İklim STK'ları: Afşin Elbistan'daki yeni kömürlü termik santral projesi iptal edilsin

İklim alanında çalışan sivil toplum örgütleri, Afşin ve Elbistan'daki mevcut termik santrallerin çevreye ve halk sağlığına verdiği zararlara dikkat çekerek yeni santral projesinin iptal edilmesini talep etti.

Afşin-Elbistan A Termik Santrali'ne, toplam 688 MW kapasitede 2 ünite daha eklenmesi planlanıyor. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, yeni bir termik santral büyüklüğünde olan ek üniteler için 27 Aralık 2024'te "Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Olumlu Kararı" verdi.  

İklim alanında çalışan sivil toplum kuruluşları, bölgenin yeni bir kömürlü termik santrali daha kaldıramayacağını belirterek santrallerin insan sağlığına ve ekosisteme verdiği zararları şu şekilde sıraladı:

• Afşin-Elbistan A Termik Santrali'nin emisyon verileri, yönetmelik sınırlarının sekiz kata kadar aşıldığını gösteriyor. Karbonmonoksit (CO), Kükürt Dioksit (SO₂), Azot Oksitler (NOx) ve Toz (PM10) değerlerini içeren bu emisyonlar, kalp ve solunum yolu problemlerinden kansere kadar pek çok hastalığa neden oluyor. Ek üniteler var olan kirliliğe ek hava kirliliği anlamına gelecek. 
• Sağlık Bakanlığı'na bağlı Elbistan Sağlık Grup Başkanlığı'nın kayıtları, Afşin Elbistan A Santrali'nin açılışını takiben bölgedeki kanser vakalarının sekiz kat arttığını ortaya koyuyor.
• İki santralin sağlık etkilerinin incelendiği modelleme çalışmasına göre, bu santraller kuruluşlarından 2020 yılına kadar 17 bin 500 erken ölüme neden oldu. Eklenmesi planlanan iki ünitenin de tüm baca gazı filtreleri eksiksiz yapılsa bile 2 bin 268 erken ölüme yol açacağı öngörülüyor. Sağlık etkilerinin toplam ekonomik maliyeti ise 88,4 milyar TL.
• Santralin genişletilmesi, hem bölge halkını susuz bırakacak hem de içme, kullanma ve sulama sularını tehlikeye atacak. Çevresel Etki Değerlendirme Raporuna göre ek üniteler Afşin ilçesinin bir yılda tükettiği suyun sekiz katı su tüketecek.
• Bölgede yapılan akademik çalışmalar; santrale yakın topraklarda arsenik, kadmiyum, kurşun, çinko, mangan ve molibden gibi ağır metallerde ve iz elementlerde önemli artışlar olduğunu gösteriyor. Halk sağlığını tehdit eden bu durum tarımsal verimin düşmesine neden olarak geçim kaynaklarının da azalmasına yol açıyor.
• Kömür tüketimi iklim değişikliğinin başlıca nedenlerinden olduğundan, yeni kömürlü termik santral kurmak Türkiye'nin 2053 net sıfır karbon hedefi ile de çelişiyor. Sağlıklı ve güvenli bir yaşam için yeni kömürlü termik santral projeleri iptal edilmeli.