T24 Dış Haberler
Sudan'ın başkenti Hartum'da yoğunlaşan ve ülkenin birçok kentinde görülen kanlı çatışmalar, ülkenin askeri liderleri arasındaki iktidar kavgası sonucunda yaşandı.
Ülkenin stratejik noktalarında kontrol için paramiliter güç Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) ile Sudan ordusu çatışıyor.
İşte Sudan'daki durum hakkında bilmeniz gerekenler...
Çatışmalara ne sebep oldu?
2021'deki askeri darbeden bu yana Sudan'ı generallerden oluşan bir konsey yönetiyor. Bu konseyin başında ise şu anda çatışmanın merkezinde olan iki general var:
- General Abdel Fattah al-Burhan, silahlı kuvvetlerin lideri. Darbeden bu yana de-facto olarak yürütme erkinin başında bulunuyor.
- Onun yardımcısı ve HDK'nın lideri Gen Mohamed Hamdan Dagalo, yaygın olarak Hemedti diye tanınıyor.
BBC'nin derlemesine göre iki askeri lider, ülkenin ne yönde ilerlemesi gerektiği konusunda anlaşmazlık yaşadı ve sivil yönetime dönmeyi teklif ettiler.
Ancak 100 bin kişilik HDK'nın orduya dahil edilmesi planı ve orduya iki generalden hangisinin liderlik edeceği tartışmaları kırılmaya sebep oldu. Anlaşmazlıklar, cumartesi itibariyle sıcak çatışmaya dönüştü.
Neden cumartesi günü çatışmalar başladı?
Geçen hafta ülkenin çeşitli noktalarına HDK güçleri tekrar konuşlandırıldı. Sudan ordusu bunu bir tehdit olarak algıladı.
Konunun müzakere ile çözülebileceğine dair umutlar vardı, ancak bu olmadı.
Cumartesi sabahı ilk kurşunu hangi tarafın sıktığı konusunda çelişen açıklamalar ve bilgiler bulunuyor, ancak çatışmalarda şu ana kadar neredeyse 100 sivil hayatını kaybetti.
Siviller nasıl çatışmanın ortasında kaldı?
İki taraf da önemli tesisleri ele geçirmeye çalışırken, çatışmaların çoğu şehirlerde yaşanıyor. Bu da sivillerin çatışmanın ortasında kalıyor.
HDK üslerinin nerede olduğu bilinmiyor, ancak BBC'nin aktardığına göre savaşçıların nüfusun yoğun olduğu bölgelere geçtiği görülüyor.
Sudan Hava Kuvvetleri, 6 milyon nüfuslu başkent Hartum'a hava saldırısı düzenledi. Bunun da sivil can kaybına sebep olduğu düşünülüyor.
Cumartesi günü taraflar, sivillerin çatışma alanlarını boşaltabilmesi için kısa süreliğine bir ateşkes ilan etti.
Kim bu HDK?
2013'te kurulan HDK'nın kökenleri, Darfur'da isyancılarla savaşan ve etnik temizlik yapmakla suçlanan Janjaweed milislerine dayanıyor.
2013'ten bu yana General Dagalo, Yemen ve Libya'daki iç savaşlara da müdahil olan güçlü bir paramiliter güç oluşturdu.
HDK, 2019'un Haziran ayında 120 protestocuyu öldürmek dahil birçok insan hakları ihlaliyle suçlanıyor.
Sudan'da ordunun dışında bulunan bu kadar kuvvetli bir askeri güç olmasının istikrarsızlığa sebep olduğu düşünülüyor.
Sudan'da neden asker iktidarda?
2019'da ordunun darbe yapıp diktatör Ömer el-Beşir'i devirmesinden bu yana tansiyon düşmedi.
Beşir'in 30 yıla yaklaşan iktidarına karşı dev protestolar yapılmış, sonunda asker darbeyle yönetimi yıkmıştı. Ancak darbenin ardından bu sefer protestocular demokratik yönetim talebiyle eylemler düzenlemeye başladı.
2021 Ekim'de yapılan ikinci bir darbeyle bu sefer Beşir'in yerine kurulan sivil-askeri yönetim devrildi.
İkinci darbeden sonra General Burhan ve General Dagalo arasındaki rekabet alevlendi.
Geçen aralık ayında sivil yönetime dönüş için bir çerçeve imzalandı ancak detaylar için yapılan müzakereler başarısız oldu.
İki general ne istiyor?
General Dagalo, 2021 darbesinin bir hata olduğunu söyledi ve HDK'nın "Hartum'un elitlerine karşı halkın yanında olduğuna" dair mesajlar verdi.
Halkın bir bölümü bu mesaja inansa da, birçok insan HDK'nın şiddet kullanımı ile ilgili geçmişi nedeniyle Dagalo'yu samimi bulmadı.
General Burhan ise ordunun sadece iktidarı seçilmiş bir hükümete devredeceğini söylüyor.
Birçok kişi, iki generalin de mevcut güçlerini kaybederse "başlarına geleceklerden korktuğunu" düşünüyor.
