Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi'nin Pazartesi günü düzenlediği referanduma bölgesel aktörlerden sert tepkiler gelirken NATO üyesi Batılı ülkeler arasında farklı sesler yükseliyor.
ABD referandumun bölgede yaşayanlar için zorlukları artıracağını söylerken, Fransa Bağdat'ın masaya oturup Erbil'le müzakere etmesi gerektiğini vurguluyor ve Başbakan Haydar El İbadi'nin birtakım tavizler vermeye hazır olması gerektiğini söylüyor.
İsrail ise Iraklı Kürtlerin bağımsızlık ilan etmesi durumunda bunu tanıyacağını duyuran tek ülke konumunda.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, bağımsızlık referandumunu 'Türkiye'ye ihanet' olarak tanımlarken yaptırımların devreye girebileceğini ve askeri tedbirlerin alınabileceğini söyledi.
Erdoğan, Irak Kürdistanı'ndan gelen petrol akışının da kesilebileceğini ifade ederek "Bir vanayı kapadığımız anda iş bitti. Bütün geliri meliri hepsi ortadan kalkıyor. TIR'lar Kuzey Irak'a çalışmadığı anda bunlar yiyecek, giyecek bulamayacaklar. Öyle bir duruma gelecekler. Niye? Mecburuz, yaptırım" diye konuşmuştu.
Türkiye şu ana kadar IKBY'ye açılan Habur Sınır Kapısı'nı ya da hava sahasını kapatmış değil.
Habur konusunda son olarak Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) sözcüsü Mahir Ünal, "Sınır kapılarımız kapanmış değil. Biz Irak merkezi yönetiminin sınır kapılarını teslim almak için başlattığı girişimin sonucuna göre sınır kapıları ile ilgili kararımızı açıklayacağız" demişti.
Bağdat yönetimi, IKBY sınırları içerisinde bulunan havalimanları ve sınır kapılarının idaresinin merkezi yönetime devredilmesi için Erbil'e Cuma gününe kadar süre vermiş durumda.
Bağımsızlık referandumunun düzenlenmesinin ardından somut yaptırımlar uygulamaya başlayan ilk ülke İran oldu.
İran Dışişleri Bakanlığı, Bağdat'ın talebi üzerine IKBY ile olan sınır kapılarında giriş-çıkışların yasaklandığını, Irak Kürdistanı'ndan kalkan uçaklara İran hava sahasının kapatıldığını duyurdu.
Ayrıca IKBY'ye yakın yayıncı kuruluş Kurdistan24'ün Tahran bürosunun da kapatıldığı açıklandı.
Referandumun ardından ABD Dışişleri Bakanlığı ve Savunma Bakanlığı'ndan (Pentagon) gelen açıklamalarda 'Irak'ın toprak bütünlüğü' vurgusu yer almıştı. Dışişleri Bakanlığı'nın yazılı açıklamasında referandumun gerçekleştirilmesi konusunda 'derin hayal kırıklığı duyulduğu' yönünde ifadeler vardı.
Ancak ABD, Bağdat yönetiminin aksine şu ana kadar IKBY'ye herhangi bir yaptırım uygulanması konusunda bir adım atmadı. Ayrıca, "ABD'nin Kürdistan halkı ile tarihi ilişkileri devam edecektir" dendi.
Referandumdan günler önce Rus petrol devi Rosneft'in Kuzey Irak'ta 1 milyar dolarlık boru hattı yatırımı yapacağının açıklanmasıyla IKBY'nin en büyük finansörü konumuna gelen Rusya ise açıklamalarında 'Irak'ın toprak bütünlüğünün korunmasından yanayız' dese de, IKBY'nin kendi kaderini uluslararası hukuk normları çerçevesinde tayin etme hakkının bulunduğunu ifade ediyor.
Bağdat ve Erbil'in diyalog yolunu tercih etmesi gerektiğini belirten bir açıklama yayınlayan Rusya Dışişleri Bakanlığı, tarafların bölgede istikrarsızlık yaratacak adımlar atmaktan kaçınmaya çağırıyor.
Reuters haber ajansı, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun hükümet yetkililerine 'IKBY referandumu konusunda konuşma yasağı' getirdiği yönünde bir haber geçse de, Başbakan Netanyahu, önceki açıklamalarında bağımsızlık arayışının bir hak olduğunu ve İsrail hükümeti olarak bunu desteklediklerini ifade etmişti.
Netanyahu, "İsrail, PKK'yı bir terör örgütü olarak kabul ediyor… Ancak Kürt halkının meşru yollardan kendi bağımsız devletlerini kurma arayışlarına da destek veriyoruz" demişti.
Reuters ise referandum sonrası İsrailli yetkililerden görüş almak istediklerinde "Konu çok hassas olduğu için Netanyahu bir yorum yapmamızı istemediğini ifade etti" yanıtını aldıklarını söyledi.
Fransa Dışişleri Bakanı Jean-Yves le Drian, Iraklı Kürtlerin bağımsızlık ilan etmesinin bölgeye istikrarsızlık getireceğini söylüyor.
Bugün BMF televizyon kanalının yayınına katılan Drian, taraflar arasında diyalog yollarının açılmasından yana olduğunu ifade ederek "Arzu edilen şey Irak Kürdistan'ının ülkenin yeniden yapılanması sürecine entegre edilmesidir. Bağımsızlık ilan etmek için doğru bir zaman değil. Ancak Bağdat da bazı tavizler vererek Erbil'e daha fazla özerklik hakkı tanımalı" dedi.
