Hülya Karabağlı / Ankara
AKP muhalefetin Anayasa'ya aykırılık iddiasında bulunduğu HSYK düzenlemesinde değişiklik yaptı. Buna göre, yeniden inceleme ve yargı yolu ile ilgili 38. ve 40. maddeler metinden çıkarıldı. Tasarıdaki 9 madde de Genel Kurul'da önergeyle değiştirilecek. HSYK'nın 12 üye ile toplanıp karar almasnı sağlayanacak. Düzenlemeye göre, daire kararlarına itirazlar, HSYK Genel Kurulu'na yapılacak. Yasa tasarısında daire üyesi sayısında değişiklik yapılmadı. Tasarıda dairelerin oluşumuna ilişkin mevcut kanun da korunuyor.
AKP’nin, Anayasa uygunluğuna dikkat ederek TBMM Genel Kurulu’nda değişikliklerin aynen kabul edilmesi ve HSYK Yasasının bu haliyle yürürlüğe girmesiyle önemli değişiklikler yaşanacak. Son dakika değişiklik yaşanmazsa yeni düzenlemeye göre, Genel sekreter ve yardımcıları, Teftiş Kurulu Başkan ve Yardımcıları, Tetkik Hâkimler ve idari personelin görevi sona erecek. CHP’li Rıza Türmen, bunun tam anlamıyla HSYK’da bir tasfiye anlamına geldiğine dikkat çekti. Türmen, HSYK’nin yetkisinin bu düzenlemeyle Adalet Bakanı’na verildiğine dikkat çekti.
Toplantı yeter sayısı 12
-TBMM’de tartışmalarla görüşülen HSYK düzenlemesinde, Genel Kurul ile Dairelerin toplantı yeter sayılarında değişiklik yapıldı. Adalet Bakanı Bekir Bozdağ’ın çağrısına rağmen toplanamayan HSYK için formül bulundu. Buna göre, “HSYK Genel Kurulu’nun mevcut yasada 15 olan toplantı yeter sayısını 17’ye çıkaran madde öngörülen değişiklikle sayı 12 olan salt çoğunluğa düşürülüyor.”
Daireler 4 üye ile toplanacak
-Dairelerin 5- 5- 11 olarak öngörülen üye dağılımı mevcut yasada olduğu gibi 7’şer üyeli hale getiriliyor. Ancak mevcuttan farklı olarak üyelerin hangi dairede asil ve tamamlayıcı üye olarak görev yapacağına genel kurul yerine Adalet Bakanı yapacak. Daireler salt çoğunlukla (4 üye) toplanıp aynı çoğunlukla karar verecek.
-HSYK Genel Kurulu’nun genelge düzenleme yetkisini kaldıran maddede değişiklik yapılarak, kapsamı daraltılarak yetki yeniden genel kurula verildi.
-Buna göre Genel Kurul, adli ve idari yargı hâkim ve savcılarını mesleğe kabul etme, atama ve nakletme, geçici yetki verme, yükselme ve birinci sınıfa ayırma, kadro dağıtma, meslekte kalmaları uygun görülmeyenler hakkında karar verme, disiplin cezası verme, görevden uzaklaştırma ile hakim ve savcılar hakkında denetim, araştırma, inceleme ve soruşturma yapılması konularına münhasır olmak üzere genelge düzenleyebilecek.
-Adalet Bakanı’nın hâkim ve savcılar hakkında araştırma, inceleme ve soruşturma yapılmasına yer olmadığına ilişkin işlemlere olur vermek yetkisini düzenleyen maddeden araştırma yapılmasına yer olmadığına ilişkin işlemlere olur verme yetkisi çıkarılarak, genel kurula bırakılıyor.
İtirazları HSYK görüşecek
-Genel kurulun görevlerine ilişkin maddede öngörülen değişiklikle “dairelerin kararlarına karşı yapılan itirazları inceleyip karara bağlamak” yetkisi yeniden genel kurula veriliyor.
- Dairelerin görevleriyle ilgili maddede değişiklik yapılarak, 3. dairenin görevleri arasına hakim ve savcılar hakkında inceleme ve soruşturma yapılmasına yer olmadığına ilişkin işlemler için Adalet Bakanı’na teklifte bulunma da ekleniyor.
-Adalet Bakanı’na tanınan genel kurulda tetkik hakimlerinin geçici olarak görevlendirme yetkisi kaldırılıyor.
Teftiş Kurulu Başkanı Adalet Bakanına sorumlu
-Kurul müfettişleri görevlerini yerine getirirken Teftiş Kurulu Başkanı’na, Teftiş Kurulu Başkanı ise Genel Kurul yerine Adalet Bakanı’na karşı sorumlu olacak.
- Genel kurul tarafından atanacak kurul müfettişleri önerme yetkisi 2. Daire’den alınarak 1. Daire’ye verilecek.
- Teftiş Kurulu Kurulu’nun yıllık teftiş programı taslağı, Teftiş Kurulu tarafından hazırlanarak 2. Daire yerine 3. Daire’ye sunulacak.
Kurul üyeliği seçimlerinde 20 yıl koşulu
- HSYK üyeliği için yüksek yargı organları ve Türkiye Adalet Akademisi’nde yapılacak seçimlerde her aday için tek oy, birinci sınıf adli ve idari yargı hakim ve savcıları arasından seçilecek kurul üyeliği için ise çarşaf liste yöntemi getirilecek.
- Dairelerin kararlarına karşı itirazların, kararı veren daireyi numara olarak izleyen daireye, üçüncü daire için ise birinci daireye itiraz edilebileceğine ilişkin madde metinden çıkarılarak, tüm itirazların genel kurula yapılmasına ilişkin mevcut yasa hükmüne dönülecek.
- Yasanın yürürlüğe girmesiyle genel sekreter ve yardımcıları, Teftiş Kurulu Başkan ve yardımcıları, tetkik hakimler ve idari personelin görevi sona erecek.
- 5 yıl boyunca adli ve idari yargı hakim ve savcıları arasından yapılacak kurul üyeliği seçimlerinde adayların hakimlik ve savcılık mesleğinde 20 yıl çalışmış olma koşulu aranacak.
