Hayatın her alanında insanlara isimleriyle hitap etmek, tanıştığınız kişilerin ismini unutmamak önemlidir. Fakat çoğu insan isimleri hatırlamakta zorluk çeker.
1990'larda bir arkadaşından isim hatırlama tekniklerini öğrendiğinde Mark Channon Londra'da bir barda çalışıyordu. O zamanlar tiyatro sanatçısı olmak isteyen Channon oyun için çok sayıda replik ezberliyor, ama isimleri aklında tutamıyordu.
Ama arkadaşının tekniği işe yaradı. Bir süre sonra müşterilerine isimleriyle hitap etmeye başladı. Birkaç yıl sonra BBC'ye bir hafıza oyunu programı hazırlıyordu. 1995'te Dünya Hafıza Şampiyonasında altıncı oldu.
Artık iş dünyası liderlerine hafıza geliştirme yöntemleri öğreten Channon, çalışanlarla güven ilişkisi kurmanın yanı sıra müşterilerle ilişkilerde de isimleri hatırlamanın önemli olduğunu söylüyor. Bu karşıdaki insanın söylediklerine önem verdiğiniz, dikkat ettiğiniz anlamına geliyor.
"En etkili araçlardan biri, kalabalık bir yere girdiğinizde herkese ismiyle hitap edebilmenizdir" diyor Channon.
Hollanda'da BrainStudio adlı kuruluşta eğitimci olan Luc Swaab ise günümüzde dijital aletlerin hafızanın yerini aldığını, ama iyi bir hafıza için yatırım yapmanın önemli olduğunu vurguluyor.
Hafızayı geliştirmek için
Hafıza uzmanları, çok eskiden Romalıların ve Yunanlıların kullandığı bazı teknikler yoluyla herkesin hafızasını geliştirebileceğini söylüyor.
Avustralya merkezli Memorize Academy'nin kurucusu Kyle Buchanan "Hafızanız kötü diye bir şey yok, düzgün hafıza tekniklerinin öğrenilmemiş olması asıl sorun" diyor.
İnsanlar isimleri hatırlama konusunda pek iyi olmasa da, doğuştan uzamsal hafıza ve yüz hatırlama becerisi yüksektir. Hafıza geliştirme uzmanları işte bu becerileri esas alarak insanların isim ve akılda tutması zor diğer bilgileri hatırlamasına yardımcı oluyor.
Örneğin nesneleri evimizde veya aşina olduğumuz başka bir yerde hayal ederek rastgele bir listeyi ezberlemesi daha kolaydır. Veya bir ismi bildiği başka bir kelime ile ilişkilendirerek hatırlamaya çalışma yöntemi izlenebilir.
Hafıza uzmanları, tanıştığınız kişiler isimlerini söylerken dikkat etmenin önemli olduğunu vurguluyor. Genelde insanlar bu sırada kendi düşüncelerine öylesine dalmış oluyor ki isim söylendiği anda dinlemiyor bile.
Fakat bu yöntem izlenip ismin çağrıştırdığı veya kişinin görünümüyle ilgili bir nesneyle bağlantısı kurularak isimleri hatırlamak ve ilk tanışma anından hemen sonra bu bilgi gözden geçirilerek kalıcılaşmasını sağlamak mümkün.
Örneğin Matt adlı biriyle tanıştınız. İlk adım, kişi ismini söylerken ona dikkat etmektir. Sonra bu isim size paspası çağrıştırıyor olsun (İngilizce 'mat' paspas demek). Bunu hafızanızda canlandırın. Sonra o imgeyi kişinin bir özelliğiyle eşleştirin (örneğin kulakları büyükse paspas üzerinde oturan bir fil hayal edin). O akşam ya da ertesi sabah bu ismi ve çağrıştırdığı nesneyi tekrar düşünün.
Başlangıçta bunun için çaba göstermek ve zaman harcamak gerekse de bir süre sonra bu alışkanlığa dönüşecektir.
Yapı taşları
İsimleri unutmak özellikle bağlantı kurmanın önemli olduğu iş dünyasında sorun yaratabilir. Bu karşıdaki kişi tarafından önem vermediğiniz şeklinde algılanabilir.
Hafıza geliştirmek sadece sosyal ilişkiler bakımından yararlı olmaz. Toronto Üniversitesi'nde psikoloji profesörü olan ve hafızası hasara uğramış hastalarla çalışan Mary Pat McAndrews hafıza ile diğer beyin fonksiyonları arasındaki ilişkiyi inceliyor.
İsimleri hatırlamanın diğer bilişsel becerileri de geliştirdiğini söylüyor. Örneğin insanların hafızası geliştiğinde hayal güçleri de gelişiyor ve sorunlara daha yaratıcı çözümler buluyorlar.
"Hafıza sadece bir ismi hatırlamak değildir" diyor McAndrews. "Sosyal ilişkiler, karar verme ve sorun çözme konusunda da temel yapı taşını oluşturur."
Meslek mi isim mi?
Channon gibi insanlar tanıştıkları her insanın ismini hatırlama gibi bir beceriyle doğmuş gibi görünse de aslında herkes isim hatırlamakta zorluk çeker.
Zira isimler diğer bilgilerden farklıdır. Birinin isminden çok mesleğini hatırlaması daha kolaydır. ABD'deki Madison Üniversitesi'nde psikoloji doçenti olan Kethera A Fogler'a göre, çünkü bu bilgi beyindeki mevcut semantik bağlantılara daha uygundur. Örneğin Cory adlı bir öğretmenle tanıştığınızda onun öğretmenliği kendi eğitimimizden belli imgelerle örtüşür; oysa ismi o kişiye rastgele verilmiştir ve kim olduklarıyla ilgili bağlantıdan yoksundur.
"İşte bu nedenle bir çiftçiyi hatırlamanız soyadı Çiftçi olan birini hatırlamaktan daha kolaydır" diyor Fogler.
Beş adımda isim hatırlama:
İsmi dikkatle dinleyin
İsmi tekrar edin
O ismi çağrıştıran bir imge düşünün
O imgenin o kişinin görünümüyle ilgili bir özelliğiyle bağlantısını kurun
Bir süre sonra bu bilgiyi tekrarlayın
