İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, Perşembe günü televizyonlarda yayımlanan konuşmasında, İran'ın, 2015'te imzalanan nükleer anlaşmanın öncesindeki oranların da üzerinde uranyum zenginleştirdiklerini açıkladı.
Açıklama, nükleer anlaşmanın tarafı olan İngiltere, Fransa ve Almanya'nın, çözüme kavuşmaması halinde yaptırımların tekrar uygulanmasına yol açabilecek olan "ihtilaf mekanizmasını" devreye sokmasının ardından geldi.
Ruhani, anlaşmadan 2018'de çekilen ABD ile İran arasında son aylarda yaşanan ve son olarak İranlı General Kasım Süleymani'nin öldürülmesiyle tırmanan gerilimin ardından, İran'ın anlaşma öncesine göre daha yüksek oranda uranyum zenginleştirdiklerini belirtti ve "Anlaşmaya varılan tarihten öncesine göre daha fazla uranyum zenginleştiriyoruz. İran üzerindeki baskılar arttı ama biz süreci devam ettirdik" dedi.
ABD ile yaşanan gerilimin ardından Avrupa ülkeleri "ihtilaf mekanizmasını" devreye soktu
2015'te ABD, Almanya, Çin, Rusya, Fransa ve İngiltere arasında İran'ın nükleer silah geliştirmesini engellemek için imzalanan ve İran'ın uranyum zenginleştirme oranlarını kısıtlaması karşılığında yaptırımların zaman içinde hafifletilmesini öngören anlaşma, ABD Başkanı Donald Trump'ın Mayıs 2018'de çekilmesinden yaklaşık 2 yıl sonra, geçerliliğini yitiriyor.
Trump yönetiminin anlaşmadan çekilmesinin ardından Avrupa ülkeleri anlaşmanın sürdürülmesi için ısrar etmiş, Avrupalı liderler Ruhani'yle görüşmeler yürütmüştü.
Ancak ABD'nin İran'a yeni yaptırımlar getirmesi sonucunda, İran da anlaşmada belirtilen taahhütlerinden adım adım çekilmişti.
Perşembe günkü konuşmasında Ruhani, Trump'ı kast ederek "İhtilaf mekanizmasını devreye sokan üç Avrupa ülkesinin lideri, liseli bir kabadayıya dayanamadı" dedi.
Anlaşmanın tarafı olan Almanya, İngiltere ve Fransa, hafta başında, anlaşmanın maddelerinden biri olan "ihtilaf mekanizmasını" sorunlarını çözmek üzere devreye soktuğunu duyurdu.
İran, ABD'nin uygulamaya başladığı yeni yaptırımlara karşılık verdiğini söylüyor. Üç Avrupa ülkesi ise İran'ın bu savunmasını reddediyor.
İhtilaf mekanizmasının sorunu çözmek için en az 15 günü olacak. Eğer şikayetçi ülkeler İran'ın yanıtından tatmin olmazsa, sorunu Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'ne taşıyabilirler. Bunun sonucu da, anlaşmayla hafifletilen yaptırımların yeniden yürürlüğe girmesi olabilir.
Uzmanlar, mekanizmanın devreye sokulmasıyla birlikte anlaşmanın tamamen yürürlükten kalkması sürecinin başlamış olabileceğini söylüyor.
İngiltere Başbakanı Boris Johnson, Trump'ın istediği gibi bir nükleer anlaşma için müzakere yürütülmesi çağrısı yapmıştı.
Ruhani, Salı günü yaptığı açıklamada Johnson'ın çağrısını reddetti, "Trump'ın tek yaptığı şey verilen sözlerden geri dönmek" dedi.
