaki yetkililerin bir önceki yönetim dönemindeki faaliyetlerini soruşturmaya yönlendiriyor.
ABD'nin yeni başkanı “hükümetin siyasi muhaliflere karşı silahlandırılmasını” sona erdirmeyi amaçlayan bir kararname imzaladı. Emir, Biden yönetimi altındaki çeşitli kolluk kuvvetleri ve istihbarat kurumlarının çalışmalarının gözden geçirilmesini, silahlanmanın “herhangi bir örneğinin tespit edilmesini” ve ardından bu kurumlara karşı “uygun düzeltici eylemler” önerilmesini zorunlu kılıyor.
Trump, ABD'nin Dünya Sağlık Örgütü'nden (WHO) çekilme sürecini başlatmak üzere bir kararname imzaladı.
Belgeyi imzalarken “Oooh, bu büyük bir şey” dedi.
Trump, Cenevre merkezli kurumun Covid-19'u ele alış biçimini eleştirmiş ve pandemi sırasında kurumdan çekilme sürecini başlatmıştı. Başkan Joe Biden daha sonra bu kararı tersine çevirmişti.
Trump yayımladığı bir kararnameyle dış yardımları durdurdu ve dış yardım programlarının gözden geçirilmesini istediğini belirtti. Beyaz Saray Basın Sekreteri Karoline Leavitt, bunun yeni “Önce Amerika” dış politikasının bir parçası olduğunu söyledi.
Trump, Biden'ın Küba'yı ABD'nin terörizmin devlet sponsorları listesinden çıkarma kararını geri almak için bir direktif yayımadı. Ayrıca Venezuela'ya yönelik yaptırımları da yeniden yürürlüğe koyabilir. Her iki ülke de ilk yönetimi sırasında sık sık Trump'ın öfkesinin hedefi olmuştu.
TIKLAYIN | ABD Başkanı Trump, Küba'yı "teröre destek veren ülkeler" listesine yeniden ekledi
Trump'ın ikinci döneminin bir parçası olarak imzaladığı ilk kararnamelerden biri, Biden döneminden kalma yaklaşık 80 düzenlemeyi iptal eden bir belge oldu.
TIKLAYIN | Trump, Biden yönetiminin politikalarını geçersiz kılan çok sayıda başkanlık kararnamesine imza attı
Söz konusu kararnamelerden birinde Biden, işgal altındaki Batı Şeria'da Filistinlilere şiddet uygulayan aşırılıkçı Yahudi yerleşimcilere yaptırım uygulanmasını öngörüyordu.
Biden'ın bu kararnamesini iptal eden Trump, böylece görevinin ilk gününde aşırılıkçı Yahudi yerleşimcilere yönelik ABD yaptırımlarını tamamen kaldırmış oldu.
ABD Başkanı, Trump yönetimi hükûmetin kontrolünü tamamen ele geçirene kadar herhangi bir federal kurumun yeni yönetmelik çıkarmasını donduran bir yönerge de imzaladı.
Biden dönemi politikalarını tersine çeviren bir direktifin parçası olarak Trump, federal çalışanların Covid aşısı olması zorunluluğunu iptal etti.
Pentagon'un Covid aşısı zorunluluğu nedeniyle işten çıkarılan 8 bin askerî hizmet üyesini tam geri ödeme ile görevlerine iade etme sözü verdi.
ABD Başkanı, ülkesinde yalnızca “erkek ve kadın olmak üzere iki cinsiyeti” tanıyacağını ilan eden bir kararname yayımladı.
Kararname devlet iletişimleri, sivil hakların korunması ve federal finansmanın yanı sıra cezaevlerine ilişkin transseksüel politikasını; pasaport ve vize gibi resmi belgeleri etkileyecek.
TIKLAYIN | Trump, ülkede sadece "kadın ve erkek" cinsiyetlerinin tanınacağına ilişkin kararnameyi imzaladı
Aynı kararnamede Trump, “toplumsal cinsiyet ideolojisini” teşvik eden veya destekleyen tüm hükûmet programlarını, politikalarını, açıklamalarını ve iletişimlerini sona erdirdi.
Ayrı bir kararnameyle de federal hükûmet bünyesindeki tüm “çeşitlilik, eşitlik ve kapsayıcılık” (DEI) programlarını durdurdu. Kararname, “radikal ve savurgan hükûmet DEI programlarının ve tercihlerinin sona erdirilmesi” olarak adlandırılıyor. Tüm federal kurumları kapsıyor ve federal hibeler alan ya da federal sözleşmeleri olan kurumları da içeriyor.
Yeni yönetim ayrıca özel sektörü etkileyebilecek başka eylemlerin de sözünü verdi.
Trump'ın ilk kararnameleri arasında İçişleri Bakanı'na Meksika Körfezi'nin adını “Amerika Körfezi” olarak değiştirme talimatı veren emir de yer aldı.
Aynı kararname, İçişleri Bakanı'na Alaska'daki Denali Dağı'nın adını, Trump'ın gümrük vergisi politikalarına hayranlık duyduğu Amerika'nın 25. başkanının onuruna McKinley Dağı olarak değiştirmesi talimatını da içeriyor.
Başkan Barack Obama, yerli kabileler tarafından verilen ismi yansıtması için McKinley olan ismi Denali olarak değiştirmişti. Denali, Kuzey Amerika'daki en yüksek dağ zirvesi.
Donald Trump, ABD'nin tüm federal departman ve kurumlarından Amerikalıların yaşam maliyetlerini ele almalarını isteyen bir yönerge imzaladı. Bir icra emri olmayan yönerge, kurumlardan barınma, sağlık hizmetleri ve temel ev eşyaları, bakkaliye ve yakıt maliyetlerini düşürmeye odaklanmalarını istiyor.
Bu konuda 30 gün içinde bir rapor hazırlanması isteniyor.
Trump, artan küresel sıcaklıkları sınırlandırmak üzere tasarlanmış dönüm noktası niteliğindeki uluslararası anlaşma olan Paris İklim Anlaşması'ndan çekilme kararını imzaladı.
Bu, Trump'ın göreve başlamasının ardından imzaladığı ilk belgeler arasında yer aldı.
Trump, ilk döneminde de Paris İklim Anlaşması'ndan çekilmişti; Biden 2021'de göreve geldiğinde anlaşmaya yeniden dahil olmuştu.
Trump anlaşmadan çıkma kararını imzalamasının yanı sıra Birleşmiş Milletler'e gönderilecek ve çekilmeyi açıklayan bir mektubu da imzaladı.
Trump ulusal enerji acil durumu ilan ederek stratejik petrol rezervlerini doldurma sözü verdi.
Petrol, gaz ve diğer doğal kaynaklarla ilgili “Alaska'nın olağanüstü kaynak potansiyelini açığa çıkarmak” başlıklı bir kararname imzaladı.
TIKLAYIN | Trump, Ulusal Enerji Acil Durumu ilan etti
Yeni başkan daha fazla Amerikan fosil yakıtı için “sondaj, bebeğim, sondaj” sözü verdi.
Enerjiyle ilgili bir kararnamenin parçası olarak Trump, yeşil istihdamı artırmayı, fosil yakıt endüstrisini düzenlemeyi ve kirliliği sınırlamayı amaçlayan bir dizi Biden yönetimi tedbiri olan ve 'Yeşil Yeni Anlaşma' olarak adlandırılan uygulamayı durdurdu.
Trump, kurumlara, Enflasyon Azaltma Yasası ve altyapı ve istihdamla ilgili başka bir yasa olmak üzere iki yasa yoluyla tahsis edilen fonları durdurma talimatı verdi.
ABD Başkanı Trump ayrıca ABD'nin rüzgâr çiftliklerinin kiralanmasına son vereceğini ve elektrikli araç “zorunluluğu” olarak adlandırdığı uygulamayı iptal edeceğini söyledi.
Trump, 2021 yılında ABD Kongre Binası'nda çıkan isyanda tutuklanan yaklaşık bin 600 destekçisi için af çıkardığını duyurdu.
Trump isyanda tutuklananlardan defalarca “rehineler” olarak bahsetmişti. En az 600 kişi federal görevlilere saldırmak ya da onları engellemekle suçlanıyordu.
Trump ayrıca Kongre Binası isyanıyla ilgili olarak kışkırtıcı komplo kurmaktan hüküm giyen aşırı sağcı gruplar Oath Keepers ve Proud Boys üyelerinin cezalarını da hafifletti.
İsyanla ilgili olarak kışkırtıcı komplo kurmak suçundan 22 yıl hapis yatan eski Proud Boys lideri Henry “Enrique” Tarrio'nun avukatı müvekkilinin de serbest bırakılmayı beklediğini söyledi.
Haftalardır ABD ile bir ticaret savaşına hazırlanan Kanada, Donald Trump'ın göreve gelir gelmez ülkeye uygulamakla tehdit ettiği gümrük vergilerinden 'şimdilik kurtuldu.
Ancak Trump, pazartesi günü yaptığı açıklamada Kanada ve Meksika'ya yönelik gümrük vergilerinin 1 Şubat'ta başlayabileceğini söylemiş ve federal yetkililere Kanada, Meksika ve Çin ile olanlar da dahil olmak üzere ABD'nin ticari ilişkilerini adil olmayan uygulamalar açısından gözden geçirme talimatı vermişti.
Yeni başkan Kanada ve Meksika'ya yüzde 25, küresel ithalata yüzde 10 ve Çin mallarına %60 oranında ithalat vergisi getirme sözü veriyor.
Trump, sayısız komplo teorisine konu olan 1963'teki Başkan John F. Kennedy suikastının yanı sıra 1968'de Senatör Robert Kennedy ve sivil haklar lideri Martin Luther King Jr. cinayetleriyle ilgili gizli belgeleri açıklayacağını söylemişti. Ancak ilk gününde bununla ilgili bir adım atmadı.
© Tüm hakları saklıdır.