İsrail'in Gazze'ye başlattığı ve yüzlerce sivilin ölümüne, binlercesinin de yaralanmasına neden olan saldırı dalgası, Türkiye-İsrail ilişkilerini tarihinin en düşük seviyesine getirdi. Türkiye'de İsrail protestoları her geçen gün artarken, protestolarda İsrail menşeili ürünler için boykot çağrısı yapılıyor. İsrail tarafı da vatandaşlarına can güvenliği nedeniyle Türkiye'ye gitmemeleri uyarısında bulunuyor. Şimdi merak edilen konu, iki ülke arasında son 5 yılda yaklaşık yüzde 100 artarak 5 milyar dolara ulaşan ticaret hacminin son krizden nasıl etkileneceği.
Türk iş dünyası, İsrail ile birebir ticaretinin yanı sıra Filistin'e de İsrail üzerinden mal gönderiyor. Dolayısıyla siyasi gerilimin ticareti geriletmesi halinde, Filistin'in de bu durumdan olumsuz etkileneceği öngörülüyor.
Önce turizm etkilenecek
Türkiye ile İsrail arasında özellikle çelik, elektronik, kimyevi madde, hazır giyim ve otomotiv ticareti önemli yer tutuyor. İki ülke arasındaki turizm potansiyeli de ekonomik ilişkilerin bir diğer önemli noktasını oluşturuyor. Gazze operasyonu sonrasında oluşan gerilimin öncelikle turizm sektörünü etkileyeceği belirtiliyor.
İsrail'de yayınlanan Jerusalem Post gazetesi, son günlerde Türkiye'ye seyahat etmeyi planlayan İsraillilerin planlarını gözden geçirdiğini yazarken, Haaretz gazetesi ise İsrail Hava Meydanları Kurumu'nun (İAA) Türkiye'ye uçuşları yeniden başlatmaya yönelik adımları 2015 yılına kadar askıya aldığını belirtiyor. İsrail'de Türk charter şirketlerini temsil eden KTA International şirketi ise yaptığı açıklamada, "Durum berbat, bir iptal dalgası başladı" ifadelerine yer veriyor.
Filistin'e ihracat da İsrail üzerinden
Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı Mehmet Büyükekşi, Filistin'in ticaret yapacak herhangi bir liman ve karayolu bağlantısı bulunmadığına dikkat çekiyor. Filistin'in İsrail gümrüğünden mal geçirmeden alım yapamadığını ifade eden Büyükekşi, İsrail ile ticaretin aksayacağı endişesine karşı, “Kanın durdurulması gerektiğini açıkladık. Kaldı ki malların büyük kısmı da İsrail üzerinden Filistin'e gidiyor” diyor.
İstanbul Kimyevi Maddeler ve Mamulleri İhracatçılar Birliği Başkanı (İKMİB) Başkanı Murat Akyüz de Deutsche Welle Türkçe Servisi'ne yaptığı açıklamada, şu anda mal ticaretinde İsrail ile herhangi bir sıkıntı yaşamadıklarını söylüyor. İsrail devletinin Türk mallarına özel bir uygulamayı hayata geçirmediği takdirde ticaretin devam edeceğini dile getiren Akyüz, “Örneğin Mısır, Türk mallarını gümrükte kenara çekip 15 gün bekletiyor. Bu da Mısır'a ihracat yapan Türk firmalarını büyük zararlara sokuyor. Böyle bir durumun İsrail'de yaşanıp yaşanmayacağını şimdilik bilmiyoruz” diye konuşuyor. İsrail'e ihracatta Filistin faktörüne de dikkat çeken Akyüz, “Gıdada, makinada, tekstilde bitmiş ürünlerin çoğu İsrail üzerinden Filistin tarafına satılıyor. Ancak bunun ticarette ne kadar yer teşkil ettiğini bilemiyoruz. Bugüne kadar birçok krize rağmen biz ticareti devam ettirmeyi başardık. Ateşkesin devreye girmesi ile ortalığın sakinleyeceğini umuyoruz” diyor.
“Ticari ilişkilerimiz giderek zayıflıyor”
Ancak Dış Ekonomik İlişkileri Kurulu (DEİK) Türk-İsrail İş Konseyi Başkanı Ekrem Güvendik, iki ülke ticareti konusunda o kadar umutlu değil. Deutsche Welle Türkçe Servisi'ne konuşan Güvendik, son yıllarda Türkiye-İsrail arasında ticari anlamda bir hareketlenme olsa da hala 10 yıl önceki rakamlara ulaşılamadığını söylüyor. “Bundan sonra da kötü olan ticaretin iyileşmesi zor” diyen Güvendik, turizm konusunda ise şunları söylüyor:
“Eskiden yılda 5oo bine yakın Yahudi tatilini geçirmek için Türkiye'ye gelirdi. Ancak şimdi sadece burada akrabalık ilişkileri olan Türk Yahudileri geliyor. Umarım bu durum geçici olur ve düzelir. Ama ne yazık ki pek umutlu değilim.”
