New York merkezli insan hakları kuruluşu Human Rights Watch (İnsan Hakları İzleme Örgütü), son raporunda ABD Merkezi İstihbarat Teşkilatı'nın (CIA) desteklediği Afgan güçleri, "savaş suçları işlemekle" suçladı. HRW'ye göre paramiliter güçler, yargısız infazlar da gerçekleştiriyor ve hiçbir suç nedeniyle hesap vermiyor.
HRW'nin Afgan güçlere yönelttiği suçlamalar arasında cinayetler, zorla kaybettirmeler ve sağlık tesislerine saldırılar da var.
Afganistan hükümeti, BBC'nin konuyla ilgili sorularına yanıt vermedi.
Hem Birleşmiş Milletler (BM) hem de New York Times (NYT) gazetesi Afgan vurucu kuvvetlerinin daha önce gerçekleştirdiği öne sürülen çeşitli hak ihlallerine dikkat çekmişti.
HRW'nin son raporu, ABD ve Taliban arasındaki barış görüşmelerinin Eylül ayında çökmesinin ardından yayımlandı.
Raporda ne var?
HRW'nun raporunun başlığı "Bunlar gibi çok kişi vurdum: CIA destekli Afgan vuruş kuvvetlerinin keyfi gece baskınları". Raporda yerel insan hakları örgütlerinin anlattıkları da aktarılıyor.
Raporda, 2017 sonundan 2019 ortasına kadar 14 ayrı vaka ele alınıyor.
Son 20 yılda Afganistan'daki çatışmalarda binlerce kişi yaşamını yitirdi
Rapora göre gece baskınları yapan güçler, hiçbir uyarıda bulunmadan insanları evlerinden çıkarıyor. Bu güçlere yöneltilen suçlamalar arasında Taliban'ın kontrolündeki veya çatışmalı bölgelerde militanları tedavi eden sağlık çalışanlarını hedef almak ve insanları gözaltında kaybetmek de var.
Bu birlikler yanlış teşhis, yanlış istihbarat veya politik nedenlerle sivilleri hedef almakla da suçlanıyor.
Raporda son iki yıldaki baskınlarda sivil kayıpların arttığı aktarılırken "Bu vakalar savaş hukukunun ciddi bir şekilde çiğnendiğini gösteren örnekler. Bazıları savaş suçu boyutunda. Bu paramiliter güçlerin dokunulmaz bir şekilde faaliyet gösterdiği tüm bölgelerde bu fiillere rastlamak mümkün" ifadeleri kullanılıyor.
Rapora göre CIA, 2001 yılından sonra ABD ordusundan bağımsız olarak "terörle mücadele operasyonları" yürütmeye başladı. Ülkenin dört bir yanında militanlara karşı savaşmak için savaşçılar yetiştirdi.
HRW'ya konuşan bir diplomat bu ekipleri "ölüm mangası" olarak niteliyor.
Örgüte göre 2017'den bu yana ABD'li yetkililer, ABD askerlerinin mevcut olmadığı koşullarda bile ABD Hava Kuvvetleri'nden hava saldırısı talep etme hakkını bu paramiliter gruplara verdi.
HRW Afgan hükümetine, tüm hükümet yanlısı milis örgütlerinin ve vuruş kuvvetlerinin dağıtılması, suçlamaların tümüyle incelenmesi, sağlık tesislerine yönelik saldırılara son verilmesi ve sivillerin ailelerine tazminat ödenmesi çağrısında bulundu.
Başka ne suçlamalar var?
NYT, Aralık 2018'de bu paramiliter güçlerin işlediği suçlara dair bir haber yayımlamıştı.
Haberde CIA destekli bu güçlerin savaş bölgelerinde sivilleri korumak için var olan kurallara riayet etmediği yer almıştı.
NYT bu milislerin eylemlerinin, ABD'nin Afganistan hükümetini ve kurumlarını güçlendirmeye yönelik çabalarına zarar verdiğini de aktarmıştı.
Gazeteye konuşan bir yetkili ise bu grupların açıkça savaş suçu işlediğini söylemişti.
Nisan 2019'da bir rapor yayımlayan BM de, hükümet yanlısı güçlerin öldürdüğü sivillerin sayısının diğer militanların öldürdüğü sivillerin sayısını aştığını belirtmişti.
